ملا هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان، در سخنرانی نماز عید قربان در قندهار گفت که اگر مقامهای طالبان اختلافهایشان را کنار بگذارند و با هم متحد شوند، حتی اگر او را عزل کنند، خوشحال خواهد شد، در حالی که اینک از وجود اختلاف و تفرقه در صفوف این گروه خوشحال نیست.
تلویزیون ملی طالبان روز دوشنبه ۲۸ خرداد، فایل صوتی سخنرانی ۲۳ دقیقهای آخندزاده را پخش کرد که در بیش از ۱۵ دقیقه آن، بر کنار گذاشتن اختلافها میان اعضای ارشد طالبان و اتحاد آنان و پیروی از اوامر رهبر صحبت میکرد.
رهبر طالبان پیش از این نیز هم در سخنرانیهایش از مقامها و اعضای طالبان خواسته بود که متحد باشند و از اختلاف پرهیز کنند اما این نخستینبار است که بر این موضوع اینقدر تاکید میکند، به طوری که ادعا کرده است اگر نتیجه این کنار گذاشتن اختلافها و اتحاد دوباره عزل او باشد، هم خوشحال خواهد شد.
آخندزاده در این مورد گفت: من نمیخواهم که در داخل و خارج نظام برخی مسلمانان دارای جایگاه ویژه و خاص و برخی دارای جایگاه عادی و عام باشند. من اختلاف نمیخواهم. اگر یک روزی همه متحد شوند و مرا از این مسند دور و عزل کنند، خوشحال خواهم شد اما تفرقه و اختلاف را در میانشان [اعضای طالبان] نمیخواهم.»
رهبر طالبان خطاب به اعضای این گروه افزود: «اختلافهایتان را کنار بگذارید، چون کامیابی در اتحاد و پیروی از شریعت و برادری است.»
او رژیم طالبان را «نظام خدایی و شرعی» خواند و گفت که در این نظام «راه پیامبر اسلام و خلفای راشدین» دنبال میشود.
آخندزاده با اشاره به پیامد اختلافها میان طالبان و «سوءاستفاده دشمنان از این فرصت»، هشدار داد که دامن زدن به اختلافها و تفرقه «سیاست فرعونی و شیطانی» است؛ در حالی که «مجاهدین و غیر مجاهدین» باید متحد شوند، چون اگر متحد نشوند، یکییکی نابود میشوند.
رهبر طالبان از اعضای این گروه و مردم افغانستان خواست که برای تقویت رژیم این گروه سعی و تلاش کنند و به توصیه روحانیون گوش فرا دهند و به مقامهای طالبان نیز توصیه کرد نصایح روحانیون را دنبال کنند و در کارهایشان از ملاها مشورت بگیرند.
او در بخش دیگری از سخنرانیاش، از مقامهای طالبان خواست به مردم رحم کنند و از ظلم بپرهیزند.
سخنرانی رهبر طالبان در نماز عید قربان در قندهار که برخلاف سالهای گذشته یک روز پس از عربستان سعودی برگزار شد، بحث اختلاف عمیق در صفوف رهبران طالبان را در رسانهها و فضای مجازی دوباره داغ کرد.
پیش از این گزارشهایی در مورد اختلاف میان جناح قندهار به رهبری ملا هبتالله آخندزاده و ملا برادر آخند و شبکه حقانی به رهبر سراجالدین حقانی منتشر شده بود. کارشناسانی که فعالیت طالبان را از نزدیک دنبال میکنند معتقدند که اختلاف میان حقانیها از قبیله غلجایی و قندهاریها از قبیله درانی در تنشهای تاریخی و رقابت دیرینه این دو گروه بر سر قدرت در افغانستان ریشه دارد.
غلجاییها بیشتر در شرق افغانستان مستقرند و درانیها بیشتر ساکن استانهای جنوبی افغانستان از جمله قندهار و هلمندند. در دوران اشرف غنی، حامد کرزی و پیش از آنها نیز همواره میان این دو قبیله بر سر تصاحب قدرت رقابت وجود داشت.
با وجودی که طالبان اختلاف در صفوفشان را همواره رد کردهاند، سخنرانی هبتالله آخندزاده در نماز عید قربان قندهار بر این موضوع مهر تایید میزند. بهویژه اینکه رهبر طالبان که پیش از این همواره با هیجان و صلابت صحبت میکرد و عملی شدن فرمانهایش را مژده میداد، در این سخنرانی جدید با صدای گلایهآمیز، بیش از ۱۵ دقیقه در مورد اختلاف و تفرقه در صفوف طالبان صحبت کرد.
در رژیم طالبان رهبری جناح قندهار و قبیله درانی را ملا هبتالله آخندزاده برعهده دارد که خود را «امیرالمومنین» میداند. در مقابل او سراجالدین حقانی، رهبر شبکه خونریز حقانی، قرار دارد که خود را «خلیفه» میخواند.
اعضای این شبکه و بیشتر اعضای طالبان از حقانی به عنوان «خلیفه سراجالدین حقانی» یاد میکنند. رهبر شبکه حقانی که بنیانگذار نخستین واحد انتحاری در افغانستان است، «امام استشهادیون/ انتحاریها» نیز نامیده میشود.
در تاریخ اسلام، از خلیفه بهعنوان جایگزینی برای لقب پادشاه و همچنین خطاب کردن شخص اول یک خلافت استفاده میشد، اما رهبر شبکه حقانی این لقب را بیشتر در رقابت با امیرالمومنین قندهار استفاده میکند.
آخندزاده وانمود میکند که اعضای کابینه رژیم از او پیروی میکنند و فرمانهایش همهجا جاری میشود اما سراجالدین حقانی بر ساختار نهادهای امنیتی طالبان سلطه وسیعی دارد و بیشتر مسئولان این نهاد را از میان اعضای شبکه حقانی انتخاب کرده است. مولوی عبدالحق وثیق، رئیس اداره استخبارات و مهمترین نهاد امنیتی طالبان، هم از متحدان سراجالدین حقانی است. او در سفر حقانی به امارات متحده عربی و ملاقاتش با رئیس دولت امارات کنار او حضور داشت.
مقامهای سازمان ملل متحد نیز پیش از این در گزارشهایشان از وضعیت افغانستان، وجود اختلاف عمیق در لایههای مختلف رهبری طالبان را تایید کرده بودند، با این حال معتقدند که افزایش قدرت جناح قندهار به رهبری ملا هبتالله آخندزاده از شکاف بیشتر در صفوف این گروه جلوگیری کرده است.