زیان‌های کتاب‌خوانی

دسته: تحلیل
نویسنده: حسیب‌الله ولی‌زاده
1404/02/20
10:03 ق.ظ
بازدید: 14

پایگاه خبری تحلیلی روایت : کتاب‌خوانی در کنار فواید، زیان‌های نیز دارد. مطالعه‌ی یک‌طرفه، خواندن هر کتاب -چه خوب و چه بد- رمان‌خوانی افراطی، کتاب‌زدگی، دوری از واقعیت‌ها و غرق شدن در عالم کتاب، دنباله‌روی، کاهش خلاقیت و آرمان‌گرایی مفرط، شماری از زیان‌های کتاب‌خوانی است. کتاب‌خوانی خوب است؛ اما در صورتی‌که آدم از آفات کتاب‌خوابی دوری نماید و به شکل درست، مفید و مثبت کتاب بخواند.

معمولا برای ما در باره‌ای فواید کتاب‌خوانی بسیار سخن گفته و یا نوشته اند، اما در مورد زیان‌های کتاب‌خوانی کم‌تر شنیده و خوانده‌ایم. همان‌گونه که کتاب‌خوانی فواید زیادی دارد، زیان‌های بسیاری نیز دارد. از همین‌رو، بهتر است در باره‌ای زیان‌های آن نیز نکاتی گفته شود. هر کار خوب، وقتی از آن استفاده‌ی درست صورت نگیرد، منجر به پیامدهای ناگواری می‌شود. کتاب‌خوانی هم از این قاعده مستثنا نیست.
شکی وجود ندارد که کتاب‌خوانی در ذات خود کار پسندیده است، اما زمانی‌که کتاب‌خوانی ما سبب کتاب‌زدگی گردد و دچار آفات کتاب‌خوانی شویم، پیامدهای منفی و نامناسبی دارد. در این صورت کتاب‌خوانی نه تنها که سودی ندارد، بلکه به درد سر و آفت کلان تبدیل می‌‌گردد و از این نوع کتاب‌خوانی و کتاب‌خوانان باید ترسید و در مورد پیامدهای کتاب‌خوانی آن‌ها نوشت.
اینک در این‌جا به‌طور فشرده به برخی اضرار کتاب‌خوانی اشاره می‌کنم:

۱- مطالعه‌ی یک‌طرفه:

آدمِ کتاب‌خوان نیکو است، کتاب‌های مختلف و از جریان‌های متفاوت را بخواند و در انتخاب کتاب به به کتاب‌های یک جریان و رویکرد خاص اکتفا نکند. وقتی شما مطالعه‌ی یک‌طرفه دارید، تحت تأثیر اندیشه‌های یک رویکرد و جریان خاص قرار می‌گیرید و از اندیشه‌ها و رویکردهای جریان‌های دیگر بی‌خبر می‌مانید. به‌ عنوان نمونه، وقتی یک علاقه‌مند حوزه‌های دینی تنها کتاب‌های یک مذهب خاص را بخواند، از سخنان مذاهب دیگر بی‌خبر می‌ماند و دچار تعصب مذهبی می‌‌گردد. این شخص دیگر به کثرت‌گرایی تن نمی‌دهد و دیگری را به رسمیت نمی‌شناسد؛ چه او در بطن یک فکر و مذهب نشو و نمو نموده و سخت است که با این مذهب و اندیشه‌های آن وداع بگوید. از منظر این شخص، حق تنها در مذهب او نهفته است و دیگران همه باطل اند و در گمراهی قرار دارند.

همچنین بخوانید: کتاب «شعر، هنر زبانی زیبا» اثر محمد ناصر رهیاب در ایران کتاب سال شد.

۲- مطالعه‌ی کتاب‌های بد:

من با این مقوله‌ی مشهور که می‌گویند:«هر کتاب ارزش خواندن را دارد» موافق نیستم. به‌نظرم هر کتابی ارزش خواندن را ندارد و خواندن برخی کتاب‌های وقت‌تلفی است. ما در میان کتاب‌ها، کتاب‌های خوب و بد داریم. کتاب‌های که باید خوانده شود و کتاب‌های که ارزش خواندن را ندارد. بیشتر کتاب‌هایی که در کتاب‌فروشی‌ها به چشم می‌خورد و به شهرت هم رسیده، ارزش خواندن را ندارد. از این‌رو خوب است در انتخاب کتاب دقت نمود. از نام قشنگ کتاب هم فریب نخورید. کتاب‌های زیادی وجود دارد که نام قشنگ دارد، اما محتوای آن سودمند نیست و نکات مهمی ندارد. وقتی می‌خواهید، کتابی را بخرید، دست‌کم مقدمه و بخش‌های از کتاب را مطالعه نمایید و سپس تصمیم خرید را بگیرید. هیچ‌گاه ناخوانده کتاب‌ نخرید؛ چون حتما پیشمان خواهید شد.

