پاکستان در دو جبهه؛ ادعای پیروزی نظامی علیه هند و چرخش استراتژیک در قبال افغانستان

دسته: تحلیل
نویسنده: ضیا ضیایی
1404/03/06
1:48 ب.ظ
بازدید: 11

پایگاه خبری تحلیلی روایت : سفر اخیر شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، به چهار کشور ترکیه، ایران، آذربایجان و تاجیکستان در شرایطی انجام می‌شود که اسلام‌آباد به‌تازگی از یک تنش نظامی با هند خارج شده است. این سفر که با هدف تقدیر از مواضع کشورهای منطقه در قبال بحران اخیر و همچنین تقویت همکاری‌های اقتصادی و امنیتی صورت گرفته، نشان‌دهنده تحول در دیپلماسی پاکستان است. در این تنش، علاوه بر اتفاقات دیگر، پاکستان با سرنگونی پنج جنگنده هند، برخلاف پیش‌بینی‌هایی که دهلی‌نو را قدرت برتر می‌دانستند، قوی ظاهر شد. اما اکنون، اسلام‌آباد به دنبال تثبیت جایگاه خود در منطقه از طریق دیپلماسی است. این سفر همچنین در حالی انجام می‌شود که افغانستان تحت حکومت طالبان، روابط پرتنشی با پاکستان دارد. طالبان که زمانی متحد نزدیک اسلام‌آباد بودند، اکنون به دلیل حمایت از گروه تروریستی «تحریک طالبان پاکستان» (TTP) در تقابل با این کشور قرار گرفته‌اند. این وضعیت نشان می‌دهد که سیاست تقابل با همسایگان برای افغانستان هزینه‌های سنگینی داشته و پاکستان نیز باید از تشکیل یک حکومت فراگیر در کابل حمایت کند تا ثبات منطقه‌ای حفظ شود.

سفر اخیر شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، به چهار کشور ترکیه، ایران، آذربایجان و تاجیکستان در شرایطی انجام می‌شود که اسلام‌آباد به‌تازگی از یک تنش نظامی با هند خارج شده است. این سفر که با هدف تقدیر از مواضع کشورهای منطقه در قبال بحران اخیر و همچنین تقویت همکاری‌های اقتصادی و امنیتی صورت گرفته، نشان‌دهنده تحول در دیپلماسی پاکستان است. در این تنش، علاوه بر اتفاقات دیگر، پاکستان با سرنگونی پنج جنگنده هند، برخلاف پیش‌بینی‌هایی که دهلی‌نو را قدرت برتر می‌دانستند، قوی ظاهر شد. اما اکنون، اسلام‌آباد به دنبال تثبیت جایگاه خود در منطقه از طریق دیپلماسی است.
این سفر همچنین در حالی انجام می‌شود که افغانستان تحت حکومت طالبان، روابط پرتنشی با پاکستان دارد. طالبان که زمانی متحد نزدیک اسلام‌آباد بودند، اکنون به دلیل حمایت از گروه تروریستی «تحریک طالبان پاکستان» (TTP) در تقابل با این کشور قرار گرفته‌اند. این وضعیت نشان می‌دهد که سیاست تقابل با همسایگان برای افغانستان هزینه‌های سنگینی داشته و پاکستان نیز باید از تشکیل یک حکومت فراگیر در کابل حمایت کند تا ثبات منطقه‌ای حفظ شود.

اهداف سفر شهباز شریف؛ از تقدیر تا همکاری‌های استراتژیک

شهباز شریف در این سفر چند هدف اصلی را دنبال می‌کند. نخست، قدردانی از کشورهایی که در جریان تنش اخیر پاکستان و هند، موضع بی‌طرفانه یا حمایتی داشتند. ایران و ترکیه از جمله این کشورها بودند که خواستار کاهش تنش‌ها شدند. دوم، تقویت روابط اقتصادی، به‌ویژه در زمینه انرژی و تجارت، که برای پاکستان در شرایط بحران اقتصادی حیاتی است. سوم، هماهنگی در مسائل امنیتی، به‌ویژه درباره افغانستان و تهدیدات گروه‌های تروریستی از آن وجود دارد.

