آیا قانون که حقوق و آزادی شهروندان را نقض می‌کند بازهم حکم قانون بودن را دارد؟

دسته: تحلیل
نویسنده: اسلام الدین ثاقب
1404/06/11
8:05 ق.ظ
بازدید: 14

پایگاه خبری تحلیلی روایت : اگر یک نگاهی در سیری تکامل بشر بیاندازیم در بیابم که از مشروطه تا امروز مفاهم قانون، عدالت و آزادی‌ در میان جوامع بشری وجود داشته و در قلمروهای تمدنی گوناگون واژگانی چون رتا و آسا نزد آریائیان، تائو و کارما در تمدن آسیای شرقی، kosmos در تفکر یونانی و شریعت در اسلام هریک به گونه‌ای با این مفاهم عجین بوده‌اند و اندیشمندان زیادی ازجمله سقراط پرامون این موضع بحث کرده‌اند.

اگر یک نگاهی در سیری تکامل بشر بیاندازیم در بیابم که از مشروطه تا امروز مفاهم قانون، عدالت و آزادی‌ در میان جوامع بشری وجود داشته و در قلمروهای تمدنی گوناگون واژگانی چون رتا و آسا نزد آریائیان، تائو و کارما در تمدن آسیای شرقی، kosmos در تفکر یونانی و شریعت در اسلام هریک به گونه‌ای با این مفاهم عجین بوده‌اند و اندیشمندان زیادی ازجمله سقراط پرامون این موضع بحث کرده‌اند.

افلاطون در کتاب جمهوری به تفصیل از عدالت سخن می‌گوید، و معتقد است عدالت زمان تأمین خواهد شد که به جای زور و پول، خرد برجامعه حکومت کند و جامعه باید براساس قواعد وخرد اداره شود.

در متون دینی نیز قانون را ضامین عدالت دانسته و تاکید شده‌است که مجریان قوانین باید دو ویژگی داشته باشد یک عدالت را بشناسد دو به عدالت رفتار کند و قرآن کریم نیز در موارد متعددی دستور رفتار عادلانه را به بشر صادر نموده و درجای ازعدالت به معنایی برابری نیز یاد کرده‌است.

اما فدریش فون هایک اقتصاددان و فیلسوف سیاسی معاصر که بین مفهوم عدالت و عدالت اجتماعی تفاوت نیز قایل است تفسیر متفاوت تری از مفهوم قانون ارایه می‌کند.
هایک معتقد است قانون ابداع نمی‌شود بلکه کشف می‌شود و تحلیل می‌کند همانطوری که قانون طبیعت وجود دارد قواعدی اجتماعی هم از هزار ها سال قبل وجود داشته و به مرور زمان تغییر و تکامل یافته است و امروزه در میان جوامع بشری به عنوان یک اصل پذیرفته شده و رعایت می‌شود مانند حق مالکیت شخصی و قواعد اخلاقی و غیره به باور هایک قانون از قواعد وعرف شکل می‌گیرد و تاکید دارد قانون که حقوق اولیه و حقوق ذاتی شهروندان را تأمین و تضمین نمی‌کند قانون گفته نمی‌شود و نا فرمانی از این نوع قوانین خود امر قانونی بشمار میرود.
هایک در جای از قانون بد نیز نام برده و توضیح داده است قانون بد به قانونی گفته میشود که ازطرف گروه سیاسی حاکم وضع می‌گردد اما چون با عرف های رایج جامعه سازگار نیست و آزادی های طبیعی شهروندان را نقض کرده است قابل اجرا نمی‌باشد و تاکید کرده است وضع چنین قوانین بر شأن قانون لطمه وارد می‌کند و حاکمان نباید چنین قوانین را وضع کند که اکثریت افراد جامعه آگانه آن را رعایت نمی‌کند.
دیده می‌شود قوانین را که رهبر طالبان وضع می‌کند بیشتر شبیه این قوانین می‌ماند که نه حقوق و آزادی‌های شهروندان تأمین می‌کند و نه با عرف و قواعدی اجتماع سازگار است.

همچنین بخوانید: آزادی و دموکراسی

نوشته های مرتبط :