نقش جوانان در توسعه کشور( افغانستان)

دسته: تحلیل
نویسنده: شفیع احمد کوهستانی
1403/11/01
2:06 ب.ظ
بازدید: 113

پایگاه خبری تحلیلی روایت : کشور ما که دهه‌ها از جنگ، بی‌ثباتی سیاسی و مشکلات اقتصادی رنج برده است، اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند حرکت به سوی توسعه پایدار و همه‌جانبه است. با وجود چالش‌هایی چون فقر، بیکاری، بی‌سوادی و ضعف زیرساخت‌ها، امید به آینده‌ای روشن همچنان در دل‌های مردم سرزمین ما زنده است. یکی از بزرگ‌ترین دارایی‌های کشور ما، جمعیت جوان و پویایی آن است که اگر به درستی هدایت و توانمند شوند، می‌توانند به نیروی محرکه‌ای برای تغییر و پیشرفت تبدیل شوند. توسعه برای افغانستان نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی حیاتی است که بدون آن نمی‌توان به ثبات، عدالت اجتماعی و رفاه دست یابد. در این میان، نقش جوانان به‌عنوان ستون اصلی جامعه در فرایند توسعه کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

مقدمه
کشور ما که دهه‌ها از جنگ، بی‌ثباتی سیاسی و مشکلات اقتصادی رنج برده است، اکنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند حرکت به سوی توسعه پایدار و همه‌جانبه است. با وجود چالش‌هایی چون فقر، بیکاری، بی‌سوادی و ضعف زیرساخت‌ها، امید به آینده‌ای روشن همچنان در دل‌های مردم سرزمین ما زنده است. یکی از بزرگ‌ترین دارایی‌های کشور ما، جمعیت جوان و پویایی آن است که اگر به درستی هدایت و توانمند شوند، می‌توانند به نیروی محرکه‌ای برای تغییر و پیشرفت تبدیل شوند. توسعه برای افغانستان نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی حیاتی است که بدون آن نمی‌توان به ثبات، عدالت اجتماعی و رفاه دست یابد. در این میان، نقش جوانان به‌عنوان ستون اصلی جامعه در فرایند توسعه کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این نسل با انرژی، خلاقیت و توانایی خود می‌توانند در تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی نقشی کلیدی ایفا کنند. جوانان افغانستان، با وجود چالش‌های پیش‌رو، از طریق نوآوری، مشارکت در طرح‌های اجتماعی و بهره‌گیری از دانش و فناوری‌های روز، می‌توانند موتور محرک توسعه کشور باشند. هدف این نوشتار بررسی پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های جوانان افغانستان در ایفای نقش فعال در توسعه، و ارائه راهکارهایی برای بهره‌گیری بهتر از این نیروی عظیم در مسیر پیشرفت کشور است.
مفهوم توسعه
توسعه به‌عنوان فرآیندی چند بعدی و پویا، مفهومی است که در مطالعات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی همواره مورد تأکید بوده است. این مفهوم فراتر از رشد اقتصادی صرف، شامل بهبود شرایط زندگی، کاهش نابرابری‌ها، و افزایش فرصت‌های مشارکت اجتماعی برای همه افراد جامعه است. در مطالعات و گفتمان های مختلف مطرح درسطح جهانی، برداشت های مختلفی از مفهوم توسعه صورت گرفته است طوریکه در یک دیدگاه توسعه نه‌ تنها یک وضعیت نهایی بلکه یک فرآیند مستمر است که از تعامل نیروهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی شکل می‌گیرد. این