بیست سال پس از حملهی ایالاتمتحده به افغانستان و سرنگونی طالبان، این کشور بار دیگر تحت حاکمیت طالبان قرار گرفت. خروج نیروهای آمریکایی در ماه آگست ۲۰۲۱ منجر به فروپاشی سریع دولت افغانستان و بازگشت طالبان به قدرت شد.
این تحول پیامدهای گستردهای برای افغانستان، منطقه و جهان داشت. در افغانستان، ثبات و امنیت بهشدت از بین رفت و طالبان محدودیتهای شدیدی را برای زنان و دختران اعمال نموده اند و همچنان بسیاری از آزادیهای اساسی مردم افغانستان از بین رفت.
در منطقه، بازگشت طالبان نگرانیهای امنیتی را افزایش داد. طوری که امروزه به یک بحث جدی و نگرانکننده برای همگان مبدل شده است و بسیاری از کشورها از تقویت گروههای تروریستی در افغانستان و نفوذ آنها به کشورهای خویش در هراس هستند.
در سطح جهانی نیز خروج آمریکا از افغانستان سؤالاتی را در مورد تعهد این کشور به متحدان خود و همچنین نقش آن در جهان ایجاد کرد. بسیاری این عمل آمریکا را فرار از مسئولیت عنوان کردند و آن را نشانهای از افول قدرت آمریکا میدانند اما بسیاری دیگر به شمول برخی مقامات آمریکا خروج از افغانستان را یک امر ضروری برای توجه به دیگر بخشهای خود عنوان میکنند.
بااینحال، جدیداً نگرانیهای مقامات آمریکایی از افزایش تهدیدات گروههای تروریستی بهویژه داعش در افغانستان و منطقه افزایشیافته است. بهتازگی انستیتیوت صلح امریکا گفته است که در گزارش گروه ارشد پژوهشی این انستیتیوت درباره مبارزه با هراسافگنی در افغانستان و پاکستان که تا چهار روز دیگر نشر میشود، از واشنگتن خواسته شده است که برای افزایش تهدیدهای هراسافگنی از افغانستان و پاکستان آماده باشد. بر اساس این گزارش، یافتههای انستیتیوت صلح امریکا، تهدیدات هراسافگنی غالب و خطرات این تهدیدات برای منافع ایالاتمتحده و گزینههای سیاست برای ایالاتمتحده را مشخص میکند.»
تریشیا بیکن، یکی از آگاهان این گروه مطالعاتی، حضور داعش خراسان در افغانستان را یک تهدید کلیدی برای منطقه عنوان کرده او گفته است که «اگرچه طالبان انگیزههایی برای مقابله با داعش خراسان را دارند؛ اما حملات دوامدار آنها در خارج از افغانستان نشان میدهد که یا نمیتوانند یا نمیخواهند به تعهدات خود تحت توافق دوحه امریکا و طالبان برای جلوگیری از بیرون شدن تهدید هراسافگنی از افغانستان عمل کند.»
مایکل پی مک کینلی، یکی دیگر از اعضای گروه مطالعاتی، خاطرنشان کرده است که گروههای هراسافگنی مورد پشتیبانی طالبان در جنوب آسیا و آسیایی مرکزی چالشهایی را برای اهداف گستردهتر سیاست خارجی ایالاتمتحده ایجاد میکنند
از سوی دیگر فرماندهی مرکزی امریکا سنتکام روز پنجشنبه در حساب خود در شبکه اکس نوشته است که جنرال مایکل اریک کوریلا، فرمانده سنتکام، در دیدار با عاصم منیر، رئيس ارتش پاکستان در مورد تلاشها برای مبارزه با تروریسم، امنیت منطقه، همکاری نظامی و دایمی با پاکستان گفتوگو کرده است.
براساس این خبرنامه، فرمانده سنتکام در خیبرپختونخوا با فرماندهان پایگاههای یازدهم و سرحدی، و پایگاه هفتم پاکستان در مورد عملیات ضد تروریسم در امتداد سرحدات مشترک با افغانستان گفتوگو کرده است.
سؤال اینجاست که آمریکا دنبال چیست؟ چرا پسازاینکه افغانستان را به طالبان سپرد هنوز هم در منطقه در چرخش است؟ آیا این نشانهی پشیمانی این کشور از خروج از افغانستان است؟
هرچند هنوز نمیتوان برای این سؤالها پاسخ قطعی داد اما عملکرد و اقدامات اخیر مقامات آمریکایی نشان میدهد که خروج این کشور از افغانستان برخلاف آنچه بیان میشود به نفع آمریکا تمام نشده است. بسیاری از مقامات سیاسی آمریکا گفتهاند که خروج از افغانستان باعث شده است تا نفوذ و تاثیرگزاری آمریکا در منطقه، بهویژه در افغانستان از بین برود و این مسئله به جایگاه آمریکا در سطح جهانی لطمه زده است. از سوی دیگر دیدار مقامات نظامی امریکا با مقامات پاکستانی درزمانی که روابط میان پاکستان و طالبان بهشدت وخیم است نیز نشان میدهد که ظاهراً آمریکا برنامهای برای افغانستان یا پاکستان دارد. برخی از کارشناسان معتقدند که ایالاتمتحده احتمال دارد دوباره در افغانستان یا پاکستان مداخله کند. اینکه این مداخله بر چه اساس و چگونه خواهد بود مشخص نیست. شاید آمریکاییها بخواهند پایگاههای در مرز افغانستان و پاکستان ایجاد کنند و یا از طریق پاکستان برنامههایشان را همانند گذشته در افغانستان عملی سازند