جامعه افغانستان از جمله جوامع با تاریخ و فرهنگی غنی است که سنت‌های قدیم و دیرینه در آن ریشه دوانده و نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری هویت اجتماعی، فردی و مذهبی مردم دارد.
این سنت‌ها در درازی زمان تغییرات زیادی را تجربه کردهاست، اما هنوز بخش زیادی از مردم افغانستان، به‌ویژه در مناطق روستایی، از این آداب و رسوم پیروی خوب می‌کنند.
در دهه‌های پسین، با تاثیرات جهانی‌شدن و تغییرات فرهنگی و اجتماعی، جوانان افغانستانی با چالش‌های جدیدی در رابطه با این سنت‌ها روبرو شده‌اند. تغییرات در دیدگاه نسل جدید نسبت به رسم‌های سنتی از جمله رسم‌های عروسی، جشن‌های مذهبی و سایر مناسبت‌های فرهنگی، نشان‌دهنده تنش میان قدیم و جدید در جامعه افغانستان است.
رسم‌های عروسی در افغانستان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی است که آداب و رسمها ویژه خود را دارد. این رسمها به‌طور سنتی پر از شکوه و عظمت بوده و شامل تشریفات پیچیده‌ای مانند رخصتی، حنابندان و عروسی رسمی می‌شود.
در گذشته، این رسم‌های به‌طور عمده زیر تاثیر خانواده‌های بزرگ و طبقاتی برگزار می‌شدند وتاکید زیادی بر نمایش قدرت و ثروت خانواده‌ها بود. در بسیاری از مناطق، آداب عروسی هنوز بر اساس سنت‌های قومی و مذهبی خاص برگزار می‌شود و در این فرایند، بسیاری از جوانان نقش کمتری در انتخاب شریک زندگی خود دارند.
با این حال، در سال‌های پسین با ورود مدرنیته و تغییرات اجتماعی، جوانان افغانستانی شروع به تغییر در این سنت‌ها کرده‌اند. نسل جدید از رسم‌های عروسی که بیشتر به نمایش ثروت و قدرت خانواده‌ها می‌پرداختند، فاصله گرفته و تلاش دارند که این رسمها را ساده‌تر و معنادارتر برگزار کنند.
مثلن، بسیاری از جوانان ترجیح می‌دهند که عروسی خود، از مصرف بیش از حد غذا و هزینه‌های گزاف برای اجاره سالن‌های بزرگ خودداری کنند و بر تاکید بر عشق و روابط خانوادگی، رسم‌های کوچک‌تر و کم‌هزینه‌تر برگزار کنند. این تغییرات، که به‌ویژه در شهرهای بزرگ‌تر مانند کابل دیده می‌شود، موجب بروز تنش میان نسل قدیم و نسل جدید در رابطه با نحوه برگزاری رسم‌های عروسی شده است.
جشن‌های مذهبی در افغانستان همواره نقش مهمی در زندگی مردم داشته و هستند. این رسمها مانند عید رمضان، عید قربان، عاشورا و رسم‌های محلی مانند نوروز در بسیاری از مناطق افغانستان به‌طور گسترده جشن گرفته می‌شوند.
این رسم و رواج‌ها در گذشته بیشتر به‌عنوان رسم‌های جمعی با مشارکت گسترده مردم در مسجدها، خانه‌ها و میادین عمومی برگزار می‌شدند. در این رسمها، خانواده‌ها به مهمانی‌ها و جشن‌های بزرگ دعوت می‌شدند و به اشتراک گذاشتن غذا و هدایا به‌نوعی جزئی از رسم‌های مذهبی به حساب می‌آمد.
در جامعه مدرن افغانستان، جشن‌های مذهبی با تغییراتی روبرو شده است. به‌ویژه در نسل جوان، جشن‌ها بیشتر به‌شکل فردی‌تر و خصوصی‌تر برگزار می‌شوند. بسیاری از جوانان با توجه به تاثیرات جهانی‌شدن، به‌ویژه از طریق رسانه‌های اجتماعی، به جشن‌ها و مناسبت‌های مذهبی نگاه متفاوتی دارند.
