هُدًى وَذِكْرَىٰ لِأُو۟لِى ٱلْأَلْبَـٰبِ (غافر, آیه ۵۴)
کتابی که مایه هدایت و پند برای خردمندان است.
خداوند برای هدایت بشریت دونوع آیات نازل کرده است :
اول : آیات مٓتلُوّ که تلاوت میشود .
دوم : آیات مشهود که در هستی وکائنات به چشم سر مشاهده میگردد.
نه تنها که آیات متلو خداوند ، مایه هدایت است بلکه آیات مشهود (کونی) الله نیز برای خرد مندان مایه هدایت است ، چون خرد مندان ازعقل ودانش خود استفاده بهینه می برند .
دیدن کاینات وهستی ازطریق تحقیقات علمی با استفاده ازتکنالوژی عصر ، سبب هدایت هزاران انسان شده ودرآینده خواهد شد .طبیعتاً که دراین هستی موجودات ذی روح زیادی وجود دارد که توسط کمره ها ثبت ونحوه زندگی آنان به نمایش گذاشته میشود .
درین شب و روزها شنیده میشود که در برخی از ولایات ، امارت اسلامی افغانستان مانع نشر و پخش کلیپ های تصویری ازطریق شبکه های تلویزیونی شده است ، که درآن موجودات ذی روح بنمایش گذاشتن میشود ، پخش چنین کلیپ های را غیرشرعی خوانده ، گرفتن عکس وفلم را حرام قلم داد نموده اند ، وبرای مرتکبین چنین اعمال جزای سختی را درنظر گرفته اند . خواستم در روشنائی آیات قرآنی این قضیه را به تحقیق وبرسی بگیرم که آیا چنین حکم در جامعه اسلامی جنبه شرعی دارد یا خیر .
یکی از قضایای معاصر اخذ تصاویر ذی روح توسط کمره است که سپس در صفحات تلویزیون وسایر برنامه ها بنمایش گذاشته میشود .
چنین قضیه درعصر پیامبر علیه السلام وصحابه بزرگوار شان وجود نداشته ، بلکه درین سالهای اخیر بعد از پیشرفت تکنولوژی بوجود آمده است .
وچنین قضایای جدید ، اجتهادات خاص خودرا دارد ونمیشود که به زمان گذشته مقایسه گردد.
ازآنجاییکه دین اسلام ، دین جهانی است . متفاوت از سایر ادیان آسمانی می باشد ، و باید درهر عصر و زمان به قضایای جدید پاسخ معقول ومنطقی داشته باشد ، درغیر آن سرنوشت این دین مانند دین مسیحیت خواهد شد ، که در زمان ایجاد تکنولوژی جدید ، کلیسا واربابان آن هیچ پاسخ نداشتند ، وقضیه جدائی دین از سیاست بوجود آمد .آنان با همان دین تحریف شده خود ، که توجه به دنیا ومادیات را ناروا می‌دانستند ، امروز قله های تکنولوژی را فتح نمودند .
ولی ما مسلمانان که دارای کتاب بس عظیم ، جامع وکامل بوده ، وهمواره پیروانش را به جمع آوری دنیا و استفاده از تکنولوژی توصیه می نماید، چه قدر ازقافله تکنولوژی عقب مانده ایم.
اگر به آیات قرآنی بگونه عمیق نگاهی بیاندازیم ، درک خواهیم نمود که اسلام هیچگاه با تکنولوژی جدید مخالف نبوده و همیشه پیروانش را توصیه به استفاده سالم ازآن می نماید .
من به عنوان مثال چند نمونه را خدمت شما ارائه می نمایم :
اول : قُلْ سِيرُوا۟ فِى ٱلْأَرْضِ فَٱنظُرُوا۟ كَيْفَ كَانَ عَـٰقِبَةُ ٱلْمُجْرِمِينَ (النمل ، آیه ۶۹)
بگو: در زمین بگردید و خوب بنگرید که سرانجام گنهکاران چگونه بوده است؟
قُلْ سِيرُوا۟ فِى ٱلْأَرْضِ فَٱنظُرُوا۟ كَيْفَ بَدَأَ ٱلْخَلْقَ .(العنكبوت, آیه ۲۰)
بگو: در زمین بگردید و آن گاه بنگرید که چگونه آفرینش را آغاز کرد.