تعریف تأکید دارد که توسعه بدون اصلاح روابط اجتماعی نابرابر و ارتقای عدالت اجتماعی قابل‌تحقق نیست. در دیدگاه دیگر توسعه به‌عنوان فرآیندی تعریف می‌شود که در آن منابع مادی و انسانی یک جامعه به‌صورت پایدار و مؤثر برای ارتقای رفاه عمومی به‌کار گرفته می‌شود. این دیدگاه بر اهمیت منابع طبیعی و انسانی تأکید دارد و معتقد است که استفاده بهینه از منابع نیازمند توانمندسازی افراد و ایجاد سیستم‌های مدیریتی کارآمد است. دید گاه دیگر که به یکی از صاحب نظران برجسته این حوزه یعنی دکتر آمارتیاسن بر می گردد، به ابعاد آزادی فردی در فرآیند توسعه اشاره دارد. آمارتیاسن توسعه را نه به‌عنوان ابزاری برای رشد اقتصادی، بلکه به‌عنوان گسترش آزادی‌های واقعی مردم تعریف می‌کند. این آزادی‌ها شامل آزادی‌های سیاسی، دسترسی به امکانات اقتصادی، فرصت‌های اجتماعی، تضمین شفافیت و امنیت حفاظتی است. از نظر وی، توسعه زمانی معنا پیدا می‌کند که افراد بتوانند به‌صورت آزادانه انتخاب کنند و ظرفیت‌های خود را شکوفا سازند. دیدگاه دیگر یا تعریف دیگر به مفهوم ارائه‌شده توسط سازمان‌های بین‌المللی، از جمله سازمان ملل متحد و بانک جهانی بر می گردد که توسعه را به‌عنوان یک فرآیند جامع و پایدار تعریف می‌کند که تمامی ابعاد زندگی انسانی را در بر می‌گیرد. سازمان ملل متحد در اهداف توسعه پایدار (SDGs) تأکید دارد که توسعه باید علاوه بر رشد اقتصادی، عدالت اجتماعی، حفاظت از محیط‌زیست و انسجام فرهنگی را نیز شامل شود. بانک جهانی نیز توسعه را به‌عنوان افزایش فرصت‌های اقتصادی و کاهش نابرابری‌ها تعریف می‌کند، اما بر ضرورت ایجاد زیرساخت‌های قوی و نظام حکمرانی شفاف تأکید دارد.
به‌طور کلی، مفهوم توسعه از این منابع معتبر به‌صورت یکپارچه شامل عناصر زیر است:
1. اقتصادی: رشد پایدار همراه با توزیع عادلانه منابع و کاهش فقر؛
2. اجتماعی: افزایش فرصت‌های آموزشی، بهداشتی و برابری جنسیتی؛
3. سیاسی: تقویت آزادی‌های مدنی، مشارکت عمومی و شفافیت حکمرانی؛
4. فرهنگی: حفاظت از هویت‌های فرهنگی و احترام به تنوع قومی؛و
5. زیست‌محیطی: تضمین پایداری منابع طبیعی برای نسل‌های آینده.
با توجه با مفاهیم ارائه شده از توسعه در دیدگاه های مطرح جهانی چند مورد قابل ملاحظه از آن برجسته می شود: اولآ اینکه هیچ کشوری نمی‌تواند تنها از طریق یکی از این ابعاد به توسعه پایدار دست یابد بلکه به هماهنگی بین تمامی این ابعاد ضرورت دارد. دوم اینکه با توجه به ابعاد متفاوت توسعه، تنها دولت بازیگر و عامل توسعه بوده نمی تواند بلکه سایر کنشکران و ارکان جامعه نیز در حرکت کشور در مسیر توسعه نقش ایفا کرده می توانند، سوم اینکه جوامع ئی توسعه پیدا می کنند که واقعا خواهان توسعه باشند و در رابطه به مسائل و قضایای اطراف خود بی تفاوت نبوده بلکه کشور خود را به مثابه وجود خود پنداشته و در راه اعتلای آن از هیچ نوع تلاشی دریغ نورزند. در نگاه بزرگ مردم هم عامل توسعه اند و هم هدف توسعه. نقش جامعه و دولت در این مسیر کنار هم و در تعامل با یکدگیر است، هرچقدر این تعامل سازنده تر و اعتماد بین آنها پر رنگ تر باشد موتور توسعه کشور با سرعت بیشتر حرکت می کند.

