می‌دوزم، تا زنده بمانم

دسته: تحلیل
نویسنده: ملیحه افضلی
1404/01/30
8:43 ق.ظ
بازدید: 8

پایگاه خبری تحلیلی روایت : من شیذر «صمیم» هستم، یک دختر افغان. بیست‌ویک سال دارم. ما یک خانواده‌ی هفت‌نفری هستیم، چهار خواهر، یک برادر، من و پدر و مادرم. از همان کودکی با سختی‌های زندگی آشنا شدم. اما همیشه سعی کردیم با دستان خالی، دل‌های پر از امید داشته باشیم. در خانه‌ای بزرگ شدم که در آن دعای صبح مادرم با صدای آذان مخلوط می‌شد و پدرم شب‌ها برایمان قصه و شعر می‌خواند. ما پول زیادی نداشتیم، اما رویا زیاد داشتیم. من از کودکی یاد گرفتم که در کنارِ خانواده‌ام باشم. زندگی‌ام با نخ و سوزن شروع شد. از یازده سالگی یاد گرفتم موره‌دوزی کنم. مادرم با صبر و مهربانی یادم داد که چگونه سوزن را درست بگیرم، چگونه گل و بته‌ها را روی پارچه جان بدهم. موره را از بازار دوصد افغانی می‌خریدم. بعد با حوصله و عشق روی آن کار می‌کردم. گاهی یک چپن می‌دوختم، گاهی لباس زنانه. هر تکه‌ای که می‌دوختم، هزار افغانی یا کمی بیش‌تر می‌ارزید. با همان پول، کمک می‌کردم تا خانه بچرخد، تا خواهرانم غذا داشته باشند و تا پدرم شرمنده‌ی جیب خالی‌اش نشود.

من شیذر «صمیم» هستم، یک دختر افغان. بیست‌ویک سال دارم. ما یک خانواده‌ی هفت‌نفری هستیم، چهار خواهر، یک برادر، من و پدر و مادرم. از همان کودکی با سختی‌های زندگی آشنا شدم. اما همیشه سعی کردیم با دستان خالی، دل‌های پر از امید داشته باشیم. در خانه‌ای بزرگ شدم که در آن دعای صبح مادرم با صدای آذان مخلوط می‌شد و پدرم شب‌ها برایمان قصه و شعر می‌خواند.
ما پول زیادی نداشتیم، اما رویا زیاد داشتیم. من از کودکی یاد گرفتم که در کنارِ خانواده‌ام باشم. زندگی‌ام با نخ و سوزن شروع شد. از یازده سالگی یاد گرفتم موره‌دوزی کنم. مادرم با صبر و مهربانی یادم داد که چگونه سوزن را درست بگیرم، چگونه گل و بته‌ها را روی پارچه جان بدهم. موره را از بازار دوصد افغانی می‌خریدم. بعد با حوصله و عشق روی آن کار می‌کردم. گاهی یک چپن می‌دوختم، گاهی لباس زنانه. هر تکه‌ای که می‌دوختم، هزار افغانی یا کمی بیش‌تر می‌ارزید. با همان پول، کمک می‌کردم تا خانه بچرخد، تا خواهرانم غذا داشته باشند و تا پدرم شرمنده‌ی جیب خالی‌اش نشود.
گاهی از صبح تا ظهر، گاهی از عصر تا شب، پشت کار می‌نشستم. نخ و سوزن برایم فقط ابزار نبودند، مثل دوست‌هایی بودند که با من حرف می‌زدند. در دل سکوت، با آن‌ها می‌دوختم و فکر می‌کردم.
یک روز با عمه‌ام تصمیم گرفتم به بازار بروم تا برای خودم موره بخرم. ریکشا گرفتم و به راننده گفتم مرا تا شفاخانه‌ی شرکت ببرد. اما راننده با صدایی خشک و سنگین گفت: «من گناه‌کار می‌شوم که تو را ببرم.» با تعجب گفتم: «پولت را زیاد می‌دهم.» گفت: «فقط به شرطی که در راه حرف نزنی.» وقتی نزدیک شرکت شدم، عمه‌ام منتظر بود و ‌خواستم صدا بزنم، با تندی گفت: «نگفتم صدایت را نکش؟ اگر بخواهی با صدایت مرا به دردسر بیندازی، مجبورم کاری کنم!» ترسیدم. بدون یک کلمه حرف، پولش را دادم و از ریکشا پایین شدم. بعد از آن دیگر هیچ‌وقت تنهایی به بازار نرفتم. موره را همیشه عمه‌ام برایم می‌آورد.
خانه‌ی ما پر از هنر بود. مادرم، در کنار تدریس، دست‌های هنرمندش در پخته‌دوزی، گراف‌دوزی، یخن‌دوزی و موره‌دوزی استاد بود. من با صدای نخ‌کشیدن مادرم بزرگ شدم. پدرم معلم ادبیات بود، تشویقم می‌کرد شعر بخوانم، با احساس. می‌گفت: «فکر کن بالش‌ها مردم‌اند، برای‌شان بخوان.» و من می‌خواندم:

مادرم از قبیله‌ی سبز نجابت بود
و با زبان مردم بهشت سخن می‌گفت
چادری از بريشم ايمان به سر داشت
قلبش به عرش خدا می‌ماند

