نشست آزاد تحت عنوان «در دوحه چه گذشت» شب گذشته به میزبانی پایگاه خبری‌تحلیلی روایت با حضور کارشناسان و فعالان سیاسی برگزار و ابعاد توافق اخیر طالبان و پاکستان مورد بررسی قرار گرفت. فعالان سیاسی این توافق را «شکست دیپلماتیک» طالبان دانست و گفتند؛ طالبان با پذیرش تلویحی خط دیورند به عنوان مرز رسمی و اذعان به وجود گروه‌های تروریستی، از مواضع پیشین خود عقب‌نشینی کرده‌اند و این یک رسوای دیپلماتیک برای طالبان بود.
شکست دیپلماتیک و نظامی طالبان
عبدالشهید ثاقب، پژوهشگر و نویسنده، توافق اخیر را نقطه‌عطفی در سیاست خارجی طالبان دانست و گفت:
«اعلامیه‌ای که به امضای دو طرف رسیده، نخست شکست دیپلماتیک طالبان است. پاکستان با حمله نظامی به قلب افغانستان، بی‌سابقه‌ترین اقدام را انجام داد و این حملات طالبان را به این توافق کشاند.
دوم، طالبان در این توافق اذعان کرده‌اند که از گروه‌های تروریستی دیگر حمایت نمی‌کنند؛ در حالی که پیش‌تر مدعی بودند هیچ گروهی در افغانستان حضور ندارد. این یک رسوایی برای طالبان است.
او افزود: «طالبان می‌خواستند خود را نماینده پشتون‌ها معرفی کنند، اما در این اعلامیه، خط دیورند به عنوان مرز رسمی پذیرفته شده است. این شکست بزرگی برای کسانی است که با شعار وطندوستی از طالبان حمایت می‌کردند. برخی از این افراد طالبان را قهرمان اتحاد پشتون‌ها می‌دانستند، اما اکنون با یک شکست عشقی مواجه شده‌اند.»
ثاقب همچنین به تناقض‌گویی‌های طالبان اشاره کرد: «سخنگوی طالبان ابتدا بخش‌هایی از توافق را منتشر کرد، سپس آن را انکار نمود. این در حالی است که همانطوریکه در توافق‌نامه دوحه میان طالبان و امریکا ضمایم پنهانی وجود داشت. اکنون پشت این توافق ضمایم پنهانی وجود دارد که احتمالا طالبان در ازای توقف حملات، رسمیت خط دیورند و اخراج تی‌تی‌پی را پذیرفته باشند.
طالبان؛ زاده پاکستان و ابزار اتحاد پشتون‌ها
هارون معترف، فعال سیاسی، با اشاره به ریشه‌های شکل‌گیری طالبان گفت: طالبان از سوی پاکستان به قدرت رسیدند. چه در دوران جمهوریت و چه اکنون، برخی شوونیست‌ها از طالبان حمایت کردند.
به گفته وی مخالفت طالبان با پاکستان قابل شک است؛ زیرا این گروه در دامن پاکستان پرورش یافت و حتی مرگ ملا عمر را چهار سال با همکاری پاکستان پنهان کردند.
او ادامه داد: «اتحاد پشتون‌ها در مسائل سیاسی و نظامی وجود دارد. کسانی که با خط دیورند مخالفت کردند، مانند احمدشاه مسعود و استاد ربانی، حذف شدند. طالبان در توافق دوحه نیز منافع پاکستان و رسمیت خط دیورند را تضمین کرده‌اند.
معترف تأکید کرد: توافق اخیر چهره واقعی فاشیست‌ها را آشکار کرد. کسانی که بدون توجه به پناه دادن طالبان به تی‌تی‌پی، شعار وطندوستی می‌دادند، اکنون در برابر واقعیت قرار گرفته‌اند. به گفته وی توهم افغانستان بزرگ، بحران را در کشور ما تداوم بخشیده است.
تنش و توافقی به کارگردانی امریکا
سید عابدین حسینی، فعال سیاسی، توافق دوحه را «نمایشی به کارگردانی آمریکا» دانست و گفت: پاکستان در طول دهه‌ها نقش مخربی در افغانستان داشته و همواره با همکاری آمریکا مانع شکل‌گیری یک حکومت توانمند در کشور شده است.
به گفته وی جنگ پاکستان با طالبان با اشاره و محوریت امریکا انجام شد و همین طور توافق دوحه نیز با فرمان آمریکا صورت گرفته و بخشی از پروژه خاورمیانه جدید است که به گفته وی البته این طرح قبلا شکست خورده است.
توافقی چندلایه و مبهم
خپلواک، خبرنگار، با اشاره به پیچیدگی‌های توافق گفت:
«این توافق پایان ماجرا نیست. روابط افغانستان و پاکستان به سمت وخامت خواهد رفت.
وی تاکید کرد که در اعلامیه وزارت خارجه قطر که توافق طالبان و پاکستان را اعلام کرد، ابتدا از واژه ‘مرز’ استفاده شد، اما بعداً حذف گردید.
وی همچنین گفت که تفاوت آتش‌بس دوحه میان طالبان و پاکستان با توافق نامه دوحه با امریکا میان طالبان فقط در توقف جنگ بود، اما توافق اخیر لایه‌های مختلفی دارد که هنوز روشن نشده‌اند.
وی البته به گونه تلویحی به رسمیت شناسی مرز دیورند از سوی طالبان را در توافق‌نامه اخیر این گروه با پاکستان رد کرد.
سه بند کلیدی توافق
سید احمد موسوی مبلغ، کارشناس سیاسی و روزنامه‌نگار، با اشاره به محتوای توافق گفت:
«متن رسمی توافق‌نامه منتشر نشده، اما از سخنان مقامات طالبان، پاکستان و قطر می‌توان سه نکته را استخراج کرد:
۱. عدم حمله به خاک یکدیگر و زیرساخت‌ها و افراد ملکی
۲. توقف حمایت طالبان از گروه‌های مخالف اسلام‌آباد
۳. تشکیل کمیسیونی برای نظارت بر اجرای توافق»
او افزود: «طالبان با تعهد به عدم حمله از خاک پاکستان، عملاً خط دیورند را به رسمیت شناخته‌اند. همچنین با توقف حمایت از تی‌تی‌پی، این‌که قبلا این کار را می کرده و بعد از این موضع خود را تغییر داده‌اند.
او گفت که توافق طالبان با پاکستان نوعی صورت گرفته که طالبان هم مرز دیورند را به رسمیت شناخته اند و هم حضور تی تی پی پذیرفته و حالا متعهد شده که دیگر به این گروه جا نمی دهد.
میزبانی پاکستان از مخالفان؛ ابهام در آینده
زهرا جویا، فعال حقوق زنان که اخیرا نشست مخالفان طالبان در اسلام آباد شرکت است، در این برنامه گفت:
پاکستان آمادگی خود را برای میزبانی از مخالفان اعلام کرده، در حالی که ترکیه به گفته وی چنین تمایلی نداشته است.
او تاکید کرد که مشخص نیست که پس از توافق دوحه، پاکستان همچنان میزبان مخالفان خواهد بود یا خیر.
وی البته یکی از مشکلات پاکستان در میزبانی گروه های مخالف طالبان منابع مالی عنوان کرد و گفت که اگر منابع مالی نشست مخالفان تامین شود، به نظر نمی رسد پاکستان مانع این گونه نشست ها شود.