همچنین بخوانید: داعش مسئولیت حمله به نمازگزاران شیعه در هرات را پذیرفت

نقش جوانان در توسعه کشور
جوانان افغانستان به‌عنوان بزرگ‌ترین بخش جمعیت کشور، با انرژی، خلاقیت و انعطاف‌پذیری خود می‌توانند نقشی اساسی در تمامی ابعاد توسعه ایفا کنند. آن‌ها با توانمندی و انگیزه‌های سرشار، وظیفه‌ای خطیر بر عهده دارند: بی‌تفاوت نبودن نسبت به مشکلات و چالش‌های جامعه از اساسی ترین نیازهای اجتماعی توسعه است که این بی‌تفاوت نبودن به معنای مسئولیت‌پذیری و تحلیل عمیق هر اقدام و تصمیم اجتماعی بر اساس تأثیر آن بر توسعه کشور است. جوانان باید همواره با نگاهی مبتنی بر توسعه‌پذیری، در حمایت‌های اجتماعی و سیاسی خود، نظام‌ها، گروه‌ها و افراد را ارزیابی کنند. اگر این معیار توسعه‌محور به‌عنوان یک اصل راهنما در تصمیم‌گیری‌های اجتماعی و سیاسی آن‌ها قرار گیرد، نیروهایی که مانع توسعه‌اند، شانس کمتری برای نفوذ و تأثیرگذاری خواهند داشت. چنین نیروهایی ممکن است نیت ضدتوسعه نداشته باشند، اما اصول و تصمیمات آن‌ها عملاً در مسیر مقابل پیشرفت کشور قرار می‌گیرد. در اینجا نقش جوانان، با آگاهی از مفاهیم و اصول توسعه جهانی، به‌صورت برجسته‌ای نمایان می‌شود. آن‌ها می‌توانند با انتخاب‌های آگاهانه و عدم حمایت از سیاست‌ها و افرادی که توسعه را به خطر می‌اندازند، مسیری روشن برای آینده کشور ترسیم کنند. توسعه تنها بر دوش دولت‌ها نیست؛ سایر عناصر جامعه نیز با توجه به توانایی‌های خود می‌توانند در این مسیر تأثیرگذار باشند. با در نظر گرفتن شرایط خاص افغانستان، از جمله کمبود زیرساخت‌ها، چالش‌های امنیتی و محدودیت‌های اقتصادی، جوانان می‌توانند در زمینه‌های گوناگون نقش‌آفرینی کنند. جوانان افغانستان می‌توانند با خلاقیت و نوآوری، از طریق تولید صنایع دستی و محصولات محلی، صادرات کشور را تقویت کرده و هویت فرهنگی آن را ارتقا دهند. همچنین، با ایجاد استارتاپ‌های فناورانه در شهرهای بزرگ مانند کابل ،هرات، مزارشریف و جلال آباد فرصت‌هایی را برای رشد اقتصادی کشور فراهم می‌کند. توانایی سازگاری جوانان در مواجهه با بحران‌های نا امنی و اقتصادی، باعث شده تا آن‌ها در عرصه‌هایی مانند آموزش‌های آنلاین و پروژه‌های کارآفرینی موفق عمل کنند. با بهره‌گیری از رسانه‌های اجتماعی، جوانان می‌توانند آگاهی‌رسانی کرده و مشارکت جوامع محلی را در طرح‌های توسعه‌ای مانند برنامه‌های محیط‌زیستی و آموزشی جلب کنند. انرژی و انگیزه فراوان جوانان، آن‌ها را به نیرویی مؤثر در کمپین‌های اجتماعی و فرهنگی تبدیل کرده است؛ نظیر برنامه‌های خیریه‌ای که برای کمک به نیازمندان برگزار می‌شود. در حوزه‌هایی که نیاز به دخالت مستقیم دولت نیست، جوانان می‌توانند نقش‌های کلیدی ایفا کنند. برگزاری دوره‌های رایگان توسط دانشجویان و فارغ‌التحصیلان در مناطق محروم، می‌تواند دسترسی به آموزش را افزایش داده و مهارت‌های فنی و حرفه‌ای را ارتقا دهد. فعالیت‌های اجتماعی نظیر تشکیل گروه‌های