جایگاه رسانه‌ها در دوره‌ی جمهوریت در افغانستان

دسته: تحلیل
نویسنده: غلام‌رضا سادات
۱۴۰۳/۰۱/۳۰
۱۰:۱۴ ق٫ظ
بازدید: 18

پایگاه خبری تحلیلی روایت : در آن دوره، با این‌که دولت در افغانستان تازه تاسیس بود و افراد با طیف‌های گوناگون در آن حضور داشتند، ولی تسهیلات لازم درزمینه‌ی ثبت و راجستر نمودن رسانه‌ها به وجود آمد و برای نخستین بار شهروندان افغانستان می‌توانستند رسانه‌های خصوصی صوتی و تصویری را نیز ایجاد نمایند. چنانچه در ده سال نخست دوران جمهوریت، با تمام اماواگرها و نقدهای که وجود داشت، افغانستان شاهد شکوفایی، توسعه و بالندگی رسانه‌ها بود. فقط در طول ده سال، یعنی از ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰، افغانستان دارای حدود نزدیک به ۱۵۰ ایستگاه رادیویی، ۵۰ تلویزیون و حدود ۷۰۰ رسانه چاپی شد که در ولایات مختلف نشرات داشتند.

بعد از سقوط طالبان در سال ۱۳۸۰ و تشکیل دولت انتقالی، زمینه برای تاسیس رسانه‌های مختلف در افغانستان فراهم گردید.

بر اساس قانون جدید مطبوعات آن زمان، دولت موظف شد تا شرایط و فضای کاری مساعد را برای فعالیت مطبوعات در افغانستان فراهم کند. اولین قانون مطبوعات افغانستان در سال ۱۳۸۰ تصویب شد و بعد در سال ۱۳۸۱ در یک همایش بین‌المللی در کابل، این قانون دوباره برای ایجاد راهکار و اصلاح، در اختیار صاحب‌نظران مطبوعات قرار گرفت.

بر اساس قانون مطبوعات وقت که اجازه می‌داد افراد و اشخاص حقیقی و حقوقی، طبق قانون می‌توانند رسانه تاسیس کنند، رسانه‌های مختلف چاپی، صوتی و تصویری در کشور آغاز به فعالیت کردند. درواقع، فعالیت رسانه‌ها بعد از سال ۱۳۸۰، با رویکرد‌ها و مؤلفه‌های جدید مبتنی بر آزادی، برای نخستین بار در تاریخ افغانستان رقم خورد.

در آن دوره، با این‌که دولت در افغانستان تازه تاسیس بود و افراد با طیف‌های گوناگون در آن حضور داشتند، ولی تسهیلات لازم درزمینه‌ی ثبت و راجستر نمودن رسانه‌ها به وجود آمد و برای نخستین بار شهروندان افغانستان می‌توانستند رسانه‌های خصوصی صوتی و تصویری را نیز ایجاد نمایند. چنانچه در ده سال نخست دوران جمهوریت، با تمام اماواگرها و نقدهای که وجود داشت، افغانستان شاهد شکوفایی، توسعه و بالندگی رسانه‌ها بود. فقط در طول ده سال، یعنی از ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰، افغانستان دارای حدود نزدیک به ۱۵۰ ایستگاه رادیویی، ۵۰ تلویزیون و حدود ۷۰۰ رسانه چاپی شد که در ولایات مختلف نشرات داشتند.

بااین‌حال، در بیست سال زمان جمهوریت، با این‌که زمینه‌ی برای نشرات آزاد رسانه‌ها تا حدود زیادی فراهم بود، ولی چند مشکل عمده هم سد راه نشرات رسانه‌ها از یک‌سو و رویکرد رسانه‌ها از سوی دیگر، وجود داشت که این امر منجر به بعضی از ناهنجاری‌ها گردید.

همچنین بخوانید: عباس کریمی شناگر معلول افغان، برنده دو مدال طلا و یک نقره از مسابقات ایالتی امریکا شد

یکی از ناهنجاری‌ها در آن زمان، سو استفاده بعضی از رسانه‌ها از نام آزادی بیان بود. بسیاری معتقدند که بعضی از رسانه‌های مطرح که هنوز در افغانستان فعالیت دارند، نقش عمده‌ی را در سقوط نظام جمهوریت ایفا کردند. یعنی تبلیغات و بزرگ‌نمایی و ایجاد ترس توأم با چالش آفرینی بدون قاعده این رسانه‌ها، سبب گردید تا مسئله‌ی سقوط نظام روزبه‌روز تسجیل شود.

مورد دیگر از مشکلات رسانه‌ها در بیست نظام جمهوریت، خودسانسوری مطبوعات و سانسور آن‌ها از طرف حامیان مالی آنان بود. هرچند که سانسور و فشاری نسبتاً کمتری از طرف مقامات دولت بر رسانه‌های کشور وجود داشت، ولی تعدادی از نهادها دولتی به دلیل انتقاد رسانه‌ها از آنان، تهدیدهایی را نیز انجام می‌دادند. مخصوصاً در زمان ریاست اشرف غنی که تلاش زیادی در جهت تطمیع رسانه‌ها از طرق مختلف صورت می‌گرفت. ولی با تمام آن مشکلات، بازهم رسانه‌ها به فعالیت‌شان ادامه دادند.

مورد دیگر مشکلات رسانه‌ها در افغانستان طی بیست دوران جمهوریت، این بود که بیشتر رسانه‌های خصوصی با توجه به این‌که بدون پشتوانه قوی مالی بودند، اکثراً مشکلات اقتصادی و مالی داشتند. در گزارشی که در اواخر دوران جمهوریت به نشر رسید، اکثریت رسانه‌های خصوصی، ماه‌ها بود که حقوق کارمندان‌شان را نپرداخته بودند. زیرا بعضی از این رسانه‌ها، از سوی نهادهای خارجی حمایت مالی می‌شدند که در سال‌های اخیر جمهوریت، این کمک‌ها کم و یا قطع شده بود. همچنین شماری از رسانه‌ها هم از سوی احزاب و نهادهای سیاسی مستقل بنا شده بود که به‌مرور زمان با کمبود مالی مواجه شدند و مشکلاتی برای آنان نیز به وجود آمده بود.

همچنین بخوانید: طالبان در هرات مواد مخدر ضبط‌شده یک قاچاق‌بر را دوباره برایش تسلیم کردند

بااین‌وجود، امروز رسانه‌ها در کشور تحت‌فشار شدید سانسور قرارگرفته و روزبه‌روز عرصه فعالیت رسانه‌های خصوصی و آزاد در کشور تنگ‌تر می‌شود. به‌تازگی دو رسانه خصوصی در کشور در ادامه سیاست سرکوب و سانسور، مسدود شدند.

درحالی‌که پس از سقوط طالبان و در بیست سال گذشته، یکی از بزرگ‌ترین دستاوردها در افغانستان، «آزادی رسانه‌ها و تعدد فعالیت رسانه‌ای» در کشور بود، اما با سیاست سرکوب و سانسور دوباره وضعیت رسانه‌ها در کشور به دو دهه قبل و تاریخ تاریک گذشته برگشته است.

نوشته های مرتبط :