یکی از جدی‌ترین چالش‌های جهان و مردم افغانستان با طالبان، بحث حقوق بشر است. پس از تسلط طالبان بر افغانستان، همواره گزارش‌های از نقض آشکار حقوق بشر توسط این گروه در افغانستان، منتشر شده است که وضعیت وخیم حقوق بشری در کشور را نشان می‌دهد.
طالبان با ایجاد سیستم خفقان و سرکوب، به هرگونه اعتراضی پاسخ‌های خشونت‌بار داده‌اند و با اینکه حقوق اکثریت مردم را نقض کرده‌اند، حاضر به هیچ‌گونه پاسخگویی در قبال عملکرد خود، نیستند.
واکنش‌ها به عملکرد طالبان، از زمان تسلط این گروه در افغانستان جریان دارد؛ اما تاکنون تغییری در وضعیت ایجاد نشده است.
در تازه‌ترین مورد، ریچارد بنت، گزارشگر ویژه‌ی حقوقبشر سازمان‌ملل، از جامعه جهانی خواسته است تا نقض حقوقبشر در افغانستان را در دادگاه بین‌المللی دادگستری پی‌گیری کنند.
آقای بنت روز (پنج‌شنبه، ۱۰ حوت) در جریان پنجاه و پنجمین اجلاس شورای حقوقبشر سازمان‌ملل گفت: «مهم است که طالبان را در قبال سیاست‌ها و رفتارهای‌شان پاسخ‌گو بسازیم.»
گزارشگر ویژه‌ی حقوقبشر سازمان‌ملل در این نشست گفت که آینده‌ی باثبات و با احترام به حقوقبشر در افغانستان، مستلزم رسیدگی به معافیت طولانی‌مدت از مجازات در این کشور است.
آقای بنت گفت که تحقیقات دادگاه کیفری بین‌المللی در مورد افغانستان، در جریان است و ابراز امیدواری کرد که از راه‌هایی دیگری نیز برای پاسخگویی استفاده شود.
او افزود: «کشورهای عضو کنوانسیون رفع کلیه‌ی اشکال تبعیض علیه زنان دارای اختیار هستند که به‌دلیل عدم رعایت کنوانسیون، علیه افغانستان در دادگاه کیفری بین‌المللی اقدام کنند. من کشورهای عضو را تشویق می‌کنم که این مسیر قانونی را برای به چالش کشیدن این نقض‌ها در نظر بگیرند.»
ریچارد بنت، در بخشی دیگر از سخنان خود گفت که طالبان یک سیستم ملی را ایجاد کرده‌اند که در آن تبعیض، جداسازی، سرکوب و طرد زنان و دختران نهادینه شده است.
گزارشگر ویژه حقوقبشر سازمان‌ملل همچنان گفته که «من تحلیل قبلی خود را تکرار می‌کنم، این وضعیت آزار و اذیت، بر اساس جنسیت و مطابق اساسنامه رم جنایت علیه بشریت است».
او گفت: «من یک گام جلوتر می‌روم و می‌گویم این وضعیت ممکن آپارتاید جنسیتی توصیف شود، زیرا مقام‌های حاکم (طالبان) به‌قصد تحت سلطه درآوردن کامل زنان و دختران حکومت می‌کنند.»
گزارشگر ویژه حقوقبشر سازمان‌ملل در گزارش تازه‌ی خود، در مورد عادی‌سازی روابط و به رسمیت‌شناسی طالبان بدون بهبود وضعیت حقوقبشر هشدار داد و تأکید کرد که هرگونه اقدام برای عادی‌سازی روابط و به رسمیت‌شناسی طالبان، باید منوط به بهبود، ثابت، قابل‌اندازه‌گیری و تأیید در وضعیت حقوقبشر باشد.
طالبان اما گزارش جدید ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوقبشر سازمان‌ملل متحد برای افغانستان را «پروپاگند» علیه این گروه خوانده‌اند.
ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی این گروه، روز (جمعه، ۱۱ حوت) در ایکس نوشته است که نسبت به قبل همه‌ی مردان و زنان افغانستان، به‌مراتب مصئونیت فزیکی، مالی و روحی دارند، کسی برحق کسی تجاوز کرده نمی‌تواند، هر فرد افغانستان صاحب حق شرعی خود هست و در امنیت کلی به‌سر می‌برد.
گزارش سازمان‌ملل و دیگر سازمان‌هایی حقوق بشری در مورد افغانستان، نشان می‌دهد که وضعیت حقوق در این کشور هرروز وخیم‌تر می‌شود.
بااینکه طالبان، بارها گفته‌اند که به عفو عمومی که از سوی رهبر این گروه صادر شده است، پابند هستند اما در عمل، محاکمه‌ی صحرایی، توهین و دست‌درازی به حیثیت و ناموس مردم، از سوی این گروه همچنان جریان دارد. زندان‌های طالبان پر است از افرادی که به اتهام همکاری با گروه‌های ضد طالبان و افرادی که برای حقوق بشر و حق آموزش دختران دادخواهی کرده اند و از محکمه آن‌ها خبری نیست.
از سوی دیگر، زنان به‌عنوان بخش اساسی از جامعه افغانستان، همچنان از حقوق اساسی خود محروم هستند و محدودیت‌ها، هرروز بر آن‌ها بیشتر می‌شود.
اینکه آیا طالبان به دادگاه کیفری بین‌المللی کشانده خواهند شد یا خیر، هنوز مشخص نیست اما طوری که از گفته‌ی کارشناسان برمیاید، ظاهراً اقدامات طالبان در برابر مردم افغانستان به مرحله آرپارتاید رسیده است و می‌طلبد تا جهان در این زمینه تصمیم عملی اتخاذ کند.
