حامد کرزی، معمار بازگشت طالبان؛ مدعی دروغین حق تحصیل دختران

دسته: تحلیل
نویسنده: ضیا ضیایی
1404/05/01
10:43 ق.ظ
بازدید: 10

پایگاه خبری تحلیلی روایت : پیام اخیر حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان، خطاب به طالبان مبنی بر بازگشایی مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران، در فضای سراسر محرومیت و تاریکی حاکم بر افغانستان، همچون صدایی ناآشنا و نابه‌هنگام طنین انداز شد. کرزی با ابراز تاسف از عدم حضور دختران در آزمون کانکور ۱۴۰۴، بر ضرورت آموزش برای همه جوانان، فارغ از جنسیت، به عنوان سنگ بنای توسعه کشور تأکید کرد. اما این موضع‌گیری ظاهری، در برابر کوهی از عملکردهای متناقض و سیاست‌های مخرب دوران حکومت و حتی پس از آنِ خود او، چیزی جز «اشک تمساح» و تلاشی بی‌ثمر برای تطهیر چهره‌ای نیست که در شکل‌گیری و تقویت طالبان نقشی انکارناپذیر ایفا کرد. پرسش اصلی در ذهن همگان اینجاست؛ آیا کسی که خود بستر بازگشت طالبان را هموار کرد و از آنان به عنوان «برادران ناراضی» یاد نمود، اکنون چگونه و با چه رویکرد، داعیه‌دار حقوق تحصیلی دختران می شود؟

پیام اخیر حامد کرزی، رئیس‌جمهور پیشین افغانستان، خطاب به طالبان مبنی بر بازگشایی مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران، در فضای سراسر محرومیت و تاریکی حاکم بر افغانستان، همچون صدایی ناآشنا و نابه‌هنگام طنین انداز شد. کرزی با ابراز تاسف از عدم حضور دختران در آزمون کانکور ۱۴۰۴، بر ضرورت آموزش برای همه جوانان، فارغ از جنسیت، به عنوان سنگ بنای توسعه کشور تأکید کرد. اما این موضع‌گیری ظاهری، در برابر کوهی از عملکردهای متناقض و سیاست‌های مخرب دوران حکومت و حتی پس از آنِ خود او، چیزی جز «اشک تمساح» و تلاشی بی‌ثمر برای تطهیر چهره‌ای نیست که در شکل‌گیری و تقویت طالبان نقشی انکارناپذیر ایفا کرد. پرسش اصلی در ذهن همگان اینجاست؛ آیا کسی که خود بستر بازگشت طالبان را هموار کرد و از آنان به عنوان «برادران ناراضی» یاد نمود، اکنون چگونه و با چه رویکرد، داعیه‌دار حقوق تحصیلی دختران می شود؟

کرزی و تطهیر چهره طالبان

دوران ریاست جمهوری حامد کرزی، به جای مقابله قاطع با افراطیت و تروریسم که افغانستان و جهان به شدت به آن نیاز داشت، شاهد مماشات و تطهیر سیستماتیک طالبان بود. کرزی بارها و بارها، به جای به کارگیری زبان قدرت و حمایت بی‌قید و شرط از نیروهای امنیتی در نبرد با این گروه، به پهن کردن «فرش نرم» و استفاده از «واژه‌های تطهیرگر» برای طالبان مشهور شد. خطاب قرار دادن آنان به عنوان “برادران ناراضی” تنها نوک کوه یخ این سیاست فاجعه‌بار بود. او در مصاحبه‌های متعدد، نه تنها وجود طالبان را به رسمیت شناخت، بلکه عملاً حق آنان را برای “کنترل بخشی از خاک افغانستان” پذیرفت. این سخنان، در شرایطی که طالبان با حملات مرگبار، جان سربازان و غیرنظامیان بی‌گناه را می‌گرفتند، پیامی روشن به این گروه و حامیان منطقه‌ای آنان می‌فرستاد: طالبان یک نیروی مشروع سیاسی هستند که می‌توانند از طریق خشونت، سهمی از قدرت را مطالبه کنند. کرزی با این گفتمان، به جای انزوا و سرکوب طالبان، مشروعیتی بی‌سابقه به آنان بخشید و آنان را از حاشیه به مرکز معادلات سیاسی افغانستان کشاند. این تطهیر چهره، سنگ بنای بازگشت آنان به قدرت در سال ۱۴۰۰ شد.

سد راه مبارزه؛ کرزی و تضعیف عملیات‌های ضدطالبان

همزمان با مماشات زبانی، عملکرد عملی دولت کرزی در قبال طالبان، به شدت تضعیف‌کننده تلاش‌های امنیتی بود. اسناد و گزارش‌های متعدد، از جمله اظهارات فرماندهان نظامی افغانستان در آن زمان و ناتو، حاکی از آن است که کرزی شخصاً و مکرراً مانع اجرای عملیات‌های حیاتی علیه شبکه‌ها و رهبران طالبان می‌شد. او به بهانه‌های مختلف، از جمله نگرانی‌های بی‌جا درباره تلفات غیرنظامیان (که اغلب توسط طالبان بزرگنمایی می‌شد) یا ملاحظات سیاسی، دستور توقف یا لغو عملیات‌ها را صادر می‌کرد. این مداخلات، نه تنها روحیه نیروهای امنیتی افغانستان آنان را تضعیف می‌کرد، بلکه به طالبان فرصت حیاتی می‌داد تا نفس تازه کنند، نیروهای خود را تجدید سازمان دهند، سلاح و مهمات ذخیره کنند و حملات مرگبار بعدی را برنامه‌ریزی نمایند. انتقادات مکرر و علنی کرزی از عملیات‌های موفق انجام شده، حتی در مواردی که ضربات سنگینی به طالبان وارد می‌شد، عملاً تبلیغات منفی طالبان را تأیید و تلاش نیروهای خودی را خنثی می‌کرد. این سیاست‌ها، شمشیر را از دست مدافعان افغانستان گرفت و به دست طالبان داد تا با قدرت و جسارت بیشتری به پیشروی خود ادامه دهند.

