آیا جنگ داخلی، قهرمان دارد؟

دسته: تحلیل
نویسنده: عبدالشهید ثاقب
1403/06/18
11:49 ق.ظ
بازدید: 61

پایگاه خبری تحلیلی روایت : نویسندگان، زندگی سیاسی و نظامی شهید احمدشاه را به سه مرحله تقسیم می‌کنند: 1) دوره جهاد علیه اتحاد جماهیر شوروی؛ 2) دوره حکومت مجاهدین در کابل؛ 3 دوره مقاومت علیه طالبان.در میان این سه دوره، تنها دوره‌ای که از نظر برخی‌ها قابل مناقشه است، کارنامه‌ی او در دوره حکومت مجاهدین است. شهید احمدشاه مسعود، در این دوره وزیر دفاع حکومت مجاهدین بود و به دفاع از کابل در برابر راکت‌پراکنی‌های گلبدین حکمتیار و متحدانش جنگید. منتقدان شهید احمدشاه مسعود، این دوره را دوره جنگ داخلی نامیده و او را یکی از طرف‌های این جنگ خوانده و به طعنه می‌گویند که جنگ داخلی «قهرمان» ندارد.

نویسندگان، زندگی سیاسی و نظامی شهید احمدشاه را به سه مرحله تقسیم می‌کنند: ۱) دوره جهاد علیه اتحاد جماهیر شوروی؛ ۲) دوره حکومت مجاهدین در کابل؛ ۳ دوره مقاومت علیه طالبان.

در میان این سه دوره، تنها دوره‌ای که از نظر برخی‌ها قابل مناقشه است، کارنامه‌ی او در دوره حکومت مجاهدین است. شهید احمدشاه مسعود، در این دوره وزیر دفاع حکومت مجاهدین بود و به دفاع از کابل در برابر راکت‌پراکنی‌های گلبدین حکمتیار و متحدانش جنگید.

منتقدان شهید احمدشاه مسعود، این دوره را دوره جنگ داخلی نامیده و او را یکی از طرف‌های این جنگ خوانده و به طعنه می‌گویند که جنگ داخلی «قهرمان» ندارد.

بگذریم از این‌که موافقان شهید احمدشاه مسعود جنگ‌های کابل را جنگ داخلی نمی‌دانند بلکه جنگ تحمیلی می‌نامند، پرسش این است که – به فرض آن‌که تعبیر منتقدان را بپذیریم – آیا جنگ داخلی «قهرمان» دارد یا خیر؟

یکی از جنگ‌های داخلی معروف، جنگ داخلی ایالات متحده آمریکا است. این جنگ در سال‌های ۱۸۶۱ تا ۱۸۶۵ اتفاق می‌افتد. دو طرف جنگ، عبارتند از شمال و جنوب آن کشور. علت اساسی جنگ نیز مساله‌‎ی برده‌داری است. در آن زمان، جمعیت آمریکا ۲۳ میلیون بود، اما ۴ میلیون این جمعیت را بردگان سیاهپوست تشکیل می‌دادند که اکثرا در جنوب می‌زیستند. جنوبی‌ها طرفدار برده‌داری بودند، زیرا اقتصاد شان متکی بر کشاورزی بود و به نیروی کار برده‌ها نیاز داشتند، اما شمال صنعتی شده بود و خواهان لغو سیستم برده‌داری بود و آن را امر غیراخلاقی می‌دانست. وقتی آبراهام لینکلن به ریاست جمهوری می‌رسد، جنگ علیه جنوب برده‌دار آغاز می‌کند. این جنگ به مدت ۴ سال و ۳ هفته و ۶ روز دوام می‌کند و در آن به تعداد ۶۲۵۰۰ نفر جان می‌بازند. در این جنگ آبراهام لینکلن به پیروزی می‌رسد و طی اعلامیه‌ای، سیستم برده‌داری را ملغا اعلام می‌نماید.

همچنین بخوانید: چگونه کتاب‌هایم زندانی شدند؟

آیا لینکلن امروزه در ایالات متحده آمریکا به عنوان قهرمان ملی یاد می‌شود یا خیر؟ اگر تردید دارید اخبار آمریکا را دنبال کنید. همه ساله یادبود لینکلن میزبان هزاران شرکت کننده است. یک ناوهواپیمابر، پایتخت ایالت نبراسکا و بیش‌تر از ۱۹ شهرستان به اسم او نامگذاری گردیده است.

این را یادآوری کردم تا بگویم که این سخن که «جنگ داخلی قهرمان ندارد»، یک کلیشه است. جنگ‌های داخلی هم قهرمان دارد اگر آزادی‌خواهانه باشد.

جنگ احمدشاه مسعود در برابر گلبدین حکمتیار و متحدانش نیز آزادی‌‎خواهانه بود. گلبدین حکمتیار با این ذهنیت وارد جنگ شد که حکومت در افغانستان ملک طلق پشتون‌ها است و بقیه‌ی اقوام حق حکومت کردن را ندارند. او خود را در نقش پاسبان آن نظم سلسله‌مراتبی غیرعادلانه‌ای می‌دید که از دوره‌ی امیر عبدالرحمن خان تحکیم شده بود؛ نظمی که اقوام افغانستان را درجه‌بندی می‌کرد و یکی را ارباب و دیگری را رعیت و برده دانست.

مسعود در برابر چنین تفکری ایستاد و به برتری‌طلبی و افزون‌خواهی‌های حکمتیار نه گفت. مسعود می‌خواست این نظم مبتنی بر ارباب-برده‌گی ملغا شود و یک تاجیک و هزاره و اوزبیک نیز حق ریاست جمهوری را داشته باشد. قهرمانی مسعود در همین نه گفتن‌هایش است: او هم در برابر اشغال خارجی رزمید و هم در برابر استبداد طالبانی و برتری‌خواهی قومی گلبدین حکمتیار.

نوشته های مرتبط :