آن‌ها بیشتر بر جنبه‌های روحانی و معنوی این جشن‌ها تاکید می‌کنند تا رسم‌های شلوغ و پر هزینه. علاوه بر این، تاثیراتی چون دسترسی به رسانه‌ها و ارتباطات گسترده‌تری که از طریق شبکه‌های اجتماعی برقرار شده است، باعث شده که نسل جدید بیشتر از گذشته به موضوعات جهانی‌تری چون حقوق بشر، آزادی‌های فردی و عدالت اجتماعی توجه کنند و گاهی این موضوعات با برخی از سنت‌های مذهبی به‌ویژه در زمینه‌های رفتاری و اجتماعی تعارض پیدا می‌کند.
رسم‌های ویژ، مانند جشن‌های تولد، رسم‌های فرهنگی و محلی در افغانستان، همواره بخش مهمی از زندگی اجتماعی مردم بوده‌اند. این رسمها به‌ویژه در میان اقوام مختلف افغانستان، از جمله افغان‌ها، تاجیک‌ها، هزاره‌ها و ازبک‌ها، ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند. این رسمها معمولن در قالب‌های خاصی چون شب‌نشینی‌های خانوادگی، رقص‌های محلی و آتش‌بازی‌های سنتی برگزار می‌شوند.
اما در دنیای مدرن، این رسمها نیز تغییرات زیادی را تجربه کردهاست. با ورود تکنولوژی و رسانه‌های اجتماعی، بسیاری از این جشن‌ها اکنون به‌طور آنلاین و از طریق ویدیوهای زنده یا عکس‌ها به اشتراک گذاشته می‌شوند. همچنان، در برخی از مناطق شهری، این رسمها کمتر به‌صورت جمعی و بیشتر به‌صورت خصوصی برگزار می‌شوند. نسل جدید ترجیح می‌دهد که به جای برگزاری جشن‌های پرهزینه و پرشکوه، آن‌ها را در محیط‌های کوچک‌تر و صمیمی‌تر برگزار کنند.
این تغییرات، اگرچه به نوعی از تنوع فرهنگی و انتخاب‌های شخصی حمایت می‌کند، اما در برخی مواقع با اعتراضاتی از سوی نسل قدیم روبرو می‌شود. زیرا آن‌ها هنوز معتقدند که این رسمها باید به همان شکل سنتی و جمعی برگزار شوند تا هویت فرهنگی و اجتماعی مردم حفظ شود.
خلاصه این‌که تغییرات در نگرش جوانان افغانستان نسبت به رسم‌های عروسی، جشن‌های مذهبی و مراسم‌های خاص نشان‌دهنده تعامل پیچیده‌ای است که بین سنت‌ها و مدرنیته در حال وقوع است. در حالی‌که نسل جدید به سمت سادگی و معنویت گرایش پیدا کرده و به دنبال تغییر در شیوه‌های برگزاری این رسمها هستند، نسل قدیم همچنان بر اهمیت حفظ آداب و رسوم قدیمی پافشاری دارند. این تفاوت‌ها به‌نوعی نشان‌دهنده مشکل‌های فرهنگی است که جامعه افغانستان در دوران مدرن با آن روبرو است.
ممکن است در آینده، ما شاهد یک ترکیب بین سنت‌ها و مدرنیته باشیم که در آن، جوانان همچنان به حفظ هویت فرهنگی خود پابند باشند، اما در عین حال، از مناسبت‌های سنتی و مذهبی به‌طور موثرتر و معنادارتر استفاده کنند. این فرآیند نیازمند گفت‌وگو، آگاهی و احترام متقابل میان نسل‌هاست تا جامعه افغانستان بتواند با حفظ ارزش‌های خود، به‌سوی آینده‌ای روشن‌تر و سازگارتر حرکت کند.
