ما و ترک تباران

دسته: پرونده ویژه اقوام و مذاهب در افغانستان, تحلیل
نویسنده: کیان نیا
1403/06/26
11:48 ق.ظ
بازدید: 42

پایگاه خبری تحلیلی روایت : داستان روشن ما تاجیکان و ترک تباران از رفتن آلپ تگین به غزنه شروع میشود او ابتدا از بردگان سامانیان بود که نبوغ و استعداد جنگی اش او را از بردگی به آزادی، رشد در ارتش و سپس فرماندهی کل ارتش رسانید، با رنجشی که از سامانیان پیدا کرده بود به غزنه میرود و آنجا با سپاه سامانی حکومت دیگری که خود را پیوسته به سامانیان می‌شمارد پایه می‌نهد و از رسم دولت داری سامانی نیز در دولت داری بهره می‌گیرد سپس پسرش و نوه اش محمود که سامانیان را بگونه کامل برمیدارد همین را ادامه می‌دهند و رسم دولت داری سامانی تاجیک تبار در همه فرمانروایی های وسیع و کوچک بعدی فارغ از ترک و تاجیک بودن شان پیروی میشود، محمود غزنوی فرمانروای ترکتبار چون سامانیان به ادب پروری و حمایت از شاعران می‌پردازد و دربار او پر از شاعرانی میشود که امروز همه ما با آنان آشنایی داریم و بر برخی نیز فخر میکنیم، استاد الشعرای غزنه عنصری بلخی، فرخی سیستانی، عسجدی هروی، منوچهری دامغانی، غضایری رازی و.

داستان روشن ما تاجیکان و ترک تباران از رفتن آلپ تگین به غزنه شروع میشود او ابتدا از بردگان سامانیان بود که نبوغ و استعداد جنگی اش او را از بردگی به آزادی، رشد در ارتش و سپس فرماندهی کل ارتش رسانید، با رنجشی که از سامانیان پیدا کرده بود به غزنه میرود و آنجا با سپاه سامانی حکومت دیگری که خود را پیوسته به سامانیان می‌شمارد پایه می‌نهد و از رسم دولت داری سامانی نیز در دولت داری بهره می‌گیرد سپس پسرش و نوه اش محمود که سامانیان را بگونه کامل برمیدارد همین را ادامه می‌دهند و رسم دولت داری سامانی تاجیک تبار در همه فرمانروایی های وسیع و کوچک بعدی فارغ از ترک و تاجیک بودن شان پیروی میشود، محمود غزنوی فرمانروای ترکتبار چون سامانیان به ادب پروری و حمایت از شاعران می‌پردازد و دربار او پر از شاعرانی میشود که امروز همه ما با آنان آشنایی داریم و بر برخی نیز فخر میکنیم، استاد الشعرای غزنه عنصری بلخی، فرخی سیستانی، عسجدی هروی، منوچهری دامغانی، غضایری رازی و… تا حکیم ابوالقاسم فردوسی که شاهنامه را برای این دربار می‌سراید محصول ادب پروری محمود غزنوی و سپس مسعود هستند و این رسم با حکومت های ترکتبار دیگر چون سلجوقیان و بعدها تیموریان ادامه پیدا می‌کند، انوری و امیر معزی و حکیم ازرقی هروی و… محصول دربار سلجوقی و سنایی غزنوی و شاعران دیگر محصول دور دوم غزنوی و جامی و هلالی و هاتفی و امیر شاهی و دیگران نیز محصول دربار تیموری اند.

زمانیکه تیموریان به قدرت می‌رسند عده ای در دربار شاهرخ میرزا گرد می آیند و خواهان رسمیت دادن به زبان ترکی جغتایی میشوند ولی او و همسر توانایش ملکه گوهرشاد برای خاتمه دادن به این بگو مگو ها زبان دربار و فرمانروایی تیموری را رسماً فارسی اعلان میکنند و سپس نیز به حرف امیر علیشیر نوایی که در کتاب محاکمة اللغتین ترکی جغتایی را برتر از فارسی می‌شمارد بهایی چندان از سوی سلطان حسین بایقرا و دیگران داده نمیشود… و همین دربار درکنار امیر علیشیر نوایی بزرگانی چون جامی را حمایت میکند و شاهنامه معروف بایسنغری نیز توسط شاهزاده بایسنغر به نگارش و آرایش هنری ویژه‌ای در می آید که یکی از شاهان صفوی که حتی زبان دربار شان برخلاف تیموریان ترکی است به تبعیت از بایسنغر دستور نگارش شاهنامه طهماسبی را صادر میکند.

همچنین بخوانید: نمایشگاه کتاب «یار مهربان» در هرات

در حکومت های ترکتبار خراسان تاجیکان سیاستمداران این دربارها بوده اند و دیوان و دربار نیز به آنان و زبان شان آراسته بوده است.حمایت های بی دریغ این دو قوم از یکدیگر موجب آن شده که نام نیکی از خراسان در دل تاریخ باقی بماند، غوریان و آل کرت و سامانیان تاجیک تبار نیز در سپاه خویش از ترکان کار گرفته اند و دربار شان خالی از ترک تباران نبوده است، سرنوشت تاجیکان و ترک تباران خراسان در دل تاریخ یکی بوده است، سقوط تیموریان با آنکه سقوط یک حکومت ترکتبار بود سقوط و افول ادب فارسی را نیز دامن زد و باعث ویرانی مملکت تاجیکان نیز گردید.

هرات و بلخ و سمرقند و بخارا و غزنه و مرو … افتخارات هردو ملت تاجیک و ترک را در خود جای داده اند.

نویسنده: کیان نیا