طالبان پس از به قدرت رسیدن در افغانستان، به ممنوعیت کشت کوکنار تاکید کردند و تعهد نمودند که به هر نحو ممکن، جلو کشت و قاچاق مواد مخدر را خواهند گرفت. در همان اوایل ممنوعیت کشت کوکنار، گزارش‌های تائیدناشده‌ا‌ی از سوی مردم منتشر شد مبنی بر اینکه طالبان مسئله‌ی ممنوعیت موادمخدر را برای درآمد و سود بیشتر از بالا رفتن قیمت‌ها مطرح کردند. درحالی‌که بسیاری از مردم در مناطق پشتون‌نشین افغانستان مصروف تولید تریاک هستند، اعلام ممنوعیت، قیمت آن را برای طالبان و شرکای کشاورزشان به چندین درصد افزایش داد. آن زمان این خبرها را کسی جدی نگرفت اما روزنامه دیلی تلگراف روز دوشنبه، ۲۴ ثور، در گزارشی به افزایش قیمت مواد مخدر در افغانستان، سود بردن مقامات طالبان از منع کشت کوکنار و چگونگی قاچاق تریاک به کشورهای همسایه پرداخته است. بر اساس این گزارش، قیمت تریاک پس از تسلط طالبان بر افغانستان، از ۳۰ پوند به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ پوند در هر کیلوگرم افزایش یافته است. این امر موجب شده است تا کشاورزان در ولایات جنوبی و شرقی افغانستان، ازجمله هلمند، نیمروز و فراه، به کشت مخفی خشخاش روی‌آورند.
کشاورزان برای دور زدن ممنوعیت طالبان، از روش‌های مختلفی مانند کشت مخفی در باغ‌های شخصی، استفاده از دیوارهای بلند برای پنهان کردن مزارع و رشوه دادن به مقامات محلی طالبان استفاده می‌کنند.
گزارش همچنان به پرتاب مخفیانه‌ی مواد مخدر به خاک ایران در مناطق هم‌مرز با افغانستان از طریق منجنیق یا غولک بزرگ، توسط قاچاقبران پرداخته‌است.
تلگراف نوشته است که قاچاقچیان سال‌ها تریاک را از طریق ولایت نیمروز و مرز سیستان و بلوچستان به ایران قاچاق می‌کردند، اما پس از تسلط طالبان بر افغانستان از روش‌های دیگری چون پرتاب تریاک در تاریکی شب استفاده می‌کنند.
۳ نکته کلیدی در این گزارش وجود دارد که در زیر به آن می‌پردازم.
سود طالبان از افزایش قیمت مواد مخدر
گزارش دیلی تلگراف حاکی از آن است که برخی از مقامات طالبان از افزایش قیمت مواد مخدر سود می‌برند. این مقامات ذخایر مخفی تریاک و مزارع پنهان کوکنار دارند و از این طریق ثروت خود را افزایش می‌دهند.
یک مقام طالبان در هرات به این روزنامه گفته است که هدف اصلی ممنوعیت کشت خشخاش، افزایش قیمت تریاک و سود بردن بیشتر مقامات این گروه بوده است.
به گفته این مقام، یکی از فرماندهان طالبان در هرات که دو سال پیش فقط یک موتور سیکلت داشت، اکنون دو لندکروز و یک خانه مجلل دارد. او این ثروت را از طریق قاچاق موادمخدر به دست آورده است.
او همچنان به این روزنامه گفته است که «ماه گذشته از نزد یک تاجر در شهر هرات ۱۲۰ کیلوگرام تریاک کشف شد، اما او به‌راحتی با قندهار تماس گرفته و به یک مقام بلندپایه وعده ۵۰ کیلوگرام تریاک داد، ۲۰ کیلوگرام را بین فرماندهان من تقسیم کرد و توانست از مجازات فرار کند.»
کاهش ۹۰ درصدی تولید تریاک در افغانستان
براساس گزارش روزنامه تلگراف، باوجود افزایش کشت مخفی در جنوب و شرق، به‌طورکلی تولید تریاک در افغانستان پس از ممنوعیت طالبان بیش از ۹۰ درصد کاهش یافته است.