آیا خداوند برای شناسائی ودیدن ملیون ها موجود ذی روح که آنان را آفریده ، مارا مامور به رویت آنان نکرده است ؟
چگونه برای تمام بشریت ممکن است که به اعماق دریاها غواصی کنند ، و نحوه زندگی ملیون ها نوع حیوان ذی روح دریائی را تماشا کنند ؟ جز ازطریق ثبت فیلم ها وکلیپ های تصویری وبنمایش گذاشتن آن دررسانه های تصویری .
آیا دیدن چنین فیلم ها باعث هدایت انسان میشود ویاضلالت انسان ؟
کدام بخش آن برای جامعه اسلامی بدآموزی دارد ، که مسلمان مانع پخش تصویر آن در رسانه ها شود .؟
فَٱعْتَبِرُوا۟ يَـٰٓأُو۟لِى ٱلْأَبْصَـٰرِ.(الحشر ، آیه ۲)
ای صاحبان بصیرت پند بگیرید !
ازچیزی که نبینیم چگونه پند بگیرم ؟
درقرآن کریم واژه ( سٓیر ) ( ۱۴ ) مرتبه ذکر شده است که (۷) مرتبه آن باصیغه امر و(۷ ) مرتبه به صیغه مضارع بیان شده است.
واین واژه (سیر ) مفهوم حرکت وکنجکاو شدن درمورد مخلوقات خداوند است . که شامل موجودات ذی روح وغیره را میشود
ازمجموعه این آیات برداشت می گردد که برای دیدن و مشاهده عجایب آفرینش الله ، سرگذشت ظالمین وستمگران پیشین ، انسان دستور به سیر وسیاحت شده است .
دیدن عجایب خلقت الله ، محل بودوباش ستمکاران برای همه مقدور نیست ، جز ازطریق ثبت فیلم ها وکلیپ های تصویری وبنمایش گذاشتن آن دررسانه های تصویری .
علاوه برآیات کونی وتشریعی خداوند ، که مایه عبرت است ، آیات دیگری نیز وجود دارد که بنام آیات تکوینی خداوند یاد میشود .این آیات شامل فعل الله است ازقبیل : طوفان ها ، زلزله ها وسایر حوادث طبیعی ، که گاها درنقاط مختلف دنیا بوقوع می پیوندد .
بنمایش گذاشتن چنین حوادث طبیعی که طبیعتاً درآن تصاویر ذی روح هم وجود دارد آیا مایه پند وعبرت برای دیگران نیست ؟
این آیه (فاعتبروا یااولی الابصار) . برای چیست ؟
اگر حوادث و اتفاقات دنیارا به شکل تصویری نبینیم چگونه وازچه چیز پند پذیر شویم ؟ .
تحقیقات میدانی درمورد موجودات زنده درنقاط مختلف دنیا ، خودش بزرگترین مدرسه برای خدا شناسی است . که چنین کلیپ هاعظمت و بزرگی الله را بنمایش گذاشته ، باعث هدایت بشریت می گردد .
درسیر وسیاحت ، عجایب خلقت الله را میبینیم خواه این سیر درخشکه باشد ویاهم در دریا .
همانگونه که( قل هوالله احد) درقرآن کریم یک آیه است. خلقت کوه ها و دریاها وموجودات که درکوه ها و دریاها زندگی میکنند نیز هرکدام آیه است از کتاب کائنات خداوند .
همانگونه که آیات تشریعی خداوند را هرروز تلاوت میکنیم ، دیدن و مشاهده آیات کونی نیز کمتر ازآیات تشریعی نیست . مگرخداوند کلمه ( ومن آیاته ) را درقرآن کریم (۱۱) مرتبه به کار نبرده است که همه این موارد آیات کونی خداوند است ؟
وهمه درمورد خلقت وآفرینش آسمان و زمین، وآنچه دربین این دو قرار دارد بحث میکند، یگانه وسیله و ابزاری که مارا به عمق این آیات میبرد وبه شکل واضح وروشن ابعاد مختلف آنرا به بنمایش می گذارد ، وآیات کونی خداوند را تفسیر میکند همین تکنولوژی امروزی است ( کامره، دوربین ، نمایش ازصفحات تلویزیون ) .
آیا برای همه بشریت مقدور است که به اقصا نقاط دنیا به مصداق آیات ( سیر ) حرکت کنند واین عجایب آفرینش را مشاهده کنند ؟ آیا وسیله که این عظمت و بزرگی خالق را برای بندگانش بنمایش بگذارد ، چه مشکل دارد ؟ ازلحاظ اخلاقی ویاهم ازبعد اعتقادی چنین نمایشی چه بدآموزی را در جامعه اسلامی بوجود می آورد ؟
دوم : درباب بیان تکنولوژی امروزی به این آیات توجه نمایید .
