دکتر عبداللطیف پدرام، رهبر حزب کنگره ملی افغانستان، در برنامه «کافه پرسش» پایگاه روایت، با تأکید بر جایگاه محوری زبان فارسی در فرهنگ مشترک منطقه، اخراج مهاجران از ایران را قابل دفاع دانست و هشدار داد: «حتی یک سنگ نباید بر سر ایران بیفتد، چه برسد به بمب؛ چون به سر خودمان می‌افتد.»
وی همچنین به خطر تضعیف زبان فارسی در افغانستان تحت سلطه طالبان اشاره کرد و گفت؛ اگر سلطه طالبان ادامه یابد، خطر تضعیف جدی زبان فارسی وجود دارد و مردم ناگزیر به یادگیری پشتو، اردو و عربی خواهند شد.
در برنامه «کافه پرسش» پایگاه خبری تحلیلی روایت، یک‌شنبه شب با موضوع «فارسی از خراسان برخاست؛ زبان ما، ریشه ما»، دکتر عبداللطیف پدرام، رهبر حزب کنگره ملی افغانستان، به تشریح اهمیت زبان فارسی و تحلیل چالش‌های مرتبط با مهاجران افغانستانی و روابط با ایران پرداخت.
زبان فارسی: ستون فرهنگ و ابزار قدرت
پدرام زبان فارسی را «ستون فرهنگ» مشترک منطقه توصیف کرد و گفت: «زبان فارسی ابزار قدرت و سلطه است… حفظ این زبان نیازمند همبستگی و تلاش است.» وی افزود: «امروز اگر ایران نباشد، ما منبع نداریم. از این جهت به همبستگی با ایران نیاز داریم و باید قدر این روابط را بدانیم، فارغ از مسائلی چون مهاجرت و اخراج.»
تحلیل اخراج مهاجران: قابل دفاع و مسئله‌ای جهانی
در پاسخ به سوالی درباره مهاجرستیزی و ایران‌ستیزی، پدرام اخراج مهاجران فاقد مدرک از ایران را «قابل دفاع» خواند و آن را پدیده‌ای جهانی توصیف کرد و گفت؛ این یک بحث جامعه‌شناسی و سیاسی است. در اروپا، آمریکا، پاکستان و تاجیکستان هم این مشکل وجود دارد و در هر جامعه اگر مشکلی پیش آید، نگاه‌ها به سمت مهاجران می‌رود. در ایران که سال هاست تحریم بوده و میزبان میلیون‌ها مهاجر، مشکلات بیشتر وجود دارد.
وی تصریح کرد: «ایران قانون مهاجرت جدید ندارد که انتظار مهاجرپذیری گسترده داشته باشیم. بدون ویزا نمی‌توان وارد هیچ کشوری حتی تاجیکستان یا ازبکستان شد. اما سالانه میلیون‌ها نفر وارد ایران شده و بیرون می‌روند، در حالی که ایران خود با تحریم‌های شدید و مشکلات اقتصادی و امنیتی مواجه است.»
پدرام خطاب به منتقدان و سیاست‌مداران که اخیرا به طور کنایه آمیز شکایت کرده اند، گفت: «اگر عشق یک طرفه است، چرا به کشوری نمی‌روید که عاشقی دو طرفه باشد؟ ایران که کسی را دعوت نکرده بود… خودتان افغانستان را خراب کردید و فرار کردید، چرا ایران را ملامت می‌کنید؟»
رد کنایه “عاشقی یک طرفه” و تأکید بر مشترکات فرهنگی
پدرام کنایه «عاشقی یک طرفه» برخی‌ها نسبت به ایران در حوزه زبان را رد کرد و گفت: «حفظ زبان ربطی به اخراج ندارد. خاستگاه زبان فارسی در حوزه تمدنی ماست و ربطی به مسائل سیاسی روز ندارد.» وی افزود: «دولت‌ها مرز سیاسی دارند، اما هیچ کشوری نه ایران، نه تاجیکستان و نه افغانستان ادعای مالکیت انحصاری زبان فارسی را ندارد. مشترکات زبانی و فرهنگی بسیار قدرتمند هستند، اما این به معنای نادیده گرفتن قوانین مهاجرت نیست.»
