شبکهی حقانی دیروز فوتسالیستهای افغانستان را به ولایت پکتیا برد و در آنجا جشن و کارناوال خیابانی برپا کرد.
از همان زمان، جماعتی در فیسبوک و دیگر شبکههای اجتماعی به شور و شوق افتادهاند و میگویند وحدت ملی تمثیل شد و افغانستان گل و گلزار گشت.
اما وقتی این شور سطحی را میبینم، یاد سخنان اتین دولا بوئسی میافتم.
او در رسالهی خود، سرنوشت قوم لیدیه را بازگو میکند؛ قومی که در قرون ششم و هفتم پیش از میلاد در آسیای صغیر (ترکیهی امروزی) میزیست.
پس از شکست در جنگ با پارسها و شورش مجدد، یکی از پادشاهان ایرانی — که برخی او را کوروش و برخی خشایارشاه میدانند — تصمیم گرفت به جای سرکوب، مردم را از درون رام کند.
«بگذارید این قوم را با لذت و سرگرمی سرگرم کنیم، تا دیگر میلی به آزادی نداشته باشند.»
او فرمان داد در شهرها بازیها، جشنها، نمایشها و سرگرمیهای عمومی رواج یابد.
مردم لیدیه که روزگاری جنگاور و آزادیخواه بودند، کمکم به شراب، بازی و تفریح خو کردند؛ و در نتیجه، روح مقاومت و آزادی در آنان مُرد.
دولا بوئسی میگوید که در زبانهای اروپایی، واژهی لودو (Ludo) – به معنای بازی و سرگرمی – ریشه در همین قوم لیدیه دارد.
او نتیجه میگیرد:
«شاهان مردم را با تماشای نمایشها، بازیها، سیرکها و تجملات فریب میدهند. آزادی را از دلها میگیرند، بیآنکه شمشیری از نیام بکشند.»
امروز نیز قصهی فوتسالیستها و نمایش شبکهی حقانی، بازتاب همان داستان کهن است.
طالبان از روزی که دوباره به قدرت رسیدهاند، بدترین شکل استبداد را بر مردم افغانستان تحمیل کردهاند.
این حکومت تکقومی، زنان را از آموزش و کار محروم کرده و بر اقلیتهای مذهبی و قومی شدیدترین محدودیتها را اعمال میکند.
با این حال، برای تطهیر چهرهی خود، با سوءاستفاده از نوجوانان فوتسالیست و برگزاری جشنهای خیابانی تلاش دارد خود را مردمی نشان دهد.
اما شور و هیجان سطحی در شبکههای اجتماعی، فریبکاری این نمایش را پنهان نمیکند.
طالبان با این کار، همان کاری را انجام میدهد که شاهان باستان با مردم لیدیه کردند: سرگرمسازی در جشنهای کاذب برای خاموشکردن روح آزادی.
اگر دیروز طالبان از استبداد اورولی (ترس، سانسور، شکنجه و کنترل مستقیم) برای حفظ قدرت بهره میبردند،
امروز در کنار آن از استبداد هاکسلی نیز استفاده میکنند:
از لذت، سرگرمی و فریب حسی برای بیاثر کردن مقاومت مردم.
در نظام اورولی، مردم در ترس زندگی میکنند؛
در نظام هاکسلی، در شادیِ ساختگی.
طالبان اکنون هر دو را همزمان بهکار گرفتهاند:
ترس برای مطیعسازی، و تفریح برای فریب وجدان عمومی