وَٱلْخَيْلَ وَٱلْبِغَالَ وَٱلْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ .(النحل, آیه ۸)
و اسب ها و قاطرها و الاغ ها را آفرید تا سوارشان شوید و زینتی (برای شما باشد).و (پروردگار) چیزهایی می آفریند که شما نمی دانید.
خداوند دراین آیه ، از وسایل سواری بحث میکند
و برای حمل و نقل انسانها ، سه وسیله سواری آن زمان را بیان میکند ، سپس میگوید که درآینده برای حمل و نقل شما انسانها وسایل وتکنالوژی را می آفریند که شما الآن نمی دانید.
درآن زمان چنین وسایل که بشریت امروز ازآن استفاده میکند وجود نداشته مانند : ماشین آلات پیشرفته ، هواپیما ها وقطارهای سریع السیر که دریک ساعت ، چند صد کیلومتر را پشت سر میگذراند
آیا میشود از کاربرد اینها انکار کرد؟
آیا کسیکه بگوید من ازیک شهر به شهر دیگری توسط الاغ میروم ، چون پیامبر اسلام ازآن استفاده نمودند امر معقول است ؟
این حیوانات وسایل کاربردی آن زمان بوده ولی نباید امت مسلمه امروز ازقافله تکنولوژی عقب بماند .
مگر وسیله جهاد درآن زمان شمشیر ، نیزه وسپر نبوده درکجای دنیای امروز چنین سلاح کاربرد دارد ؟
درجنگ اسلام وکفر در فلسطین امروزی ازچه نوع تکنولوژی استفاده میشود ؟
مگرسلاح لایزر نیست ؟
مگر میشود که به برخی ازتکنالوژی باور داشته باشیم وبرخ دیگر را انکار کنیم ؟
آنانیکه چنین تصوری دارند که فلم وتصویر بگونه مطلق حرام است ، گوشی های لمسی پیشرفته ، که به مبالغ انگفتی آنان را خریداری نمودند ، ازجیب های خود بیرون بیاندازند ، چون مکالمات تصویری زیاد دارند ، فلم ها وکلیپ های زیادی را تماشا میکنند .
اثبات رویت هلال ماه (رمضان وعید) مگر توسط همین دوربین ها صورت نمی گیرد ؟
چرا به این باور دارید اما به برنامه های تلویزیونی باور ندارید ؟
سوم : برای دشمن مجاز است که با دوربین های پیشرفته خویش ، ازطریق فضا ، منابع طبیعی جوامع اسلامی را رصد کند ، تمام دار و ندار ، را شناسایی ، وبرای بلعیدن آن پلان و برنامه ریزی نماید ، اما مسلمان چنین ابزاری را حرام قلم داد نماید !
(واعدوا لهم مااستطعتم من قوة ) (۶۰ انفال)
دربرابر دشمن ازتمام توانایی های خود کار بگیرید .
مگر این فرموده خداوند برای مسلمانان نیست ؟
واژه قوة ، تنها قوة جسمی نیست بلکه شامل : قوه مالی ، نظامی ، سیاسی ،جسمی ، فکری ، علمی وتکنالوژی وغیره را دربر می گیرد .
سنگر در مقابل سنگر بسازید :
دنیای اسلام باید در مقابل سنگر دشمن ، سنگری بسازند که دربرابر برنامه های شوم وی مقابله ومبارزه نمایند . رسانه ها بزرگترین سنگر درعصر کنونی تلقی میشود ، اگر خواسته باشیم که اسلام رشد کند ، باید عین سنگر که دشمن دارد ما مسلمانان نیز داشته باشیم .
محاضرات ، کنفرانس ها ، دروس تربیتی ، داشته های علمی ، نظامی ، منابع اقتصادی و پیشرفتهای تکنولوژی خودرا ازطریق چنین سنگری ارائه نماییم .
تلویزیون مانند یک لیوان است ، شیر و شراب درآن خورده میشود .
تلویزیون مانند کارد است که انسان و حیوان توسط آن ذبح میشود
این وسایل به استفاده کننده آن برمی گردد ، اگر استفاده مثبت صورت گیرد ، نتیجه خوب بدست می آورد واگر استفاده نامطلوب بود ، متضرر میشود .
همانگونه که منبرمسجد در راستای ترویج اخلاق اسلامی نقش مفید وموثر دارد ، نقش یک رسانه کمتر از منبر نیست .اگر رسانه تصویری نباشد ازمظلومیت مسلمانان دنیا ، سایر مسلمین چگونه اطلاع حاصل میکنند؟
رد یک شبهه :
آنانیکه نشر وپخش تصاویر وفلم های سالم را هرچند مفید هم باشد حرام میدانند دلیل شان چیست ؟
چنین افرادی به احادیث استدلال میکنند که درمورد گرفتن تصویر آمده است .
