محرومیت زنان در زیر سایه تسلط طالبان

دسته: تحلیل
نویسنده: امید فرهاد
1403/04/16
1:43 ب.ظ
بازدید: 9

پایگاه خبری تحلیلی روایت : تعلیم و تربیت به عنوان یکی از اساسات حقوق بشر، جایگزین دیگری در زندگی بشریت ندارد. منابع اولیه دینی اسلام به ویژه قرآن کریم بر اهمیت آموزش در زندگی انسان ها بدون توجه به تبعیض جنسیتی تأکید دارد. به عنوان مثال، خداوند در سوره علق می فرماید: «بخوان به نام پروردگارت که آفرید، که انسان را از (نطفه و سپس‏) خون بسته آفريده است‏» (قرآن، ۹۶:۱-۲). همچنین در سوره زمر می‌فرماید: «آیا کسانی که می‌دانند با کسانی که نمی‌دانند یکسانند؟! تنها خردمندان متذکّر می‌شوند!» (قرآن، ۳۹:۹). همچنین از انس بن مالک روایت شده است که حضرت محمد (ص) فرمودند: طلب علم بر هر مسلمانی واجب است.

ممنوعیت تحصیل زنان در افغانستان یک موضوع حیاتی برای مردم این کشور و همچنین یک موضوع چالش برانگیز برای جهان اسلام است.
تعلیم و تربیت به عنوان یکی از اساسات حقوق بشر، جایگزین دیگری در زندگی بشریت ندارد. منابع اولیه دینی اسلام به ویژه قرآن کریم بر اهمیت آموزش در زندگی انسان ها بدون توجه به تبعیض جنسیتی تأکید دارد. به عنوان مثال، خداوند در سوره علق می فرماید: «بخوان به نام پروردگارت که آفرید، که انسان را از (نطفه و سپس‏) خون بسته آفريده است‏» (قرآن، ۹۶:۱-۲). همچنین در سوره زمر می‌فرماید: «آیا کسانی که می‌دانند با کسانی که نمی‌دانند یکسانند؟! تنها خردمندان متذکّر می‌شوند!» (قرآن، ۳۹:۹). همچنین از انس بن مالک روایت شده است که حضرت محمد (ص) فرمودند: طلب علم بر هر مسلمانی واجب است.

با این حال، بر خلاف دستورات دینی، طالبان پس از بازگشت به قدرت در تاریخ اگست ۲۰۲۱، شروع به محدود نمودن زنان در بخش تحصیلات و آموزش کردند. در نهایت به بهانه اجرای دستورات دینی، آموزش زنان و دختران را در دسمبر ۲۰۲۲ ممنوع کردند.

طالبان بر اساس برنامه مبهم خود، دختران را از تحصیل در مکاتب و دانشگاه ها منع ساختند.

بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱ و حاکمیت مجدد آنها در افغانستان را می توان برای زنان یک اتفاق ناخوشایند تلقی کرد. همه می دانیم که طالبان که یک گروه شبه نظامی است و به سیاست های سفت و سخت خود در دوره اول حاکمیت از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ معروف هستند. طالبان در اولین دوره حضور خود از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ در افغانستان به دلیل خشونت علیه زنان بدنام بودند و تحت حکومت آنها زنان اجازه تحصیل و کار را نداشتند و پس از بازگشت به قدرت در افغانستان در سال ۲۰۲۱ نیز همین قانون را اعمال کرده اند. (مک کوین). یکی از دلایلی که طالبان برای توجیه تصمیم خود در مورد ممنوعیت تحصیل زنان ذکر کرده اند، مسئله حجاب است. حجاب (پوشش اسلامی) مسئله بسیار مهمی برای زنان مسلمان است. اما در جوامع مختلف مسلمان، حجاب بر اساس مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دارای سطوح مختلفی از اهمیت است. این در حالی است که دختران مسلمان به بهانه بی حجابی و بهانه های دیگر در کشورهای اسلامی از تحصیل و رفتن به مکتب و دانشگاه محروم نشده اند و این مسئله تنها در افغانستان تحت حاکمیت طالبان رخ داده است.

همچنین بخوانید: موضع حکومت‌ها در قبال مسخ و احیاء ارزش‌های فرهنگی در افغانستان

آموزش مدرن زنان در افغانستان در سال ۱۹۲۰ آغاز شد و تا پایان سیطره حکومت اسلامی افغانستان به رهبری رئیس جمهور پیشین پروفسور برهان الدین ربانی که از علمای مسلمان تحصیلکرده بود در کابل در سال ۱۹۹۶ ادامه یافت. طالبان در سال ۱۹۹۶ کنترل اکثر مناطق افغانستان، از جمله پایتخت (کابل) را به دست گرفت، تحصیل زنان را در اکثر نقاط کشور ممنوع ساختند، به جز مناطقی که تحت کنترل حکومت اسلامی باقی مانده بودند. پس از سرنگونی طالبان از قدرت در سال ۲۰۰۱، درهای مکاتب و دانشگاه ها به روی همه دختران کشور باز شد. مجدداً طالبان پس از بازگشت به قدرت برای دوره دوم در ماه اگست ۲۰۲۱، تحصیل زنان را محدود و در نهایت ممنوع کرد. قبل از بازگشت طالبان، حدود یک میلیون و ۴۴۴ هزار دختر به مکتب و حدود ۱۱۲ هزار دانشجوی دختر به دانشگاه های افغانستان می رفتند.

علاوه بر این، در کشورهای مختلف که زنان می توانند یاد بگیرند و فعال باشند، سهم قابل توجهی در مسائل علمی داشته اند. بر اساس برخی از آثار علمی، زنان در برخی مناطق و کشورها مشارکت نسبتاً بیشتری دارند.

پس از ممنوعیت تحصیل زنان توسط طالبان در افغانستان، واکنش‌هایی از سوی برخی از رهبران، مقامات و سازمان‌های جهان اسلام صورت گرفت. اما آنها هم نتوانستند تغییراتی در تصمیمات طالبان ایجاد کنند. ممنوعیت تحصیل زنان توسط طالبان در افغانستان به بهانه اجرای دستورات دینی و تحلیل گفتمان‌های میانجی غالب جهان اسلام در این زمینه می‌تواند مطالعه مفید و جالبی باشد.
نیلوفر میگوید؛ تمام آرزوهای یک نسل به خاک دفن شد دیگر امید به آینده نیست. نیلوفر دانشجو اقتصاد در دانشگاه کابل بود. نیلوفر می‌افزاید؛ زمان‌که طالبان تسلط کامل افغانستان را به دوش گرفتند، قصه مادرم به یادم آمد که گفته بود: در دوران اول حکومت طالبان زنان و دختران از کار و تحصیل بازمانده‌شده بودند، این وضع امروز برسر خودم و هم‌نسلانم آمد.

همچنین بخوانید: چرا ساختار سیاسی افغانستان باید اصلاح شود؟!

نوشته های مرتبط :