پاکستان و هند؛ پیروزی نمادین در میدان نبرد، چالش در عرصه دیپلماسی

درگیری اخیر پاکستان و هند که پس از حمله بر گردشگران هندی در کشمیر صورت گرفت. هند با حمله هوایی به مواضع شبه‌نظامیان در خاک پاکستان پاسخ داد، اما در ادامه، نیروی هوایی پاکستان پنج جنگنده هند را سرنگون کرد. این رویداد نشان داد که برخلاف پیش‌بینی های قبلی، پاکستان در میدان نظامی همچنان یک رقیب سرسخت است.
در حالی که پاکستان پس از جنگ محدود و برقراری آتش بس اعلام پیروزی کرد و جشن گرفت؛ اما به نظر این مسئله “پیروزی نظامی” از دید مقامات پاکستانی به تنهایی کافی نبود. پاکستان اکنون نیازمند حمایت سیاسی و اقتصادی کشورهای منطقه است تا فشارهای بین‌المللی را کاهش دهد. سفر شهباز شریف به ایران و ترکیه نیز در همین راستا انجام شده است. ایران به‌عنوان کشوری که روابط نسبتاً متعادلی با هند و پاکستان دارد، می‌تواند نقش میانجی را ایفا کند. ترکیه نیز به‌عنوان عضو ناتو و متحد پاکستان، می‌تواند از اسلام‌آباد در مجامع جهانی حمایت کند. البته سفر معنی دار شهباز شریف به تاجیکستان در حالی صورت می‌گیرد که در ماه های پسین و همزمان با تشدید تنش با طالبان این نزدیکی تقویت شده است.

افغانستان و پاکستان؛ دو کشور دارای روابط دوستان یا دشمن

گذشته از این‌که روابط افغانستان و پاکستان در ۸۰ سال گذشته پرتنش بوده است؛ اما روابط در دوره طالبان به شدت تیره شده است. اگرچه اسلام‌آباد سال‌ها از طالبان حمایت کرد، اما اکنون این گروه نه‌تنها از تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان خودداری کرده، بلکه به حمایت از گروه‌های تروریستی مانند TTP ادامه می‌دهد. این گروه بارها حملات مرگباری در خاک پاکستان انجام داده و امنیت این کشور را تهدید کرده است.
پاکستان به‌خوبی می‌داند که ثبات افغانستان برای امنیت منطقه ضروری است. از این‌رو، شهباز شریف در سفرهای خود به کشورهای همسایه، احتمالاً به دنبال یافتن راه‌حلی برای کاهش تنش با طالبان است. اما واقعیت این است که تا زمانی که طالبان از حمایت گروه‌های تروریستی دست برندارد، روابط دو کشور بهبود نخواهد یافت.
با این حال پاکستان در سدد مهار طالبان از یک‌سو و همچنین روابط با مخالفان برای تحت فشار گذاشتن طالبان از سویی دیکر می باشد. به نظر می رسد پاکستان هنوز تصمیم به تقابل جدی با طالبان نگرفته و هنوز اندک امیدواری برای اعمال نفوذ بر این گروه دارد.
با این وجود؛ سفر شهباز شریف به کشورهای منطقه نشان‌دهنده تغییر استراتژی پاکستان از رویکرد نظامی به دیپلماسی فعال است. اسلام‌آباد پس از نشان دادن قدرت نظامی در برابر هند، اکنون به دنبال تحکیم روابط با متحدان خود است. در این میان، نقش ایران و ترکیه به‌عنوان بازیگران مؤثر منطقه‌ای پررنگ است.
اما بزرگ‌ترین چالش پاکستان در شرایط فعلی، مدیریت رابطه با افغانستان تحت سلطه طالبان است.
اگر اسلام‌آباد خواهان ثبات در مرزهای خود است، باید از تشکیل یک حکومت فراگیر در کابل حمایت کند. تنها در وجود یک حکومت ملی فراگیر که بر ضد صلح و ثبات در منطقه نباشد، خیال پاکستان از افغانستان راحت خواهد شد. در این صورت است که همکاری‌های منطقه‌ای می‌توانند به ثبات بلندمدت منجر شوند.

نوشته های مرتبط :