سند ستم: نقدی بر ساختار پاتریمونیال حاکم بر افغانستان/خراسان

دسته: تحلیل
نویسنده: پرویز ستاری
1404/06/06
10:18 ق.ظ
بازدید: 7

پایگاه خبری تحلیلی روایت : هشدار این متن، بیانیه نیست؛ فریاد است. فریادی برآمده از اعماق تاریخِ به غارت‌رفته‌ی مردمی که خاکشان نه موهبتی ملی، که ملکِ طلقِ اربابانِ خون و زر شده است.حاکمیتِ پاتریمونیال: چه نام زیبایی برای زشتیِ محض! ساختاری که در آن، دولت—این ایده‌ی متعالیِ اداره‌ی جمعی—به «ملک شخصی» زورمداران تقلیل یافته است. بدخشان ،کابل و ولایات، پست‌های وزارت و قوای نظامی، حتی بودجه‌های کلان بین‌المللی—همه و همه، همچون ارثیه‌ی پدری، در میان خاندان‌ها، قبیله‌ها و اربابان جنگ تقسیم می‌شوند. در این ساختار، «وزیر» نه خدمتگزار مردم، که مباشر ارباب است. «قاضی» نه مدافع (defender)قانون، که محافظ منافع قبیله است. «سرباز» نه محافظ وطن، که نگهبانِ قلمروی اربابش.

هشدار این متن، بیانیه نیست؛ فریاد است. فریادی برآمده از اعماق تاریخِ به غارت‌رفته‌ی مردمی که خاکشان نه موهبتی ملی، که ملکِ طلقِ اربابانِ خون و زر شده است.

حاکمیتِ پاتریمونیال: چه نام زیبایی برای زشتیِ محض! ساختاری که در آن، دولت—این ایده‌ی متعالیِ اداره‌ی جمعی—به «ملک شخصی» زورمداران تقلیل یافته است. بدخشان ،کابل و ولایات، پست‌های وزارت و قوای نظامی، حتی بودجه‌های کلان بین‌المللی—همه و همه، همچون ارثیه‌ی پدری، در میان خاندان‌ها، قبیله‌ها و اربابان جنگ تقسیم می‌شوند. در این ساختار، «وزیر» نه خدمتگزار مردم، که مباشر ارباب است. «قاضی» نه مدافع (defender)قانون، که محافظ منافع قبیله است. «سرباز» نه محافظ وطن، که نگهبانِ قلمروی اربابش.

آمار خشونت و ستمگری: اینها تنها عدد نیستند؛ بیانیه‌ی رسمی سلطه هستند. هر زندانی شکنجه‌شده، هر زنی که از آموزش محروم می‌شود، هر فعالِ سربه‌دارزده‌شده، و هر شهروند عادیِ رانده‌شده به ورطه‌ی فقر، گواه زنده بر این حقیقت است که در ملکِ ارباب، «حقوق بشر» مفهومی مضحک و بیگانه است. حقوق بشر برای شهروندان تعریف می‌شود، نه برای رعیت‌ها. و در این ساختار، ما همه رعیتیم. ستمگری نه انحراف که قاعده‌ی سیستم است. سیستم برای سرکوب طراحی شده تا اموال و قدرت را در انحصار نگه دارد.

غارت اموال عمومی و شخصی: اینجا، ثروت ملی—از معادن زیرزمینی تا کمک‌های بشردوستانه—به جیب‌های خصوصی زورمداران سرازیر می‌شود. اما ستم تنها به غارت دارایی‌های مادی ختم نمی‌شود. آنها دارایی‌های معنوی ما را نیز به یغما برده‌اند: حق آرزو کردن، حق انتخاب، حق تعیین سرنوشت. آینده‌ی یک نسل، به عنوان ملک شخصیِ حاکمان، مصادره شده است.

این داستان، که خیلی وقت است شروع شده: بله، این داستان تکراری و خونینی است که پدران ما و مادران ما قربانیانِ (acts) آن بودند و امروز، ما هستیم. این نمایشنامه را با بازیگرانی متفاوت اما با نقشه‌ای ثابت بارها دیده‌ایم. نامش تغییر کرده است؛ از امیر و شاه تا جمهوری خواه و امیرِ اینباره، اما ساختارِ پاتریمونیالِ هسته‌ی ستم، ثابت و استوار باقی مانده است.

همچنین بخوانید: یونیسف: به ١.٤ میلیارد دالر برای کمک به میلیون‌ها نیازمند در افغانستان نیاز است

و هنوز ادامه دارد… اما آیا باید ادامه یابد؟

پاسخ ما، خیر است.

ما، نسلِ حاضر، وارثان این دردِ کهنه هستیم، اما نباید قربانیانِ فاتحه‌ی نانوشته‌ی آن باشیم. زمان آن فرا رسیده که این چرخه‌ی شوم را بشکنیم.

· وقت آن است تا ساختار پاتریمونیال را به رسمیت نه شناسیم.
حاکمان امروز، ارباب ما نیستند؛ خدمتگزارانی هستند که مردم آنان را برنگزیده‌اند.
· وقت آن است تا در برابر ستمگری، تابو شکنی کنیم.
سکوت را بشکنیم و روایتِ ستم را از زبان خودمان بازگو کنیم.
· ما خواهان ساختاری مبتنی بر حاکمیت قانون، شهروندی برابر و عدالت اجتماعی هستیم. دولتی که در آن، قدرت موقت و امانتی است در دستان مقامات منتخب(elected officials)، نه ملکِ موروثیِ اربابان.

تغییر از پایین آغاز می‌شود. با آگاهی، با سازماندهی، و با امتناع از پذیرش نقش «رعیت». تاریخ به ما آموخته است که هیچ ساختار ستمگری، هرچقدر هم که قدرتمند به نظر برسد، جاودانه نیست.

نوشته های مرتبط :