طالبان و حماس در دوحه؛ دو روایت از مقاومت و مزدوری

دسته: تحلیل
نویسنده: حبیب الله حبیب
1404/06/20
11:50 ق.ظ
بازدید: 12

پایگاه خبری تحلیلی روایت : دوحه، پایتخت قطر، در سال‌های اخیر به یکی از صحنه‌های کلیدی دیپلماسی بحران‌های خاورمیانه و جنوب آسیا تبدیل شده است. در این فضا، دو گروه متفاوت حماس و طالبان با آمریکا وارد تعامل شدند. در ظاهر، هر دو با شعار «جهاد» و «مقاومت در برابر اشغال» سخن می‌گفتند و چنین وانمود می‌کردند که در یک جبهه قرار دارند؛ اما در واقعیت، مسیرهای‌شان از اساس متضاد شد. این تفاوت در نگاه بین‌المللی دو روایت کاملاً جدا ساخت: مقاومت مشروع در برابر اشغال شکل گرفت و مزدوری استخباراتی برای بیگانه تثبیت شد.

دوحه، پایتخت قطر، در سال‌های اخیر به یکی از صحنه‌های کلیدی دیپلماسی بحران‌های خاورمیانه و جنوب آسیا تبدیل شده است. در این فضا، دو گروه متفاوت حماس و طالبان با آمریکا وارد تعامل شدند. در ظاهر، هر دو با شعار «جهاد» و «مقاومت در برابر اشغال» سخن می‌گفتند و چنین وانمود می‌کردند که در یک جبهه قرار دارند؛ اما در واقعیت، مسیرهای‌شان از اساس متضاد شد. این تفاوت در نگاه بین‌المللی دو روایت کاملاً جدا ساخت: مقاومت مشروع در برابر اشغال شکل گرفت و مزدوری استخباراتی برای بیگانه تثبیت شد.

در آخرین نشستی که در دوحه با میانجی‌گری قطر برگزار شد و قرار بود آتش‌بس تثبیت شود، جنگنده‌های اسرائیل مقر هیأت مذاکره‌کنندهٔ حماس را بمباران کردند؛ در حالی‌که طالبان از همین دوحه با چراغ سبز واشنگتن به قدرت رسیدند و با هواپیماهای آمریکایی به قندهار انتقال یافتند.
حماس، علی‌رغم فشارها و محاصرهٔ سیاسی اقتصادی، در دوحه بر اصول خود ایستاد و حاضر نشد خواست‌های نامشروع آمریکا و اسرائیل را بپذیرد. این ایستادگی، هزینه‌های سنگینی داشت، اما حماس را در سطح بین‌المللی به‌عنوان نماد مقاومت علیه اشغالگری تثبیت کرد. در ادبیات حقوق بین‌الملل نیز اقدامات حماس ذیل اصل حق مقاومت در برابر اشغال تفسیر می‌شود؛ مشروعیتی که طالبان هیچ‌گاه از آن بهره‌مند نشدند.

اما طالبان در همان دوحه، مسیر دیگری برگزیدند. معامله با واشنگتن. توافق‌نامهٔ ۲۹ فوریهٔ ۲۰۲۰ نه یک پیمان صلح، بلکه قراردادی امنیتی بود که طالبان را به مزدوران ارزان قیمت منافع آمریکا بدل ساخت. تعهد به اینکه حتی «ناخن یک سرباز آمریکایی آسیب نبیند»، طالبان را عملاً در جایگاه مزدور نظامی استخباراتی قرار داد.

همچنین بخوانید: جنبش زنان تخار به مناسبت روز جهانی حقوق بشر: جامعه جهانی جنایات طالبان را جدی نگرفته است

وقتی کابل سقوط کرد، طالبان چندین روز امنیت فرودگاه و پروازهای آمریکایی‌ها را تضمین کردند؛ تا آمریکایی ها ودوستان همکارشان انتقال یابند.در حالی‌که همان لحظه، مردم افغانستان زیر آتش طالبان قربانی می‌شدند. این صحنه طالبان را نه به‌عنوان یک نیروی ضد اشغال، بلکه به‌عنوان نگهبان خروج امن اشغالگران معرفی کرد.

درپهلوی این همه ضمایم پنهان؛ قرارداد مزدوری نیزوجود دارد ،ابهام در پیوست‌ها و اسناد غیرعلنی توافق دوحه نشان می‌دهد که طالبان، فراتر از یک بازیگر سیاسی، در واقع به محافظ استخبارات بیگانه تبدیل شده‌اند. گزارش‌های متعدد حکایت از توافقات محرمانه درباره همکاری اطلاعاتی و امتیازات ژئوپلیتیک دارد؛ چیزی که طالبان را به یک پروژهٔ امنیتی خارجی تقلیل داده است.

این پنهان‌کاری، جایگاه طالبان را در سیاست بین‌المللی روشن می‌سازد که آن‌ها نه نمایندهٔ ملت افغانستان، بلکه پیمان‌کار امنیتی قدرت‌های خارجی هستند.

مقایسه نهایی: مقاومت یا مزدوری؟

حماس با پذیرش هزینه‌ها، به‌عنوان نیروی مقاومت مشروع علیه اشغال تعریف شد.

طالبان با واگذاری استقلال، وترک جهاد به ابزار امنیتی بیگانه بدل شدند؛ مزدورانی که به جای دفاع از مردم خود، محافظ منافع آمریکا شدند.

به این ترتیب، دوحه صحنهٔ تقابل دو روایت شد: روایتی که هزینهٔ مقاومت را پذیرفت و به نماد مبارزه بدل شد، و روایتی که در برابر دلار و تضمین قدرت، به مأمور استخبارات بیگانه فروکاسته شد، تاریخ نشان خواهد داد که مسیر مقاومت ماندگار خواهد شد یا مسیر مزدوری، بدون شک مسیری مزدوری دوام نخواهد داشت و مانند کمونیست‌ها به فراموشی سپرده خواهد شد

نوشته های مرتبط :