قصه‌ی امشب؛ از خستگی راه تا اندیشه‌ی وطن

دسته: تحلیل
نویسنده: شفیق‌الله احدی
1404/06/04
10:42 ق.ظ
بازدید: 17

پایگاه خبری تحلیلی روایت : امشب در جاده‌ام. چراغ‌های ماشین در تاریکی شب می‌لغزند و مسیر طولانی پیش رو را کوتاه‌تر از آنچه هست نشان می‌دهد. دختران و پسرانی که هم‌سفر من اند، بساطِ پهن کردند و گُل می‌گویند و گُل می‌خندند. مسافری در طول راه ازین ماشین جا مانده و ظاهراً افغانستان بوده، این نیز سبب خنده‌ها و بگو مگوهای مسافرین در اتوبوس شده است. خانمی آنسوتنر نشسته که از مبدأ سفر تا حالا هرزگاهی که گوشی‌اش زنگ می‌خورد اشک میریزد و آهسته گریه می‌کند، اینکه چه غصه و غمی دارد نمی‌دانم. باد سرد از پنجره می‌وزد و با خود بوی خاک مرطوب و خاطرات دور را می‌آورد. من مسافرم؛ نه فقط از شهری به شهری دیگر، بلکه از خانه‌ای که دیگر نیست به شهری که هنوز نیمه‌خودم است.

امشب در جاده‌ام. چراغ‌های ماشین در تاریکی شب می‌لغزند و مسیر طولانی پیش رو را کوتاه‌تر از آنچه هست نشان می‌دهد. دختران و پسرانی که هم‌سفر من اند، بساطِ پهن کردند و گُل می‌گویند و گُل می‌خندند. مسافری در طول راه ازین ماشین جا مانده و ظاهراً افغانستان بوده، این نیز سبب خنده‌ها و بگو مگوهای مسافرین در اتوبوس شده است. خانمی آنسوتنر نشسته که از مبدأ سفر تا حالا هرزگاهی که گوشی‌اش زنگ می‌خورد اشک میریزد و آهسته گریه می‌کند، اینکه چه غصه و غمی دارد نمی‌دانم. باد سرد از پنجره می‌وزد و با خود بوی خاک مرطوب و خاطرات دور را می‌آورد. من مسافرم؛ نه فقط از شهری به شهری دیگر، بلکه از خانه‌ای که دیگر نیست به شهری که هنوز نیمه‌خودم است.

چند سال پیش، وقتی همه‌چیز فرو ریخت و سایه‌ی شوم اسارت بر سرزمینم سایه افکند و صداهای کودکی‌ام خاموش شد، مجبور شدم پا بر راهی بگذارم که هیچ پایان روشنی نداشت که هنوز هم ندارد. ایران، با تمام گستردگی و شلوغی و سرزندگی‌اش، نه وطن نخست من است و نه خاک زادگاهم، اما هنوز زنده است، هنوز مرا می‌فهمد و هنوز نشانی از ریشه‌هایم در آن جاری است.

با این حال، حس بی‌وطنی همیشه همراه من است. در دل جاده، وقتی چراغ‌های شهر دور می‌شوند و سکوت شب همه‌چیز را می‌بلعد، خستگی‌ام از جدایی و فراق سرریز می‌شود. گاهی احساس می‌کنم که خاطرات و ریشه‌هایم، مثل باران روی زمین خشک، جاری شده‌اند و دیگر نمی‌توانم آن‌ها را جمع کنم.

و در همین جریان، ذهنم به فلسفه‌ای از خاک و وطن می‌رسد: آیا خاک واقعاً وطن می‌سازد؟ آیا خانه جغرافیایی است یا خاطره‌ای در ذهن ما؟ خاک، اگر بدون زبان و فرهنگ باشد، تنها گرد و سنگ است؛ و وطن، اگر بدون آزادی و امنیت باشد، تنها رویاییست که در دسترس نیست. شاید واقعیت این باشد که وطن نه در زمین، بلکه در تجربه‌ها، زبان، خاطرات و رابطه‌هاست.

همچنین بخوانید: سرپرست اداره خط آهن طالبان به هدف «همکاری‌های دوجانبه ریلی» به ترکمنستان سفر کرد

ایران برای من این تجربه است؛ جایی که زبانم را می‌فهمند، خاطراتم را بی‌صدا می‌خوانند و با هر نگاه و هر کلام، یادآور ریشه‌های مشترک ماست. شاید این شهر وطن واقعی نباشد، اما موقتاً خانه‌ایست که خستگی‌ام را کمی سبک می‌کند و امید را در دل زنده نگه می‌دارد.

با این همه، بی‌وطنی تنها یک حس فلسفی نیست؛ یک واقعیت سیاسی و اجتماعی هم هست. وقتی از افغانستان می‌آیم، با خود باری از تاریخ، جنگ و تبعیض می‌آورم؛ بار مهاجرت و پناهندگی که هر روز با قوانین، نگاه‌ها و محدودیت‌ها سنجیده می‌شود. مهاجر بودن، در اینجا تنها خاطره‌ی غربت نیست، بلکه مسئولیت و محدودیتی اجتماعی است. اما همین محدودیت‌ها نیز مرا به فکر وا می‌دارند که جامعه‌ای که پذیرای مهاجر است، چگونه می‌تواند صحنه‌ای برای بازسازی زندگی و ادامه امید باشد.

در طول مسیر، لحظاتی هست که سرریز خستگی‌ام با سرزندگی و زندگی مردم این شهر ترکیب می‌شود و حس می‌کنم هنوز می‌توانم نفس بکشم، هنوز می‌توانم تجربه کنم، هنوز می‌توانم باشم. این تعادل میان خستگی و زندگی، میان غربت و پذیرش، میان درد و امید، همان چیزی است که تجربه مهاجرت را واقعی و پرمعنا می‌کند.

امشب، در جاده، من دوباره مسافر هستم؛ خسته اما زنده، سرریز اما امیدوار. تهران ایستگاه بعدی من است؛ شهری که اگرچه خاک و وطن من نیست، اما مرا در خود سال‌ها جای داد، زبانم را می‌فهمد و اجازه می‌دهد نفس بکشم. و شاید همین تجربه، نشان می‌دهد که وطن واقعی، نه فقط جغرافیا، بلکه امنیت، زبان، خاطره و انسانی است که در کنار تو زندگی می‌کند.

همچنین بخوانید: رییس اداره خط آهن طالبان به ایران سفر کرد

مسافر بودن تقدیر من است، اما در دل همین سفر، می‌توانم بفهمم که بی‌وطنی هم حس عمیقی از زندگی و هم نیرویی برای دیدن جهان با چشمی متفاوت است؛ نگاهی که درد، امید، فلسفه و واقعیت سیاسی را با هم می‌آمیزد و انسان را در مسیرش شکل می‌دهد.