انفعال خطرناک‌تر از توطئه بیرونی است

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1402/02/11
12:43 ب.ظ
بازدید: 1

دی‌شب در توییتر در باره نشست دوحه نوشتم که «نمی‌دانم چرا هر بار نام دوحه را می‌شنوم، احساس خوبی برایم دست نمی‌دهد. شاید علتش این باشد که از همان‌جا، همین بازی‌‌گران خارجی، طالبان را بر سرنوشت مردم افغانستان مسلط کردند.»

دوستی در پاسخِ این نگرانی‌ام نکته‌ای نوشته بود که خیلی قابل تامل است. گفته بود: «باید فعال باشیم تا باری دیگر دولت‌ها روی سرنوشتِ مردم ما معامله نکنند.»

آری نکته‌ی اصلی همین است. بپذیریم یا نپذیریم، اما واقعیت این است که ما مردم افغانستان خیلی منفعل‌ایم و در وجود ما آن دسته فضیلت‌های شهروندی و مدنیِ که ما را به نقش‌آفرینی در تحولات کشور تشویق و ترغیب کند، کم‌تر وجود دارد.

آن‌چه که باعث گردیده است تا مردم افغانستان در مسایلِ حساس و سرنوشت‌سازِ کشور منفعل باشند، ذهنیت قبیله‌ای است که هنوز در میان مردم وجود دارد. فردوسی بزرگ، برای توصیف جامعه قبیلوی از تعبیر «جادوستان» استفاده می‌کند. جادوستان، یا به تعبیر ارنست رنان در تاریخ علم کمبریج، جادومزاجی، برای جوامعی اطلاق می‌شود که به نقش نیروهای فراشخصی یا نیروهای موهوم چون دیو و پری، در زندگی فردی و اجتماعی باور داشته و همه چیز را تحت سیطره‌ای آن‌ها می‌دانند.

در ذهن مردم افغانستان جای این نیروهای موهوم را در حال حاضر کشورهای خارجی، به ویژه ابالات متحده آمریکا گرفته است. به تبع این ذهنیت، مردم تصور می‌کنند که تصمیم‌گیرنده‌ی اصلی در جنگ و صلح کشور، آمریکا و کشورهای خارجی است و شهروندان این سرزمین تاثیرگذاریِ بر رویدادها و تحولات ندارند.

این ذهنیت باعث گردیده است که حتا وقتی پای یک توطئه بیرونی در میان بوده و نشانه‌هایش نیز آشکار گردیده باشد، خود مردم برای خنثاسازی آن تلاش نکنند. نمونه‌اش، همین نشست دوحه است. در حالی که از چندی پیش هنگامی که امینه محمد، معاون سازمان ملل، سخن گفت، آجندای این کنفرانس معلوم بود که به رسمیت‌شناسی طالبان یا تسهیل شرایط به رسمیت‌شناسی است. ما همه این خبر را شنیدیم اما چند اعتراض خیابانی بزرگ در دنیا برگزار کردیم؟ چه قدر سیاسیون ما متحد شدند تا جلو این توطئه را بگیرند؟ با نمایندگان کدام کشورها دیدیم تا در باره‌ی پیامدهای به رسمیت‌شناسی صحبت کنیم.

همچنین بخوانید: سفارت عربستان در کابل بسته شد!

واقعیت این است که افغانستان آن‌قدر که از انفعالِ شهروندان خود ضربه خورده است، از توطئه خارجی نخورده است.

به همین خاطر، من معتقدم ما هر قدر منفعل باشیم، تصمیم‌های سرنوشت‌ساز در باره‌ی ما در قطر و اسلام‌آباد و واشنگتن و … اتخاذ خواهد شد.

نوشته های مرتبط :