حل و عقد، بی سند، بی کاربرد!

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1403/12/17
10:18 ق.ظ
بازدید: 53

پایگاه خبری تحلیلی روایت : در برنامهٔ سپیس امشب در مورد «طرح جنجالی استادسیاف، شورای حل و عقد، راه حل یا بحران جدید»؟ که توسط خبرگزاری روایت برگزار شده بود، من و شیوای شرق به عنوان سخنران مهمان دعوت شده بودیم. صحبت های زبادی در این خصوص صورت گرفت که من چکیدهٔ نکته های اصلی خودم را اینجا می آورم: ۱- بسیاری از اسلام شناسان معاصر نسبت به جایگاه و اعتبار شورای اهل حل و عقد در نظام فقهی مذاهب چنان که اسلام‌ سیاسی از آن مراد می کند، تردید دارند.

نویسنده: فاضل سانچارکی

در برنامهٔ سپیس امشب در مورد «طرح جنجالی استادسیاف، شورای حل و عقد، راه حل یا بحران جدید»؟ که توسط خبرگزاری روایت برگزار شده بود، من و شیوای شرق به عنوان سخنران مهمان دعوت شده بودیم. صحبت های زبادی در این خصوص صورت گرفت که من چکیدهٔ نکته های اصلی خودم را اینجا می آورم:
۱- بسیاری از اسلام شناسان معاصر نسبت به جایگاه و اعتبار شورای اهل حل و عقد در نظام فقهی مذاهب چنان که اسلام‌ سیاسی از آن مراد می کند، تردید دارند.
۲- این اصطلاح را برکشیده ی پسا تاریخ اولیهٔ اسلام و تا حدودی من در آوردی می دانند و برای آن اسناد متقن از منابع قرآن ‌‌و سنت نتوانسته اند پیدا کنند.
۳- برخی منظور از حل و‌عقد را در محدودهٔ مفاهیم احکام دینی میان علمای فقه و کره گشایی از برخی مبهمات مسائل شرعی دانسته اند و نه برای تعیین زعامت سیاسی.
۴- گفته می شود که در تاریخ چهارصد سالهٔ اسلام تنها دوبار شورای حل و عقد برگزار شده، یکی در صدر اسلام پس از وفات پیامبر گرامی و دیگر در ادنا ترین ذیل تاریخ مسلمانان، زمان دولت استاد برهان الدین ربانی. البته ملا عمر هم یک شورای حل و عقد تشکیل داده بود که نشان می داد ما در افغانستان تاریخ را در صدر اسلام متوقف کرده ایم!
۵- نظر دیگر و‌مرتبط با نکته ۴ این است که شورای علما که احتمالا نام حل و عقد به آن داده اند، همواره به اشارهٔ قدرت حاکم، امیر و سلطان و خلیفه باهدف مشروعیت بخشی به قدرت برگزار شده است؛ در صدر اسلام کسانی شورای سقیفه را برگزار کردند که حاکم مدینه بودند، استاد ربانی زمانی شورا را دائر کرد که حاکم بود و از آن مشروعیت گرفت. ملا عمر هکذا .
۶- شورای حل و عقد بر فرض کاربرد تاریخی اش،مربوط به گذشته و سنتی ترین راهکار جامعهٔ پیشا مدرن بوده است و نمی تواند مشروعیت بخش قدرت سیاسی در دورهٔ جدید و جهان مدرن باشد. چرا؟ برای این که اولا، شورای اهل حل و عقد، تنها در فقه مذاهب اهل سنت و جماعت ذکر شده و ممکن معتبر باشد اما در فقه شیعه اثنی عشری و اسماعیلیه جایگاه ندارد، اگر این شورا دائر شود، شیعیان و‌اسماعلیان نمی توانند در آن شرکت کنند چون از نظر علمای دارای تفکر طالبانی، شیعیان صلاحیت شرعی بازکردن و بستن را ندارند!
دوما، زنان نمی توانند در این شورا شرکت کنند چون از نظر اینان ناقص العقل اند و باید به امور خانه بپردازند.
سوما، نمایندگان طیف های مختلف اجتماعی، تحصیل کردگان علوم جدید، داکتران و مهندسان، نهادهای مدنی، اصناف اجتماعی، کسبه و کارگران و طبقات عام جامعه نمی توانند در آن شرکت کنند چون از علما عوام کالانعام به شمار می روند!
تنها می ماند علمای دینی که اینان هم باید از چند فیلتر بگذرند، و به این ترتیب، شورای اهل حل و عقد در صورت برگزاری، می تواند صفر اعشاریه، صفر اعشاریه نیم فیصد نفوس کشور را احتوا کند و از این جهت در زماننا هذا این راهکار محلی از اعراب ندارد.
نیل به حاکمیت ملی و مشروعیت جز از راه مشارکت عامه در شکل بخشی به قدرت سیاسی تأمین نمی شود….