که به اندازه‌ی حقيقت خدا بزرگ بود
و من صدای خدا را
از ضربان قلب او می‌شنيدم

خدا در خانه‌ی ما بود
و بی آن‌که کسی بداند
آفتاب از مشرق صدای مادر من طلوع می‌کرد

پدرم همیشه می‌گفت: «تو را دختری موفق می‌سازم.» و من همیشه جواب می‌دادم: «می‌خواهم داکتر شوم.» این آرزو با من بود تا وقتی وارد دانشگاه بلخ شدم. روز اول، وقتی وارد صنف شدم، قلبم از شوق می‌تپید. اما این شادی خیلی دوام نداشت. با تغییر اوضاع کشور، دانشگاه‌ها بسته شدند. اول گفتند: «فقط دو ماه.» اما دو ماه گذشت و بعد خبرنگار طلوع نیوز گفت: «بنا به فرمانِ ملا هبت‌الله، دانشگاه‌ها بر روی دختران مسدود شده‌اند.»
آن روز احساس کردم کسی شیشه‌ی دل مرا شکاند. اما ساکت نماندم. همراه دختران دیگر، به تظاهرات رفتیم. ما نه با خشم، بلکه با امید آمده بودیم. می‌خواستیم بگوییم: ما هم انسانیم، ما هم حق داریم درس بخوانیم. اما پاسخ، فقط صدای بلند، فشار و دور شدن بود. من هم یکی از آن دخترانی بودم که در تظاهرات آسیب دید. نه به‌شدت، اما برای چند روز دستم درد می‌کرد، و دلم بیش‌تر.
بعد از آن، تصمیم گرفتیم از افغانستان بیرون شویم. من و خانواده‌ام به پاکستان آمدیم. فکر می‌کردیم شاید بتوانم در این‌جا دوباره درس بخوانم، بورسیه بگیرم، راهی پیدا کنم. اما مهاجرت آسان نیست. اینجا بی‌هویت‌ام، بی‌کار، بی‌امنیت. اما باز هم، نخ و سوزن با من‌اند. هنوز با همان موره‌دوزی، نان درمی‌آورم. هنوز وقتی می‌دوزم، آرام می‌شوم. هنوز شعرهای کتاب صنف اول را زمزمه می‌کنم:

یه توپ دارم غل‌غلی
سرخ و سفید آبی
می‌زنم زمین هوا می‌ره
نمی‌دونی تا کجا می‌ره…

گاهی اشک می‌ریزم، گاهی لب‌خند می‌زنم. گاهی یاد مکتب می‌افتم. یاد آن روزهایی که صبح‌ها از خانه تا مکتب چپس پخته می‌کردم و وقت تفریح با دوست‌هایم می‌خوردم. یاد معلمم می‌افتم. یادم می‌آید وقتی وارد صنف می‌شد و با صدای مهربان می‌گفت: «درسِ گذشته را کی تشریح می‌کند؟» و حالا، همان را در غربت یادم می‌آید وبعض می‌کنم.
در پاکستان، بعضی روزها به کودکان همسایه کورس انگلیسی یاد می‌دهم. نه به عنوان معلم رسمی، فقط از روی محبت. وقتی می‌بینم لب‌خند می‌زنند و کلمه‌ای جدید را یاد می‌گیرند، دلم گرم می‌شود. حس می‌کنم هنوز مفیدم، هنوز می‌توانم روشنایی کوچکی در دل تاریکی باشم.
دوختن برایم فقط یک کار نیست. هر گُل که روی پارچه می‌نشانم، برایم نشانه‌ای‌ست از چیزی که از دست داده‌ام یا چیزی که می‌خواهم به‌دست بیاورم. گاهی نام وطنم را با نخ می‌نویسم، گاهی طرح پرچم افغانستان را با نقش و نگار در میان گل‌ها پنهان می‌کنم. این کارها شاید ساده باشند، اما برای دلم بزرگ‌اند.
وقتی به آینده فکر می‌کنم، هنوز آرزوی داکترشدن در دلم زنده است. شاید راهی سخت در پیش باشد، شاید سال‌ها طول بکشد، اما من باور دارم روزی خواهد آمد که دوباره وارد صنف شوم، روپوش سفید به تن کنم، و این‌بار نه با سوزن موره، که با سوزن درمان به دیگران امید بدهم.
اگر آن روز نرسید، باز هم می‌نویسم، باز هم می‌دوزم. چون هر کاری که با عشق انجام شود، می‌تواند دنیای کسی را روشن کند. شاید روزی دختر کوچکی مثل من، قصه‌ی مرا بخواند و با خودش بگوید: “من هم می‌توانم…”
من، شیذر، همان دختری‌ام که می‌خواست سوزن جراحی به‌دست بگیرد. حالا سوزنی دیگر در دست دارم. سوزنی که با آن زخمی را بخیه می‌زنم که کسی نمی‌بیندش. من مهاجرم، اما خاموش نیستم. من هنوز می‌نویسم. هنوز انگلیسی یاد می‌گیرم. هنوز امیدوارم
و هنوز، سوزن در دست دارم و می‌دوزم…
برای نان، برای آرامش، برای رؤیاهایی که هرگز خاموش نمی‌شوند.

نوشته های مرتبط :