روسیه در افغانستان دنبال چیست؟ تناقض آشکار در سیاست گذاری کرملین در قبال گروه طالبان

دسته: تحلیل
نویسنده: ضیا ضیایی
1404/06/08
10:29 ق.ظ
بازدید: 6

پایگاه خبری تحلیلی روایت : افغانستانِ پس از خروج آمریکا، به صحنه‌ای پیچیده از رقابت‌های ژئوپلیتیکی میان کشورها تبدیل شده است. در این میان روسیه، به‌عنوان یکی از قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای، موضعی پیچیده و در مواردی متناقض در قبال طالبان اتخاذ کرده است. از یک‌سو، مقامات روسی از تهدید حضور بیش از ۲۳ هزار جنگجوی تروریستی در افغانستان سخن می‌گویند، و از سوی دیگر، همین کشور نخستین قدرتی است که رژیم طالبان را به رسمیت شناخته و با آن وارد تعامل رسمی شده است. این رفتار متناقض، پرسش‌های جدی درباره اهداف واقعی کرملین در افغانستان ایجاد کرده است. آیا روسیه واقعاً نگران امنیت منطقه است یا در تلاش برای مهار نفوذ غرب در حیاط خلوت خود؟ و آیا اعتماد به طالبان، با سابقه‌ای مملو از افراط‌گرایی، تصمیمی منطقی است؟

افغانستانِ پس از خروج آمریکا، به صحنه‌ای پیچیده از رقابت‌های ژئوپلیتیکی میان کشورها تبدیل شده است. در این میان روسیه، به‌عنوان یکی از قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای، موضعی پیچیده و در مواردی متناقض در قبال طالبان اتخاذ کرده است. از یک‌سو، مقامات روسی از تهدید حضور بیش از ۲۳ هزار جنگجوی تروریستی در افغانستان سخن می‌گویند، و از سوی دیگر، همین کشور نخستین قدرتی است که رژیم طالبان را به رسمیت شناخته و با آن وارد تعامل رسمی شده است. این رفتار متناقض، پرسش‌های جدی درباره اهداف واقعی کرملین در افغانستان ایجاد کرده است. آیا روسیه واقعاً نگران امنیت منطقه است یا در تلاش برای مهار نفوذ غرب در حیاط خلوت خود؟ و آیا اعتماد به طالبان، با سابقه‌ای مملو از افراط‌گرایی، تصمیمی منطقی است؟

شناسایی طالبان؛ تناقضی در گفتار و رفتار
سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت روسیه، اخیراً اعلام کرده که بیش از ۲۳ هزار جنگجوی وابسته به ۲۰ گروه تروریستی بین‌المللی در افغانستان حضور دارند. او به‌ویژه از فعالیت‌های داعش خراسان ابراز نگرانی کرده و گفته این گروه دارای اردوگاه‌های آموزشی در شرق، شمال و شمال‌شرق افغانستان است. با این حال، همین مقام روسی در ماه‌های گذشته به کابل سفر کرده و با مقامات طالبان دیدار داشته است.

این تناقض زمانی برجسته‌تر می‌شود که بدانیم طالبان، طبق گزارش‌های سازمان ملل، محیط امنی برای گروه‌های تروریستی مانند القاعده و تحریک طالبان پاکستانی فراهم کرده است. با وجود این، روسیه نخستین کشوری است که رژیم طالبان را به رسمیت شناخته و با آن وارد تعامل رسمی شده. این رفتار دوگانه نشان می‌دهد که روسیه در پی اهدافی فراتر از مبارزه با تروریسم است.

همچنین بخوانید: دشمنی با پاکستان؛ میراث مخرب افغان‌ها برای غیر افغان‌ها

تلاش برای جلوگیری از گرایش طالبان به غرب
یکی از انگیزه‌های اصلی روسیه در تعامل با طالبان، جلوگیری از نزدیکی این گروه به کشورهای غربی است. مقامات روس هشدار داده اند که قدرت‌های غربی در حال برنامه‌ریزی برای بازگرداندن تأسیسات نظامی ناتو به منطقه هستند. آنان از سفرهای مکرر فرستادگان لندن، برلین و واشنگتن به کابل ابراز نگرانی کرده و گفته اند که این کشورها با وجود عدم تمایل به رسمیت شناختن طالبان، در حال نزدیک شدن به رهبری این گروه‌اند.

با این حال روسیه با شناسایی طالبان، می‌کوشد مانع از آن شود که این گروه به‌عنوان متحدی بالقوه در اختیار غرب قرار گیرد. اما واقعیت‌های میدانی چیز دیگری را نشان می‌دهد. طالبان بارها از طریق رسانه‌ها و دیپلماسی غیررسمی، خواستار تعامل با آمریکا شده و حتی در مواردی التماس نموده و از تحریم‌ها گلایه کرده است. این رفتار نشان می‌دهد که طالبان، برخلاف تصور روسیه، تمایل بیشتری به غرب دارد تا به شرق. در واقع، طالبان هر روز برای به رسمیت شناخته شدن از سوی آمریکا «التماس» می‌کند، و این نشان‌دهنده وابستگی روانی و سیاسی این گروه به مشروعیت غربی است.

آیا طالبان قابل اعتماد است؟
روسیه دل‌خوش به این است که طالبان بتواند مانع نفوذ گروه‌های تروریستی به آسیای مرکزی شود. این نگرانی به‌ویژه برای کشورهای همسایه افغانستان مانند تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان اهمیت دارد. اما آیا طالبان، با سابقه‌ای پر از خشونت، افراط‌گرایی و روابط تاریخی با القاعده، می‌تواند نقش یک نیروی کنترل‌کننده را ایفا کند؟

طالبان نه‌تنها در گذشته میزبان گروه‌های تروریستی بوده، بلکه امروز نیز اطلاعات متناقضی درباره حضور داعش در افغانستان ارائه می‌دهد. از یک‌سو، این گروه مدعی نابودی داعش است، و از سوی دیگر، گاه‌به‌گاه از عملیات علیه نیروهای داعش خبر می‌دهد. این دوگانگی در گفتار و رفتار، اعتماد به طالبان را دشوار می‌سازد. طالبان یک گروه جهادی ایدئولوژیک است که اساساً بر مبنای تفکر سلفی و ضد ثلح شکل گرفته. چنین گروهی، حتی اگر در ظاهر با تروریسم مبارزه کند، در باطن می‌تواند بستری برای رشد افراط‌گرایی باشد.

همچنین بخوانید: دلایل فروپاشی نظام‌ها در افغانستان در ۱۰۰ سال گذشته

نقش اطلاعاتی و رقابت ژئوپلیتیک
شویگو مدعی شده که انتقال جنگجویان از سوریه و عراق به افغانستان با حمایت سرویس‌های اطلاعاتی برخی کشورهای غربی صورت می‌گیرد. این ادعا بدون شک قابل تامل است، اما در عین حال نشان‌دهنده نگاه امنیتی روسیه به تحولات افغانستان است. کرملین نگران است که افغانستان به کانونی برای بی‌ثبات‌سازی منطقه تبدیل شود، به‌ویژه در نزدیکی مرزهای روسیه، چین و ایران.

در این چارچوب، روسیه تلاش می‌کند با حضور فعال در افغانستان، از نفوذ اطلاعاتی و نظامی غرب جلوگیری کند. شناسایی طالبان، بخشی از این راهبرد است؛ هرچند این اقدام با خطرات جدی همراه است، از جمله مشروعیت‌بخشی به گروهی که هنوز هم متهم به نقض حقوق بشر، سرکوب زنان و همکاری با تروریست‌هاست.

نوشته های مرتبط :