پدرام با تأکید بر نقش زیربنایی زبان فارسی تصریح کرد: «زبان فارسی در واقع ستون فرهنگ ماست. پس از موج مهاجرت اخیر، برخی اخراج مهاجران را به “عاشقی یک طرفه” تعبیر می‌کنند، اما این نگرش سطحی است. زبان ربطی به مسائل سیاسی ندارد؛ خاستگاه آن در حوزه تمدنی مشترک ماست. هیچ کشوری ادعای مالکیت انحصاری آن را ندارد، اما ایران حافظ اصلی این میراث است. وی تاکید کرد؛ زبان فارسی تنها یک ابزار ارتباط نیست؛ سلاح قدرت است. امروز سلطه جهانی انگلیسی ناشی از همین نقش است. اگر ایران نباشد، ما منبعی برای پاسداری از این زبان نخواهیم داشت.
پدرام در زمینه خدمات ایران به افغانستان و بویژه حوزه زبان فارسی گفت: «وقتی طالبان بار اول به پنجشیر حمله کرد، سردار سلیمانی عملا در حمایت از جبهه علیه طالبان به رهبری آمر صاحب وارد شد و حتی سلاح و حتی غذای گرم فرستاد. اما پس از ۲۰۰۱، برخی رهبران همین جبهه که با حمایت ایران و کشورهای منطقه به این جایگاه رسیدند، حتی از تماشای تلویزیون ایران برای این‌که امریکا ناراحت نشود، ابا می ورزیدند. به گفته وی همان کسانی که امروز از ایران شکایت
می کنند خدمات ایران در دور اول سلطه طالبان و کنفرانس بن را که نقش ایران در سهم دهی جبهه متحد برجسته بود نادیده گرفته و همین طور در دوران جمهوریت به خاطر این‌که امریکا ناراحت نشود، از ایران کاملا فاصله گرفتند. به گفته پدرام همزبانی به معنای نادیده گرفتن قوانین نیست و تاکید کرد: شما با مدرک ایرانی در جیبتان در ایران زندگی می‌کنید، اما باز هم شکایت دارید؟ این دوگانگی قابل قبول نیست.
هشدار درباره آینده زبان فارسی در افغانستان
وی با اشاره به برنامه‌های که برای حذف فارسی در سال های گذشته وجود داشته است گفت: «در حکومت‌های کرزی و اشرف غنی، عملیات سیستماتیک علیه فارسی آغاز شد و این موارد در دستور کار بود: تدریس دروس دانشگاهی به انگلیسی، حذف نام قهرمانان و تغییر سیستم های مالی و بانکی به پشتو. به گفته وی امروز طالبان این روند را با شدت بیشتری دنبال می‌کنند.
پدرام با ابراز نگرانی از آینده زبان فارسی در افغانستان تحت حاکمیت طالبان هشدار داد: «حاکمیت برای زبان بسیار مهم است… در دوران حکومت‌های کرزی، غنی و اشرف غنی علیه زبان فارسی کار شد… امروز اگر توجه نکنیم، زبان فارسی از دانشگاه‌ها بیرون رفته و در فرآیند پاک‌سازی زبانی طالبان به حاشیه می‌رود.»
وی افزود: «امروز زمان غزنویان و سلجوقیان نیست. اگر سلطه طالبان ادامه یابد، خطر تضعیف جدی زبان فارسی وجود دارد و مردم ناگزیر به یادگیری پشتو، اردو و عربی خواهند شد.»
ایران؛ حافظ زبان فارسی
پدرام با تأکید بر نقش محوری ایران در حفظ زبان فارسی گفت: «زبان فارسی یکی به دلیل قوت ذاتی و ظرفیت‌هایش (زبان شعر، ادب، دیوان و بروکراسی تاریخی) و دیگر به دلیل نقش حاکمیت‌ها ماندگار شده است. او با تاکید بر حفظ ایران و تمامیت ارضی این کشور گفت که حتی یک سنگ نباید بر سر ایران بیفتد، چه برسد به بمب، چون به سر خودمان می‌افتد. ایران نباشد، زبان فارسی هم نیست.