کشت خشخاش در هلمند که زمانی بزرگ‌ترین تولیدکننده تریاک در افغانستان بود، در سال گذشته به ۲۵۰۰ جریب زمین کاهش یافت. نکته قابل دقت این است که چون درگذشته هلمند به‌عنوان عمده‌ترین تولیدکننده‌ی تریاک در افغانستان شناخته‌شده است گزارش‌های تحقیقی معمولاً بر اساس تغییراتی که در این ولایت به وجود می‌آید نوشته می‌شود درحالی‌که بسیاری از ولایات جنوبی و شرقی افغانستان مصروف کشت و تولید تریاک هستند. به این معنا که مرکزیت کشت کوکنار از هلمند به چند ولایت جنوبی دیگر تقسیم شده است.
تناقض در رویکرد مبارزه طالبان علیه مواد مخدر
رویکرد طالبان در مورد علیه مبارزه مواد مخدر در مناطق مختلف افغانستان، تناقض آشکاری را نشان می‌دهد. درحالی‌که آن‌ها در شمال به‌شدت با کشت خشخاش برخورد می‌کنند، در جنوب و شرق به‌طور پنهانی در این امر مشارکت دارند.
این تناقض، نشان‌دهنده‌ی فقدان صداقت این گروه برای مبارزه با مواد مخدر در افغانستان است و به نظر می‌رسد که طالبان بیشتر به دنبال منافع خود از این تجارت غیرقانونی هستند تا ریشه‌کن کردن آن. اینکه چرا طالبان دوگانه رفتار می‌کنند چند دلیل دارد:
طالبان نمی‌خواهند از کشت خشخاش دست بکشند. آن‌ها با از بین بردن کشت کوکنار در شمال، می‌توانند ادعا کنند که ما در امر مبارزه با موادمخدر جدی هستیم، اما در جنوب به تولید آن ادامه می‌دهند.
طالبان تلاش دارند سود بیشتری از منع کشت کوکنار به دست آورند. طوری که در گزارش نیز ذکر شده است، پس از اعلام ممنوعیت خشخاش توسط طالبان، قیمت‌ها به چندین برابر افزایش یافته است.
در میان فرماندهان طالبان، افراد تاجیک و ازبک نیز حضور دارند. طالبان نمی‌خواهند آن‌ها به منابع مالی و سود بزرگی چون مواد مخدر دسترسی پیدا کنند و از این هراس دارند که آن‌ها با دستیابی به این منابع و ثروت، در برابر این گروه ایستادگی کنند و دیگر به خواست طالبان پشتون تن ندهند.
طالبان می‌خواهند مردم در سمت جنوب و شرق حداقل امکاناتی داشته باشند، اما در مناطق شمال و غرب افغانستان مردم را در فقر کامل نگه‌دارند تا از آن‌ها پیروی کنند. حتا طالبان در شمال افغانستان حاضر نشدند برای مردم کشت بدیل خشخاش را ارائه دهند.
طالبان قاچاقچیان قهاری هستند. آن‌ها در کنار افرادی چون بشر نورزی فعالیت می‌کنند و از این طریق می‌توانند با گروه‌های قاچاقبر جهانی ارتباطات تنگاتنگی برقرار کنند که این امر خود می‌تواند در بقای قدرت آن‌ها مؤثر باشد. ازاین‌جهت طالبان نمی‌خواهند مردم شمال افغانستان به‌خصوص فرماندهان تاجیک و ازبک از این فرصت بهره‌مند شوند.
باید خاطرنشان کرد که طالبان همچنان که در موارد دیگر از تعهدات خود به جامعه جهانی صادق نبوده‌اند، در امر مبارزه با مواد مخدر نیز صداقت ندارند. آن‌ها با پرداختن به زمین‌های اندکی که در شمال افغانستان خشخاش کشت شده می‌خواهند توجه جهان را جلب کنند. درحالی‌که جنوب و شرق افغانستان همان‌طوری که در گزارش تلگراف آمده، روش‌های مختلفی را برای پهنان‌کردن، ذخیره‌کردن و قاچاق مواد مخدر ایجاد کرده‌اند. چگونه ممکن است طالبی که همین تریاک و قاچاق او را به امکانات و جایگاه رسانده و بیست سال جنگ او را تأمین کرده، اینک به رزق‌اش پشت پا بزند؟ مگر اینکه حمایتگر قدرتمندتری از تریاک داشته باشد.