داوطلبانه برای مقابله با مشکلات محلی، از جمله جمع‌آوری زباله، آموزش به کودکان کار و ایجاد فضاهای امن برای گفتگوهای اجتماعی، از دیگر اقدامات تأثیرگذار است که جوانان می توانند انجام دهند. همچنین، احیای موسیقی سنتی، صنایع دستی و زبان‌های محلی از طریق پروژه‌های خلاقانه و نمایشگاه‌های فرهنگی، به حفظ و گسترش هویت ملی کمک می‌کند. در حوزه محیط‌زیست نیز جوانان می‌توانند با راه‌اندازی کمپین‌های مردمی برای پاکسازی محله‌ها، حفاظت از منابع طبیعی و کاشت درختان، تأثیرگذار باشند. به‌عنوان مثال، گروه‌های دانشجویی می‌توانند برنامه‌های روزانه‌ای برای آگاهی‌بخشی در مورد محیط‌زیست برگزار کنند و این حرکت‌ها را به یک فرهنگ عمومی تبدیل نمایند.
جمع بندی
کشور ما با داشتن جمعیت با اکثریت جوان در مسیر دستیابی به آینده‌ای روشن و پایدار قرار دارد. این نسل پرانرژی، خلاق و انعطاف‌پذیر می‌تواند موتور محرک توسعه در تمام ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی باشد. اما کلید موفقیت آن‌ها در مسئولیت‌پذیری، تعهد اجتماعی و بی‌تفاوت نبودن نسبت به مشکلات جامعه نهفته است. جوانان باید با انتخاب‌های آگاهانه و تحلیل تأثیر هر اقدام خود بر مسیر توسعه، نیروهای بازدارنده را کنار زده و راه پیشرفت را هموار کنند. از نوآوری در تولیدات محلی و صنایع دستی گرفته تا ایجاد استارتاپ‌های فناورانه در شهرهای بزرگ، قادرند اقتصاد کشور را متحول کنند. برگزاری دوره‌های آموزشی رایگان در مناطق محروم، اجرای پروژه‌های کارآفرینی و راه‌اندازی کمپین‌های محیط‌زیستی، نمونه‌هایی از نقش بی‌بدیل آن‌ها در تقویت بنیان‌های اجتماعی است. افزون بر این، احیای فرهنگ و میراث غنی کشور از طریق هنر، موسیقی و صنایع دستی می‌تواند هویت ملی را تقویت کرده و به انسجام اجتماعی بیفزاید. توسعه پایدار افغانستان تنها به عملکرد دولت وابسته نیست؛ بلکه به تعامل همدلانه میان تمامی اقشار جامعه، به‌ویژه جوانان، نیاز دارد. این مشارکت سازنده، نیرویی توقف‌ناپذیر برای تغییر و پیشرفت خواهد بود.
منابع ماخذ
1. دیوسالار، عبدالرسول، و حداد غلامرضا، حداد، ناضری، مهرداد و همکاران( ۱۳۹۲). مطالعات توسعه و مولفه منابع، تهران، انتشارات روزنه.
2. سن، آمارتیار کوماریم.( ۱۴۰۱). توسعه به مثابه آزادی، مترجم، وحید محمودی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
3. عنبری، موسی( ۱۴۰۱). جامعه شناسی توسعه از اقتصاد تا فرهنگ، تهران، انتشارات سمت.
4. United Nations Development Programme (UNDP). (2023). Sustainable Development Goals.
5. World Bank. (2023). World Development Report.
6. UNESCO. (2023). Culture for Sustainable Development.
7. Harvard University. (2023). Political Development and Governance Studies.
8. Oxford University. (2023). Economic Development Research.

همچنین بخوانید: دست کم ۷۰‌تن در سیلاب غور و فاریاب جان باختند

نوشته های مرتبط :