نفس خداوندی در کالبد واژه‌های فارسی

دسته: تحلیل
نویسنده: سمیه شریفی «خزان»
1404/02/09
8:30 ق.ظ
بازدید: 24

پایگاه خبری تحلیلی روایت : ادبیات فارسی، فراتر از دفاتر قطور و دیوان‌های رنگارنگ، فراتر از قافیه‌های موزون و صنایعِ بدیع، نفسی‌ست الهی در رگ‌های جانِ خسته. این نفسِ مقدس، از حنجره‌ی بلورینِ رودکی برخاست، در گوش حماسی فردوسی طنین‌انداز شد، در نگاه نافذ حافظ، مستی شراب عرفان یافت و در سینه‌ی پرآتش مولانا، به لهیب عشق الهی بدل گشت. عشقی چنان عریان و بی‌‌پرده که گویی شب را بی‌حجاب به بزم روشنایی روز کشانیده است. زبانی که با آن می‌توان هم خدا را خواند، هم با یار نجوا کرد؛ هم از هجر جانکاه گریست و هم در وصل شیرین، به رقص و پایکوبی پرداخت. و همین است راز سر به مهر جاودانگی‌اش.

ادبیات فارسی، فراتر از دفاتر قطور و دیوان‌های رنگارنگ، فراتر از قافیه‌های موزون و صنایعِ بدیع، نفسی‌ست الهی در رگ‌های جانِ خسته.
این نفسِ مقدس، از حنجره‌ی بلورینِ رودکی برخاست، در گوش حماسی فردوسی طنین‌انداز شد، در نگاه نافذ حافظ، مستی شراب عرفان یافت و در سینه‌ی پرآتش مولانا، به لهیب عشق الهی بدل گشت. عشقی چنان عریان و بی‌‌پرده که گویی شب را بی‌حجاب به بزم روشنایی روز کشانیده است. زبانی که با آن می‌توان هم خدا را خواند، هم با یار نجوا کرد؛ هم از هجر جانکاه گریست و هم در وصل شیرین، به رقص و پایکوبی پرداخت. و همین است راز سر به مهر جاودانگی‌اش.
مبادا بپندارید که ادبیات فارسی، تنها خطوطی از شعر است که بر دیوار کاهگلی تاریخ نقش بسته است. نه! این زبانِ جادویی، نفس روح ملتی‌ست که هزاران سال، رنج‌ها و شادی‌ها، عشق‌ها و نفرت‌ها، امیدها و ناامیدی‌هایش را در آن ریخته است.
سعدی، با کلام آسمانی‌اش (بنی‌آدم اعضای یک پیکرند )، جهانی را تکان داد.
و مولانا، با نغمه‌ی روحانی‌اش، با«بیا تا گل بر افشانیم و می در ساغر اندازیم» دل‌های خفته را بیدار کرد و به رقص و پایکوبی واداشت. فارسی، تنها یک زبان مُرده و بی‌روح نیست، بل می خانه‌ای‌ست پرشور که عقل در آن سرمست از شراب عرفان می‌شود و دل، از خواب غفلت بیدار.
اگر روزی، تیغِ سکوت بر گلوی جهان بنشیند و همه‌جا را خاموشی مطلق فراگیرد، فارسی در سکوت، نغمه‌سرایی خواهد کرد و پیام عشق و امید را در دل‌ها خواهد کاشت.
این گوهر تابناک و بی‌بدیل را در میان کلماتِ منظم و قواعد خشک و بی‌روح صرف و نحو مجویید. فارسی، همچون رودی جاری‌ست که عشق را در کوچه‌های هزارساله‌ی روحِ شرقی جاری ساخته است. آن را در طنین جان‌بخش نی، در شیهه‌ی شوقِ اسبِ وحشی و در نعره‌ی سوزناک مجنون سرگشته بیابید.
از کدامین سرچشمه‌ی نور، این فروغ الهی بر جان ما تابید؟ از دلی که برای دیدن یارِ نابینا، چنان سوخت و گداخت که شعر را به سانِ آفتابی تابان و فروزان ساخت. از فردوسیِ پاک‌زاد که واژه‌ها را به شمشیر برنده بدل کرد تا ریشه‌ی زبان پارسی را از گزند تیغِ فراموشی در امان نگاه دارد. از مولانا که در هر بیت عرفانی‌اش، هزاران دریچه به آسمان‌های بی‌کران گشود و از حافظ که با کلام نافذش، پرده از چهره‌ی راز برداشت.
ادبیات فارسی، خانه‌ی امن و آرام روح است. در این خانه‌ی پر از مهر و صفا، می‌توان با پرنده هم‌نوا شد، با آب زلال چشمه‌ساران گریست، با باد سبک‌بال خندید و با شب اسرارآمیز، به راز و نیاز نشست. در این خانه، مرز میان عاشق و معشوق برداشته می‌شود و هر دو در دریای بی‌کران وحدت، به هم می‌پیوندند. شعر فارسی، عشقی‌ست جاودانه که هزاران بار از خاکستر خود زاده شده، بی‌آنکه طعمِ مرگ را بچشد. زبانی‌ست که به سکوت، معنا بخشید و خاموشی را به فریادی رسا بدل کرد.

اما امروز، در این هیاهویِ پرغوغای زمانه، جایگاه این گوهر گرانبها کجاست؟ جایگاهش نه در کتابخانه‌های خاک ‌گرفته و نه در صنف‌های درسِ بی‌روح، بلکه در تپش دل‌های شماست. تا دل زنده است و عشق در آن جاری‌ست، شعر نیز زنده است و نغمه‌سرایی می‌کند. تا گوش جان، تشنه‌ی شنیدن نجواهای عاشقانه است، حافظ شیرین‌سخن هنوز زمزمه می‌کند:
«یاد باد آن که سر کوی توام منزل بود…»
این گنجینه‌ی بی‌بدیل، نه در مکتب‌ها و دانشگاه‌ها، که در دلِ هر آن‌کس است که از ظاهر کلمات عبور کرده و به عمق معنا رسیده است. ادبیات فارسی، نه خاکستری سرد و خاموش، که شراره‌ای‌ست فروزان و سوزان که تا دل هست و جان در بدن، هرگز خاموش نخواهد شد.

نوشته های مرتبط :