امریکا استاد جنگ نرم و مذاکرات مسموم است. تاریخ نشان داده است که هرگاه «لبخند» بر لبان رهبران کاخ سفید نشسته، در پشت آن تلهای راهبردی نهاده شده است. نشستهای بوش و گورباچف، و سپس پوتین و ترامپ، تنها نمونههایی از این سیاستاند.
استمرار یک ترفند راهبردی شیطان بزرگ
تاریخ سیاست جهانی را اگر به دقت مطالعه کنیم، درمییابیم که بسیاری از تحولات کلان نه در میدانهای آشکار، بلکه پشت درهای بسته نشستها و توافقهای نانوشته شکل گرفته است. نشست گورباچف و جورج بوش (پدر) در واپسین دهه قرن بیستم، از جمله همان بزنگاههای تاریخی است که با ظاهری دیپلماتیک و لبخندهای سیاسی، اما باطن آن فروپاشی یک امپراتوری و آغاز نظم تکقطبی امریکا بود. نشست پوتین و ترامپ نیز در تداوم همان سناریو باید دیده شود؛ سناریویی که به ظاهر مذاکره و تفاهم است، اما در باطن آن بازآرایی نظم جهانی و تلاش شیطان بزرگ برای مهندسی آینده جهان.
گورباچف–بوش؛ آغاز فروپاشی مهندسیشده
گورباچف که وارث شوروی متزلزل و خسته از رقابتهای جنگ سرد بود، با شعار «پرسترویکا» و «گلاسنوست» به میدان آمد. اما این شعارها بهجای بازسازی، دروازههای نفوذ غرب را به درون ساختار ایدئولوژیک و اقتصادی شوروی گشود. نشستهای مکرر او با جورج بوش پدر و توافقهای پشت پرده، عملاً زنگ پایان حیات اتحاد جماهیر شوروی را به صدا درآورد.
- نتیجه نشستها: واگذاری میدانهای نفوذ شوروی در اروپای شرقی، پذیرش وحدت آلمان به نفع غرب، کاهش نفوذ جهانی مسکو و در نهایت سقوط پرچم سرخ در کرملین.
- اهداف امریکا: مهندسی فروپاشی رقیب دیرینه بدون شلیک حتی یک گلوله مستقیم، انتقال قدرت به قطب واحد و تحمیل نظم امریکامحور بر جهان.
به این ترتیب، نشستهای دیپلماتیک ظاهراً «صلحطلبانه» در عمل همان خنجر پنهان تاریخی بود که امپراتوری سرخ را به زانو درآورد.
پوتین–ترامپ؛ تداوم یک ترفند در عصر نوین
با گذشت سه دهه از آن فروپاشی، روسیه پوتین بهرغم تلاش برای بازسازی قدرت، هنوز در حصار همان توافقات پنهان باقی مانده است. نشستهای پوتین و ترامپ – بهویژه دیدار تاریخی هلسینکی در سال ۲۰۱۸ – دقیقاً در امتداد همان نقشه امریکاست: مدیریت روسیه نه بهعنوان یک رقیب جهانی، بلکه بهمثابه یک شریک کنترلشده.
- ظاهر نشست: گفتوگو درباره امنیت سایبری، کنترل تسلیحات و بحرانهای منطقهای.
- باطن نشست: تقسیم کار ژئوپلیتیک برای مدیریت بحرانها (فلسطین ،سوریه، اوکراین، ایران و شرق اروپا) به گونهای که روسیه در مدار محاسبات امریکا حرکت کند، نه در برابر آن.
این نشستها نشان دادند که شیطان بزرگ هنوز همان شیوه قدیمی را دنبال میکند: گفتوگوهایی که در ظاهر تنشزداست، اما در حقیقت راهی برای بیخاصیتسازی رقیب و مهندسی آینده نظم جهانی.
پیوند تاریخی دو نشست؛ یک راهبرد، دو مقطع
اگر گورباچف–بوش، به هدف فروپاشی بلوک شرق مهندسی شد، پوتین–ترامپ را باید در راستای جلوگیری از احیای بلوک جدید تفسیر کرد. هر دو نشست در یک راهبرد کلان معنا پیدا میکنند:
- مرحله نخست: خلع سلاح ایدئولوژیک و سیاسی شوروی و باز کردن قفل فروپاشی (۱۹۸۹–۱۹۹۱).
- مرحله دوم: مهار قدرت روسیه و جلوگیری از بازگشت به موقعیت ابرقدرتی (۲۰۱۸ به بعد).
به تعبیر دیگر، همان نقشهای که دیروز برای برچیدن شوروی کشیده شد، امروز برای محدودسازی روسیه در قامت یک قدرت نیمبند ادامه دارد.
شیطان بزرگ و سیاست لبخندهای مسموم
امریکا استاد جنگ نرم و مذاکرات مسموم است. تاریخ نشان داده است که هرگاه «لبخند» بر لبان رهبران کاخ سفید نشسته، در پشت آن تلهای راهبردی نهاده شده است. نشستهای بوش و گورباچف، و سپس پوتین و ترامپ، تنها نمونههایی از این سیاستاند. راهبرد اصلی امریکا را میتوان چنین خلاصه کرد:
- ایجاد توهم شراکت و تفاهم برای رقیب.
- استفاده از مذاکرات بهعنوان ابزار زمانخرید و ایجاد شکاف در جبهه مقابل.
- رسیدن به اهداف کلان بدون هزینه نظامی مستقیم.
پیامدها برای جهان اسلام و ملتها
اگر شوروی قربانی این سیاست شد و روسیه نیز در دامهای مشابه گرفتار است، جهان اسلام باید درس بزرگ خود را از این تجربه بگیرد. نشستهای پنهان با امریکا هرگز به معنای صلح و امنیت نیست؛ بلکه مقدمهای برای تجزیه، تضعیف و از کار انداختن جبهه الاقصی است. مذاکره با شیطان بزرگ یعنی نشستن بر سر میز با مار؛ ماری که در لحظه مناسب نیش خواهد زد.
نتیجهگیری
نشست گورباچف–بوش آغاز فروپاشی شوروی بود؛ نشست پوتین–ترامپ ادامه همان ترفند برای مدیریت و مهار روسیه است. این دو نشست را باید حلقههای یک زنجیره دانست؛ زنجیرهای که از مهندسی فروپاشی رقیبان تا تثبیت هژمونی امریکا کشیده شده است. آنچه امروز به جهان اسلام هشدار میدهد، این است که تجربه تلخ شوروی و روسیه تکرار نشود.
نشست با شیطان بزرگ، حتی اگر با لبخند و تفاهم همراه باشد، در نهایت چیزی جز زهر تدریجی و سقوط تاریخی به همراه نخواهد داشت.