پیامبر علیه السلام در چندین حدیث کلمه مصور را یاد نمودند و فرمودند ( اشد العذاب یوم القیامة للمصورین ) مسلم .
شدید ترین عذاب در روز قیامت برای مصورین است .
اولا : شدید ترین عذاب درآخرت نظر به آیات متعدد قرآنی برای کافر و مشرک است ، که بدون ایمان از دنیا می‌روند . چگونه چنین عذابی را خداوند برای کسی که شب و روز عبادت میکند ، مومن ومسلمان است فقط چند عدد تصویر را توسط مبایل ویاکامره خود گرفته است .؟
ثانیا : در دنیا هیچ قدرتی وجود ندارد که با خداوند درآفرینش وی شریک باشد ، همه هستی وکائنات مخلوق خداوند است . بشریت با تمام تکنولوژی خود نتوانسته موجود را بیافریند که خصوصیات آفرینش الله را داشته باشد .
ثالثا : آیا چنین شخصی که تصویر میگیرد وصحنه را فلم برداری میکند خودرا شریک خداوند می داند وبه این کار خود مباهات می کند ؟ که چنین چیزی اصلا وجود ندارد .
دقیقا مثل اینست که پدر به فرزندانش میگوید من روزی شمارا می آورم ، درحالیکه خداوند رزاق است .
آیا باچنین حرف این پدر کافرشده است ؟
بناءا عکاس وفلم برداری به هیچ عنوان خودرا شریک خداوند ندانسته و ودربرابر این عمل مباهات نمی کند .
مصور حقیقی خداوند است :
هُوَ ٱلَّذِى يُصَوِّرُكُمْ فِى ٱلْأَرْحَامِ كَيْفَ يَشَآءُ لَآ إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلْعَزِيزُ ٱلْحَكِيمُ (آل عمران, آیه ۶)
او ذاتی است که به شما در رحم های (مادرانتان)، هر شکل و صورتی که بخواهد، می بخشد.هیچ معبود برحقی جز او وجود ندارد؛ چیره و باحکمت است
مصور حقیقی خداوند است ، هیچ کس در دنیا تاحالا نتوانسته ، که مانند آفرینش خداوند چیزی را خلق کند ، اگربشر تمام تکنولوژی خودرا هم جمع کنند ، نمی توانند چیزی بسازند که خصوصیات آفرینش خداوند را داشته باشد .
قضیه عکس وفلم برداری کاملا متفاوت است باچیزی که خداوند درکلامش بیان کرده است .
همه آنچه را که خداوند برایش تصویر داده روح هم داده است. حتی نباتات برای مدتی حیات دارند بنام حیات نباتی ، سپس ازبین می روند
ممکن چنین احادیث وارده ، درمورد ساخت و ساز رباط های باشند که بشر امروز آنرا میسازد ، وبرایش هوش مصنوعی میدهد وبرای انجام برخی از کارهای مثبت مانند : ساخت و ساز ماشین آلات درفابریکات، انجام امور منزل ویا هم درآینده درنبردهای نظامی ازآن استفاده صورت می گیرد . سازنده های آنان با این عمل در مقابل آفرینش خداوند مباهات کنند ، که ما هم توانائی خلقت وآفرینش موجودات را داریم ، که مانند بشر ، وظایف انسان را انجام میدهد .
یا حرمت این تصاویر وفلم ها در مورد تصاویر مستهجن ، لخت و برهنه است ، که برخی انسانها را به سمت و سوی مفاسد اخلاقی می کشاند .که هیچ شک درحرمت چنین چیزی وجود ندارد
تصویر فتوگرافی که توسط کامره گرفته میشود دربین علماء معاصر یک قضیه اختلافیست .
عده ازعلماء بصورت مطلق قایل به حرمت آن هستند .
عده ازآنان بین این تصاویر قایل به تفکیک شدند برخی از تصاویر را مباح وبرخی دیگر را غیر مجاز میدانند .
وعده دیگری ازعلماء تصاویر فتوگرافی را به هیچ عنوان تحت دایره حرمت قرار نمیدهند .
بناءا این قضیه ، قضیه اتفاقی دربین علماء نیست .بلکه یک قضیه اختلافیست .
و دراختلاف رحمت است .
تهیه و ترتیب : ابوابراهیم
