از زمان بازگشت طالبان به قدرت، یکی از بحث‌های جدی و پر جنجال، بحث نظام آموزشی بوده، طالبان از همان آغاز بدون در نظرداشت معیارهای امروزی آموزشی در جهان، تغییرات اساسی در نظام آموزشی اعمال کردند. جدای از اینکه دختران را از رفتن به مکتب و دانشگاه بازداشتند و به جای تمرکز بر کیفیت آموزش در مکاتب، به افزایش مدرسه‌های دینی پرداختند.
حالا پس از سه سال از این محدودیت‌ها وزیر تحصیلات عالی طالبان گفته‌است که نصاب تحصیلی جدیدی را برای دانشگاه‌ها و مکاتب افغانستان تدوین کرده‌اند.
وزیر تحصیلات عالی طالبان، گفته‌است که نصاب تحصیلی جدید شامل «تجدیدات خوب» است و برخی مضامین حذف شده‌اند. اگرچه او توضیحات دقیقی در مورد نوع تغییرات و مضامین حذف شده ارائه نکرده، اما گزارش‌های اولیه نشان می‌دهند که پنج مضمون دینی جدید از جمله تاریخ اسلام، سیاست و حکومتداری اسلامی به نصاب اضافه شده‌اند.
در این میان، منابع گزارش داده‌اند که طالبان ساعات درسی مضامین اصلی دانشگاه‌ها را کاهش و ساعات مربوط به مضامین اسلامی را سه برابر افزایش داده‌اند.
همچنین، تدریس مضامین هنری مانند موسیقی و مجسمه‌سازی به طور کامل از دانشگاه‌های افغانستان حذف شده‌است.
هنوز مشخص نیست که چه تغییراتی در نصاب آموزشی افغانستان آمده‌است اما آنچه تا کنون دیده می‌شود نگرانی‌های جدی را در پی دارد:
۱. گسترش افراط‌گرایی: یکی از نگرانی‌های اصلی در مورد این تغییرات، این است که طالبان ممکن است نصاب آموزشی افغانستان را به افراطیت کامل بیالایند و تلاش کنند نسل جدید افغانستان را شستشوی مغزی دهند. با حذف مضامین مدرن و تاکید بر مضامین دینی، خطر افزایش افراط‌گرایی در بین جوانان افغانستان بیش از پیش افزایش خواهد یافت.
۲. تغییر مسیر پیشرفت افغانستان: با حذف مضامین مدرن و کاهش ساعات درسی مضامین علمی، افغانستان ممکن است از مسیر جهانی منحرف شود و توانایی مقابله با چالش‌های مختلف جهانی را از دست بدهد. این تغییرات می‌تواند به کاهش کیفیت آموزشی، کاهش تنوع فکری و عدم توانایی نسل جدید در برخورد با چالش‌های جهانی منجر شود.
۳. تمرکز بیشتر بر مدرسه سازی دینی تا افزایش کیفیت مکاتب:
نگرانی دیگر این است که بر اساس نصاب جدید، طالبان ظرفیت‌ها و امکانات بیشتری را برای مدارس دینی اقتصاص دهند تا مکاتب و دانشگاه‌ها که این مساله خود به خود باعث نابودی سیستم آموزشی در افغانستان می‌شود.
۴. تلاش برای تغییر حافظه جمعی:
به باور بسیاری، طالبان تلاش دارند تا نگاه مردم را نسبت به خود، گذشته‌ی سیاه حکومت‌های قومی و همینگونه نگاه مردم افغانستان به پاکستان را که در حال حاضر به شدت منفی است، با تغییرات اساسی در نصاب به جهت مثبت تغییر دهند.
طوری که چندی قبل، مولوی فضل الرحمان، رئیس جمعیت علمای پاکستان، گفت که طالبان در پی آنند تا در نصاب جدید آموزشی، تصویر بهتری از پاکستان برای فرزندان افغانستان به نمایش بگذارند.
در حالی که نصاب جدید ممکن است با هدف تقویت آموزه‌های اسلامی طراحی شده‌باشد، نگرانی‌های جدی درباره کمبود آموزش‌های علمی و فنی و محدودیت‌های تحصیلی وجود دارد. آموزش تک‌بعدی ممکن است نتواند نیازهای جامعه مدرن افغانستان را برآورده کند و این کشور را از مسیر توسعه و پیشرفت دور نگه دارد.
نصاب جدید تحصیلی طالبان می‌تواند تأثیرات عمیقی بر آینده آموزشی و اجتماعی افغانستان داشته‌باشد. در حالی که تاکید بر آموزش‌های دینی بخش کوچکی از نیاز افغانستان است، نسل جدید افغانستان نیازمند آموزشی متنوع و کامل است تا بتواند با چالش‌های مختلف جهانی از جمله، بحث گرمایش زمین، تغییرات اقلیم، محیط زیست، رقابت‌های اقتصادی، هنری، ورزشی، تولیدات صنعتی و غیره خود را برابر سازند و این‌ها نیازمند نصاب مدرن و امروزی است.
