طالبان و زنان؛ امتیاز گیری سیاسی یا ترویج فرهنگ قبیلوی؟

دسته: تحلیل
نویسنده: ضیا ضیایی
1403/06/05
10:27 ق.ظ
بازدید: 10

پایگاه خبری تحلیلی روایت : همزمان با انتشار قانون جدید “امر به معروف و نهی از منکر” از سوی طالبان؛ روز گذشته ندامحمد ندیم، سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان در یک نشست خبری در کابل در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره‌ی تحصیل دختران گفت: طوری که تحصیل دختران تا امر ثانی معطل است، پرسیدن درباره‌ی آن نیز تعلیق است. وی تاکید کرد که «تا اکنون به آن حالتی نرسیده‌ایم که دروازه‌ی دانشگاه یا مکاتب را به‌روی طبقه‌ی اناث بار دیگر باز کنیم». ندیم به صراحت به خبرنگاری که راجع بازگشایی دانشگاه پرسیده بود، گفت: «در این مسأله جواب کوتاه این است که طوری که تعلیم تا امر ثانی معطل است، سؤال [درباره‌‌ی آن] نیز تا امر ثانی معطل است.»

همزمان با انتشار قانون جدید “امر به معروف و نهی از منکر” از سوی طالبان؛ روز گذشته ندامحمد ندیم، سرپرست وزارت تحصیلات عالی طالبان در یک نشست خبری در کابل در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره‌ی تحصیل دختران گفت: طوری که تحصیل دختران تا امر ثانی معطل است، پرسیدن درباره‌ی آن نیز تعلیق است. وی تاکید کرد که «تا اکنون به آن حالتی نرسیده‌ایم که دروازه‌ی دانشگاه یا مکاتب را به‌روی طبقه‌ی اناث بار دیگر باز کنیم». ندیم به صراحت به خبرنگاری که راجع بازگشایی دانشگاه پرسیده بود، گفت: «در این مسأله جواب کوتاه این است که طوری که تعلیم تا امر ثانی معطل است، سؤال [درباره‌‌ی آن] نیز تا امر ثانی معطل است.»

اظهارات وزیر تحصیلات عالی طالبان در حالی بیان می شود که از زمان سلطه مجدد طالبان در کشور، زنان از تمامی فعالیت‌های اجتماعی، آموزشی و مدنی و سیاسی محروم شده‌اند. هرچند که مردان و گروه‌های دیگر قومی و مذهبی که تعلق و پیوند فکری با طالبان ندارند، نیز به شدت محدود و منزوی شده اند، ولی وضعیت زنان کشور با توجه به سرکوب‌ها و محدودیت‌های گسترده به شدت تاسف بار بوده و در واقع بر گشت به گذشته‌ای ده‌هه‌ها قبل است.
اما چرا زنان بیش‌تر از گروه‌های دیگر مورد خشم و غضب طالبان هستند؟ راجع به این مسئله چند نکته وجود دارد:

اول این‌که طالبان برای استفاده سیاسی و برای رسیدن به اهداف غایی شان، تاکنون از زنان کشور سواستفاده کرده اند. طالبان می دانند که بخشی از کشورهای جهان حتی به گونه‌ی ظاهری هم که شده، در قسمت تامین حقوق زنان بیشتر از هر مسئله‌ی دیگر حساسیت و توجه دارند؛ بنابر این روی این مسئله برای امتیازگیری بیشتر از هرچیزی تمرکز کرده اند. شاید یکی از اهداف طالبان در قسمت ایجاد محدودیت بر زنان، عادی سازی رابطه با غرب و رفع تحریم های سران این گروه و شناسایی حکومت آنان در مجامع بین المللی باشد. از این رو در کنار اجرای محدودیت های شدید، روز به روز زنان را به شدت توهین و تحقیر کرده تا حساسیت بیشتر ایجاد شده و جهان برای امتیاز دهی آماده شود. مثلا اگر به رویکرد طالبان در سه سال گذشته به زنان کشور نگاه کنیم، می بینیم که این گروه به جای اینکه سهولت‌ها و آزادی‌های قانونی و شرعی زنان را برای آنان بدهد، برعکس با گذشت هر روز قیودات بر آنان را بیشتر کرده است. در نخست این گروه دختران بالاتر از صنف ششم را از مکاتب منع کردند. بعدتر حضور زنان را در بخش اجرای وظایف اداری و خدماتی ممنوع کردند. چند ماه بعد از آن کارمندان زن سازمان ملل را از کار برحذر داشتند؛ در مقطعی هم آرایشگاه‌های زنانه را مسدود کردند و در نهایت با عورت خواندن صدای زن و ممنوعیت پرسش در قبال بازگشایی مکاتب و دانشگاه، آخرین میخ را هم کوبیدند. یعنی در یک پارادایم زمانی فشرده، تمام محدودیت‌های لازم را اعمال کردند و برای فشار بر جامعه جهانی برای همکاری و شناسایی این گروه به عنوان حکومت، روز به روز بر این فشار و محدودیت‌ها می‌افزایند.