شریک در بستن درهای دانش؛ مسئولیت تاریخی کرزی

حال، در افغانستانی که طالبان بر آن حکومت می‌کنند و به صراحت اعلام می‌دارد که آموزش متوسطه و عالی برای دختران، بر خلاف شریعت و عرف جامعه است، کرزی شعار حق تحصیل سر می‌دهد. این شعار، در برابر سکوت‌ها، مماشات‌ها و حمایت‌های مستقیم و غیرمستقیم او در طول سال‌ها، که بخش عمده‌ای از مسیر بازگشت طالبان به قدرت را هموار کرد، نه تنها مسخره، بلکه توهینی به شعور مردم افغانستان و قربانیان بی‌شمار این گروه است. اگر امروز دروازه‌های مکاتب و دانشگاه‌ها به روی دختران بسته است، کرزی و سیاست‌های سازشکارانه‌اش، سهمی غیرقابل انکار در این فاجعه انسانی و فرهنگی دارند. او به جای ایستادگی در برابر تاریکی و دفاع از دستاوردها، از جمله حضور گسترده دختران در مراکز آموزشی، با خیانت به آرمان‌های مردم افغانستان برای صلح عادلانه و توسعه‌ای که شامل همه می‌شد، عملاً زمینه‌ساز تکرار دوران سیاه اول حکومت طالبان شد. اشک امروز او برای دختران محروم از تحصیل، اشک تمساحی است که نه از سر دلسوزی، بلکه تلاشی ناامیدانه برای شستن دستانی است که در بستن آینده یک نسل، شریک است. افغانستان به یاد دارد که چه کسانی، با نام صلح و مصلحت، خنجر به پشت آرمان آموزش همگانی زدند.

از برادرخواندگی تا لابی‌گری برای به رسمیت‌شناسی

نکته تاسف‌بارتر اینکه، رفتار مماشات‌آمیز کرزی با طالبان، محدود به دوران ریاست جمهوری او نبوده و تا به امروز نیز ادامه دارد. سفر اخیر او به آلمان و تلاش‌های گزارش‌شده‌اش برای “فراهم کردن زمینه پذیرش دیپلمات‌های طالبان در آلمان”، گواه زنده‌ای بر این مدعاست. در حالی که دختران افغانستان در خانه‌هایشان زندانی شده‌اند و جامعۀ جهانی، مشروط به بهبود حقوق بشر به ویژه حقوق زنان و دختران، از به رسمیت‌شناسی طالبان سر باز زده است، کرزی کماکان به لابی‌گری برای این گروه ادامه می‌دهد. این اقدام، نه تنها خیانت به مردم افغانستان، به ویژه زنان و دختران محروم شده از حقوق اولیه‌شان است، بلکه دقیقاً همان سیاستی را دنبال می‌کند که در نهایت به تقویت و تثبیت حاکمیت غیرقانونی و زورگویانه طالبان منجر می‌شود. این عملکرد ثابت می‌کند که موضع‌گیری اخیر کرزی در دفاع از تحصیل دختران، صرفاً نمایشی ظاهری و فاقد هرگونه پایه و اساس است. اگر او واقعاً به حقوق زنان و آموزش باور داشت، امروز نه با طالبان در آلمان لابی‌گری می‌کرد، بلکه صدایش را به صف مبارزات زنان افغانستان علیه حاکمیت جهل و ستم می‌پیوست.

خلاصه این‌که؛ تاریخ افغانستان، حافظه‌ای قوی دارد. پیام‌های مکرر حامد کرزی درباره بازگشایی مکاتب برای دختران اما در عین حال لابی‌گری برای طالبان، در هیاهوی انتقادات جهانی به طالبان، بیش از آنکه اقدام مثبتی باشد، تلاشی شرم‌آور برای بازنویسی گذشته و شستن گناهان تاریخی است. او که خود با سیاست‌های سازشکارانه‌اش، طالبان را از “برادران ناراضی” به “حاکمان مطلق” تبدیل کرد، اکنون نمی‌تواند و نباید خود را مدافع حقوق قربانیان سیاست‌های خودش قلمداد کند. سکوت او در برابر جنایات طالبان در گذشته، ممانعتش از عملیات‌های ضدتروریستی، و تلاش‌های مستمرش برای تطهیر و به رسمیت‌شناسی این گروه، او را در محکمه تاریخ، شریک جرم در محرومیت امروز دختران افغانستان از آموزش قرار می‌دهد. اشک تمساح او بر ویرانه‌های آینده‌ای که خود بنا نهاد، نه تنها گرهی از مشکلات افغانستان نمی‌گشاید، بلکه یادآور تلخ خیانتی است که به آرمان‌های مردم این سرزمین شد. افغانستان فراموش نخواهد کرد که چه کسانی، در لباس رهبری، مسیر بازگشت تاریکی را هموار کردند. اگر کرزی فراموش کند، تاریخ هرگز فراموش نخواهد کرد.

نوشته های مرتبط :