۳- رمان‌خوانی افراطی:

به‌گونه شخصی خیلی رمان نخوانده‌ام. از همان آغاز کتاب‌های فکری را خوانده‌ام و مستقیم وارد دنیای فکر و اندیشه شده‌ام. از همین‌رو، با رمان‌خوانی راحت نیستم. نمی‌گویم رمان نباید خواند، منظورم این است که نباید خیلی زیاد رمان خواند؛ به ویژه رمان‌های مبتذل و نامناسب که از لحاظ اخلاقی و روانی به آدم صدمه وارد می‌کند. شکی ندارم رمان‌خوانی در تقویت خیال‌پردازی، روایت‌گری، داستان‌‌نویسی و نویسندگی تأثیر زیاد دارد؛ اما این‌که فقط رمان بخوانیم و غرق دنیای خیال گردیم، به نظرم سودمند نیست. از این‌‌رو، خوب است در انتخاب رمان‌های خوب دقیق باشیم و به خودما و فرزندان ما هر نوع رمان را نخریم و نخوانیم. من، خواندن رمان‌های تاریخی، دینی، اجتماعی و اخلاقی را ترجیح می‌دهم و از این دست رمان‌ها خوشم می‌آید.

همچنین بخوانید: غربت کتاب در افغانستان

۴- کتاب‌زدگی:

منظورم از کتاب‌زدگی این است که بدون چون و چرا تمام سخنان نویسندگان را بپذیریم و هرچه در کتاب‌ها می‌خوانیم، بدون تفکر و استدلال بپذیریم. کتاب‌خوانان خوب، همان کتاب‌خوانانی اند که کتاب‌ها را آگاهانه و منتقدانه می‌خوانند و در واقع کتاب‌ها را حلاجی می‌کنند. تمام آن‌چه در کتاب‌ها می‌خوانیم نه درست است و نه نادرست؛ بلکه معجونی از درست‌ها و نادرست‌هاست. کتاب‌زدگی درد خطرناکی است که بسیاری از کتاب‌خوانان تازه‌‌‌کار به آن مبتلا هستند.

۵- دوری از واقعیت‌ها و غرق شدن در دنیای کتاب:

زندگی آن‌چه در کتاب‌های می‌خوانیم و در فیلم‌ها می‌بینیم نیست؛ بلکه واقعیت‌های زندگی چیز دیگری است. دنیای کتاب با دنیای واقعی خیلی زیاد تفاوت دارد. در دنیای واقعی درس‌های وجود دارد که در هزاران کتاب پیدا نمی‌شود. زندگی را از زندگی کردن و هم‌زیستی با مردم باید آموخت نه از لابلای کتاب‌ها. کتاب‌خوان خوب تنها به کتاب‌های ورقی و برقی اکتفا نمی‌کند، بلکه از کتاب زندگی نیز می‌آموزد. گاهی آن‌قدر غرق دنیای کتاب می‌گردیم که فراموش می‌کنیم در اطراف مان چه می‌گذرد و در دنیا چه گپ است.

سرانجام یک‌باره با جامعه احساس بیگانه‌گی می‌کنیم و در میان همه خود را بیگانه و تنها احساس می‌کنیم؛ نه زبان مردم را می‌فهمیم و نه مردم زبان ما را. نه مردم را درک می‌کنیم و نه مردم و جامعه ما را. در این‌جاست که میان خود و جامعه دیوار بلندی می‌سازیم و در جزیره‌ای بریده از جامعه زندگی می‌کنیم.

چکیده:

کتاب‌خوانی در کنار فواید، زیان‌های نیز دارد. مطالعه‌ی یک‌طرفه، خواندن هر کتاب -چه خوب و چه بد- رمان‌خوانی افراطی، کتاب‌زدگی، دوری از واقعیت‌ها و غرق شدن در عالم کتاب، دنباله‌روی، کاهش خلاقیت و آرمان‌گرایی مفرط، شماری از زیان‌های کتاب‌خوانی است. کتاب‌خوانی خوب است؛ اما در صورتی‌که آدم از آفات کتاب‌خوابی دوری نماید و به شکل درست، مفید و مثبت کتاب بخواند.

همچنین بخوانید: برای غزه چه کسی فلم خواهد ساخت؟

نوشته های مرتبط :