همچنین بخوانید: نه حقوق مردم به رسمیت شناخته شد و نه حکومت طالبان

از طرف هم، یکی دیگر از دلایل عمده برخورد طالبان با زنان افغانستان، نگاه به شدت افراطی- قبیلوی این گروه به زنان است. زیرا از نگاه افراطیون دینی و سنت گرایان رادیکال در بدنه طالبان، زنان به عنوان اموال تحت تملک مردان قرار دارند و از این رو هرآن گونه که مردان راجع به زنان تصمیم بگیرند، آنان باید تبعیت کنند. از همین رو است که داعش و طالب و القاعده و تمامی گروه های تروریستی از زنان به عنوان برده جنسی و جسمی و مال تحت مالکیت شان سو استفاده کرده و می کنند.
از سوی دیگر قشر «زنان»، امروز به عنوان تنها ابزار امتیازگیری از مردم و جهان در دست طالبان مطرح هستند.
طالبان به عنوان یک گروه متحجر و عقب‌گرای رادیکال اصولا با فعالیت‌های زنان باتوجه به برداشت شان از دین، مخالف هستند. از دید طالبان زنان وسیله‌ ارضای جنسی مرد بوده و جز وظیفه زناشویی و کار خانه، نمی تواند مسئولیت اجتماعی را بر عهده بگیرد. نگرش طالبان بر این استوار است که مطابق متون دینی زنان تحت تکفل مرد بوده و این تحت تکفل بودن اختیار را از زنان سلب کرده است. در حالیکه این برداشت بر اساس تفسیر متون دینی در شیعه و سنی، کاملا اشتباه است. زیرا تحت تکفل اقتصادی بودن زنان آزادی های انسانی آنان را سلب نمی کند. در این مورد هزاران کتاب و مقاله نوشته شده، اما طالبان اصولا سواد و درک این مسائل را متاسفانه ندارند که فاجعه زن‌ستیزی را آفریده اند.

از جانب هم، این مسئله نیز بارها مطرح شده که طالبان باتوجه به اینکه از مناطق قبایلی برخواسته اند که در آن زنان سرکوب شده و مظلوم سده‌ها جز به خانه‌داری و مسئله زناشویی فکر نکرده‌اند. این گروه این نگرش را تلاش دارند به تمام جامعه افغانستان تعمیم دهند.

همچنین بخوانید: زمان برگزاری آزمون کانکور لوگر اعلام شد؛ خبری از داوطلبان دختر نیست

در حالیکه بر خلاف این نگرش، ما در مناطق مختلف افغانستان، زنان بزرگی را در زمینه‌های مختلف فرهنگی، ادبی و اجتماعی در طول سده‌ها و دهه‌ها داشته ایم. فرهنگ مردمان قبایلی را نمی شود بر مردمانی که از آن رابعه‌ بلخی‌ها، گوهرشاد‌ بیگم‌ها، مخفی‌ بدخشی‌ها محجوبه‌ هروی ها و… برخواسته اند، تعمیم داد.

متاسفانه نگاه مرد سالاری طالبانیسم که متاثر از فرهنگ قبیلوی غالب می‌باشد و بر وضع محدودیت زنان از سوی این گروه تاثیر گذار است. در فرهنگ مردمان قبیلوی هرآنچه هست، مرد است. زنان هیچ گونه صلاحیت و حق رآی و ابراز نظر را ندارد. در فرهنگ مرد سالار قبیلوی طالبان، زن یعنی مال تحت تصرف چند ملای بی‌سواد و کم‌سواد که جز به هم خوابگی‌ با زنان شان به هیچ چیزی دیگر راجع به زن فکر نمی‌کنند. این فرهنگ قبیلوی سبب شده که هر یک رهبر و جنگجوی این گروه چند زن مظلوم و بیچاره را به گروگان جنسی گرفته و در پستوی های خانه حبس کنند.

نکته پایانی اینکه با توجه با اشاره تلویحی وزیر تحصیلات عالی طالبان بر جرم انگاری پرسش در قسمت بازگشایی مکاتب و دانشگاه‌ها به روی زنان؛ در کوتاه مدت هیچ گونه امیدی بر این امر وجود ندارد. البته حتی اگر در دراز مدت هم با درس و تعلیم زنان اگر از سوی طالبان موافقت شود و اجرایی گردد، اما کار و فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی زنان خط سرخ طالبان است. از دید طالبان و فرهنگ قبیلوی آنان، زنان به هیچ عنوان حق حضور در اجتماع را ندارند؛ زیرا همان گونه که در قانون امر به معروف این گروه آمده، زن از صدایش گرفته تا تمام وجودش عورت است و باید مستور باشد. در فرهنگ طالبانی زن به عنوان عورت و یک وسیله و ابزاری برای استفاده مردان در خانه مطرح است، نه به عنوان انسان و موجود همتراز با مردان. از این رو حتی اگر همین فردا هم مکاتب و دانشگاه‌ها بر روی دختران بازگشایی شود، بازهم گره اصلی که همانا فرهنگ ضدیت طالبان با زنان است، سد اصلی در مقابل فعالیت‌های زنان بوده و خواهد بود.

همچنین بخوانید: نمایشگاه کتاب تهران و نکاتی پیرامون آن

نوشته های مرتبط :