قول و قرار ترامپ؛ دیپلماسی در عصر پساحقیقت

دسته: تحلیل
نویسنده: عبدالشهید ثاقب
1404/04/02
11:19 ق.ظ
بازدید: 9

پایگاه خبری تحلیلی روایت : ظهور شبکه‌های اجتماعی، آغازگر این عصر نو بود؛ عصری که با افول اعتبار رسانه‌های سنتی و گسترش بی‌اعتمادی عمومی به آن‌ها همراه شد. تا پیش از پیدایش پلتفرم‌هایی چون فیسبوک، توییتر و اینستاگرام، مردم عمدتاً از طریق روزنامه‌ها و تلویزیون به اخبار دسترسی داشتند؛ رسانه‌هایی که به یاری هیئت تحریریه و نظام‌های راست‌آزمایی، مسئولیت بررسی صحت اخبار را بر عهده داشتند. اما امروز، هر کاربر شبکه‌های اجتماعی می‌تواند بدون هیچ نظارت یا بازبینی، محتوایی منتشر کند. دیگر نه از سردبیر خبری خبری هست، نه از اعتبارسنجی محتوا. الگوریتم‌ها هم، همان چیزی را به شما نشان می‌دهند که دوست دارید ببینید و شما نیز آن را به‌راحتی به‌جای حقیقت می‌پذیرید.

عصر ما را «عصر پساحقیقت» می‌نامند؛ دوره‌ای که در آن حقیقت و راستی دیگر جایگاه پیشین خود را از دست داده‌اند و مرز میان واقعیت و دروغ به‌شدت کمرنگ شده است.

ظهور شبکه‌های اجتماعی، آغازگر این عصر نو بود؛ عصری که با افول اعتبار رسانه‌های سنتی و گسترش بی‌اعتمادی عمومی به آن‌ها همراه شد. تا پیش از پیدایش پلتفرم‌هایی چون فیسبوک، توییتر و اینستاگرام، مردم عمدتاً از طریق روزنامه‌ها و تلویزیون به اخبار دسترسی داشتند؛ رسانه‌هایی که به یاری هیئت تحریریه و نظام‌های راست‌آزمایی، مسئولیت بررسی صحت اخبار را بر عهده داشتند. اما امروز، هر کاربر شبکه‌های اجتماعی می‌تواند بدون هیچ نظارت یا بازبینی، محتوایی منتشر کند. دیگر نه از سردبیر خبری خبری هست، نه از اعتبارسنجی محتوا. الگوریتم‌ها هم، همان چیزی را به شما نشان می‌دهند که دوست دارید ببینید و شما نیز آن را به‌راحتی به‌جای حقیقت می‌پذیرید.

تا همین دیروز، تصور می‌کردم که «پساحقیقت» تنها چالشی برای دنیای رسانه و ژورنالیسم است. اما با حمله نظامی آمریکا و اسرائیل به ایران، دریافتم که این بحران، ابعاد گسترده‌تری دارد و دامن روابط بین‌الملل و دیپلماسی را نیز گرفته است.

در عرصه سیاست خارجی، دیپلماسی ابزاری برای پایان دادن به جنگ‌ها و اختلافات است. زمانی که دو کشور با تنش یا جنگ روبه‌رو می‌شوند، مذاکره به‌عنوان راهکار معقول مطرح می‌شود. اما گفت‌وگو زمانی می‌تواند مؤثر واقع شود که دو طرف به تعهدات و قول و قرارهای یکدیگر اعتماد داشته باشند. اگر این اعتماد از میان برود، گفت‌وگو بی‌ثمر خواهد بود و دیپلماسی عملاً فرو می‌پاشد.

متأسفانه باید گفت دونالد ترامپ از برجسته‌ترین نمادهای عصر پساحقیقت است؛ سیاست‌مداری که نه به قولی پایبند است، نه به قراری، و نه برای واقعیت عینی ارزشی قائل است. کسی که ممکن است صبح ادعا کند به دنبال صلح و گفت‌وگوست، اما شب همان روز فرمان حمله نظامی صادر کند.
نمونه اش، سخنان او در روز چهارشنبه گذشته است که گفت تصمیم گیری در باره ایران را به دو هفته بعد موکول کرده است. او این سخن را در حالی گفت که ایران با کشورهای اروپایی داشت گفتگو می کرد. اما به قول و قرار خود نماند و دیروز حمله کرد.

همچنین بخوانید: شلیک 20 راکت به دو پایگاه آمریکا در سوریه

البته این تنها مورد دروغگویی او نیست، بلکه اکثر تحلیل گران معتقدند که در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، حقیقت جای خود را به هیاهو و جعل داده است و مرز میان راست و دروغ چنان در هم شکسته که نمی‌توان به‌روشنی میانشان تمایز قائل شد. بنا بر گزارشی از روزنامه واشنگتن‌پست، ترامپ تنها در دوره اول ریاست‌جمهوری خود بیش از ۳۰ هزار مورد دروغ یا ادعای گمراه‌کننده مطرح کرده است.

ترامپ را می‌توان محصول شبکه‌های اجتماعی دانست. همان‌گونه که این شبکه‌ها موجب افول رسانه‌های سنتی شدند، مرگ سیاست‌مداری مبتنی بر تخصص و دانش را نیز رقم زدند. بیونگ-چول هان، متفکر معاصر، به‌درستی می‌گوید: «سیاست به‌مثابه‌ی کنش راهبردی، نیازمند قدرت بر اطلاعات است.»

در گذشته، مردم به سیاست‌مدارانی رأی می‌دادند که از دل ساختارهای حزبی بالا آمده بودند، چرا که باور داشتند آن‌ها اشراف بیشتری بر پیچیدگی‌های سیاست دارند و می‌توانند اطلاعات درست را تولید و مدیریت کنند. اما در دوران سلطه شبکه‌های اجتماعی، که حقیقت تضعیف شده و هیجان جای استدلال را گرفته، کسانی قدرت می‌گیرند که بیشتر فریاد می‌زنند تا فکر کنند.

پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا نیز نتیجه‌ی همین تغییر معادله است. او نه از دل نخبگان واشنگتن برخاسته و نه مسیری معمول در حزب جمهوری‌خواه طی کرده است. هنر او تنها در بهره‌گیری از هیاهو، دروغ و قدرت شبکه‌های اجتماعی برای جلب توجه و خلق تصویر بوده است.

می‌توان گفت رابطه‌ای تنگاتنگ میان ترامپ، شبکه‌های اجتماعی و عصر پساحقیقت وجود دارد؛ رابطه‌ای که نتیجه‌اش فروپاشی مرز حقیقت و دروغ، نابودی اعتماد در عرصه بین‌الملل، و اضمحلال دیپلماسی است. اگر دروغ بر گفت‌وگو غلبه کند و بی‌اعتمادی بر روابط سایه بیفکند، آنگاه دیگر نه صلحی می‌ماند و نه سیاستی.

همچنین بخوانید: ترامپ به خبرنگار افغانستان: یک کلمه از حرف‌های شما را نمی‌فهمم

نوشته های مرتبط :