گزارش‌های در رسانه‌ها نشر می‌شود که حاکی از ورود اعضای کهنه‌کار طالبان زیر پوشش ویزای بشر دوستانه به بریتانیا است. ورود اعضای طالبان به بریتانیا تحت پوشش ویزاهای بشردوستانه، زنگ خطر مهمی برای امنیت ملی این کشور و حتی برای سایر کشورهای غربی را به صدا درمی‌آورد. با در نظر گرفتن سابقه‌ی تروریستی طالبان، وجه اشتراک‌های آنان با دیگر گروه‌های افراطی جهانی، و همچنین پیامدهای بالقوه‌ی چنین نفوذی، می‌توان این موضوع را نه صرفاً یک خطای مهاجرتی، بلکه یک تهدید راهبردی دانست که نیاز به بررسی عمیق، اصلاح فوری سیاست‌ها و افزایش نظارت اطلاعاتی دارد.
یادداشت موجود متمرکز به همین امر است و موضوع ورود اعضای طالبان به بریتانیا را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد.
پیشینه و سابقه‌ی تروریستی طالبان
گروه طالبان، از زمان ظهورش در دهه‌ی ۱۹۹۰، نه تنها یک جنبش سیاسی و مذهبی، بلکه یک گروه تروریستی شناخته‌شده در سطح بین‌الملل بوده است. پناه‌دادن به اسامه بن لادن و شبکه القاعده در دوره‌ی حکومت اول‌شان (۱۹۹۶-۲۰۰۱)، یکی از دلایل اصلی حمله‌ی ایالات متحده به افغانستان در سال ۲۰۰۱ بود. طالبان در دو دهه‌ی گذشته، با ارتکاب هزاران حمله‌ی انتحاری، انفجارهای کنار جاده‌ای، ترور خبرنگاران، فعالان مدنی، زنان و مقامات دولتی افغانستان، به یکی از خشن‌ترین و مرگبارترین گروه‌های تروریستی تبدیل شده‌اند.
این گروه به‌ویژه با سازمان‌های تروریستی نظیر القاعده، لشکر طیبه، شبکه حقانی که حالا با این گروه یکجای است و حتی داعش شاخه خراسان، وجه اشتراک‌های قابل‌توجهی دارد؛ از جمله برداشت‌های افراطی از شریعت، استفاده از خشونت به عنوان ابزار مشروع سیاسی، و دیدگاه ضد غرب و ضد دموکراسی. در گذشته‌ها که همکاری عملیاتی بین طالبان و شبکه حقانی وجود داشت، حالا این دو گروه تروریستی شناخته شده با هم یکجای اندـ شبکه حقانی که به عنوان یکی از شاخه‌های تروریستی شناخته‌شده در منطقه فعالیت می‌کرد/می‌کند ـ همواره مورد تأیید نهادهای اطلاعاتی غربی بوده است.
مسئله نفوذ زیر پوشش ویزای بشردوستانه
پس از سقوط کابل در اوت ۲۰۲۱، بسیاری از کشورهای غربی برای نجات کارمندان محلی‌شان و شهروندان آسیب‌پذیر افغانستان، برنامه‌هایی را تحت عنوان «ویزای بشردوستانه» یا «اسکان مجدد» به اجرا گذاشتند. اما به‌دلیل حجم عظیم متقاضیان، ضعف در غربال‌گری اطلاعاتی، و گاه همکاری‌های مشکوک نهادهای مرتبط با طالبان در صدور اسناد، احتمال نفوذ عناصر افراطی افزایش یافت. گزارش‌های منتشرشده در بریتانیا، نشان می‌دهد که برخی از افراد وابسته به طالبان یا حتی فرماندهان پیشین این گروه، توانسته‌اند با اسناد جعلی یا هویت‌های تغییر یافته وارد این کشور شوند.
این پدیده از نظر امنیتی بسیار خطرناک است. چنین نفوذهایی می‌توانند زمینه‌ساز تشکیل شبکه‌های افراط‌گرای داخلی، جذب نیروهای تازه، یا حتی برنامه‌ریزی برای حملات تروریستی در خاک بریتانیا یا سایر کشورهای اروپایی شوند. با توجه به تجربه‌های قبلی، همچون حملات تروریستی در لندن و پاریس توسط افرادی با سوابق جهادی، نمی‌توان این تهدید را ناچیز شمرد.
پیامدهای استراتژیک برای بریتانیا و غرب
نفوذ طالبان به کشورهای غربی چندین پیامد مهم دارد:
۱. افزایش تهدیدهای امنیتی داخلی:
ورود افراد وابسته به طالبان می‌تواند منجر به افزایش خطر حملات تروریستی در خاک بریتانیا شود. حتی اگر این افراد خود وارد عملیات نشوند، ممکن است نقش کلیدی در تبلیغات افراط‌گرایانه، جذب نیرو، یا هماهنگی با شبکه‌های تروریستی بین‌المللی ایفا کنند.
۲. ضربه به اعتماد عمومی:
افشای چنین مواردی می‌تواند اعتماد عمومی به دولت، سیستم مهاجرت و نهادهای اطلاعاتی را کاهش دهد. مردم حق دارند بدانند که کشورشان از نفوذ تروریست‌ها مصون است، و این نوع رخنه‌ها به اعتماد عمومی آسیب جدی می‌زند.
۳. پیامدهای سیاسی و بین‌المللی:
این وضعیت می‌تواند روابط بریتانیا با متحدانش را پیچیده کند. اگر کشورهای دیگر نیز از همین طریق مورد نفوذ قرار بگیرند، ممکن است همکاری‌های امنیتی میان کشورها تحت تأثیر قرار گیرد.
۴. افزایش تبعیض و نفرت علیه پناهجویان واقعی:
حضور افراد تروریستی در میان پناهجویان، می‌تواند فضای ضد مهاجرتی را تقویت کند و باعث شود که پناهجویان واقعی ـ کسانی که واقعاً نیاز به حمایت دارند ـ قربانی تبعیض و سرکوب شوند.
راه‌حل‌ها و پیشنهادها
برای مقابله با این تهدید، دولت بریتانیا و کشورهای اروپایی باید سیاست‌های مهاجرتی و اطلاعاتی خود را بازنگری کنند. برخی راهکارهای پیشنهادی شامل موارد زیر است:
- افزایش غربال‌گری اطلاعاتی با همکاری نهادهای بین‌المللی: استفاده از بانک‌های اطلاعاتی دقیق، همکاری با سرویس‌های امنیتی افغانستان سابق و کشورهای هم‌پیمان غربی می‌تواند به شناسایی دقیق‌تر افراد کمک کند.
- نظارت مستمر بر افرادی که با ویزای بشردوستانه وارد شده‌اند: حتی پس از ورود، لازم است که بررسی‌های دوره‌ای بر رفتار، ارتباطات و تغییرات مالی آنان صورت گیرد.
- تغییر سیاست‌های ارزیابی پناهندگان بر اساس خطرپذیری نه فقط مدارک ظاهری: برخی اسناد ممکن است جعلی باشند یا توسط طالبان برای اهداف خاص صادر شده باشند. ارزیابی روان‌شناختی و رفتاری، گاه مفیدتر از بررسی صرف اسناد است.
در نهایت، ورود افراد افراط‌گرا به کشورهای امن، مسأله‌ای نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. طالبان به عنوان یک گروه دارای پیشینه تروریستی، نمی‌توانند تنها به‌واسطه‌ی تغییر چهره سیاسی خود از خطرناک‌بودن فاصله بگیرند. بی‌توجهی به این موضوع، ممکن است بهای سنگینی برای امنیت جهانی داشته باشد.
