سقوط حکومت اسد؛ که برد و که باخت؟

دسته: تحلیل
نویسنده: حکیم حکمت
1403/09/18
4:16 ب.ظ
بازدید: 65

پایگاه خبری تحلیلی روایت : سرانجام حکومت خاندان اسد، پس از نیم قرن، اوایل صبح روز یک‌شنبه، فروپاشید و گروه تکفیری تحریرالشام دمشق را نیز تصرف کرد. سقوط هر حکومتی، برنده و بازنده‌ی خود را دارد. برندگان و بازندگان تحولات سوریه‌ها کی‌هااند؟ صبح امروز، یک خواننده‌ی مشهور لبنانی به نام «الیسا» در واکنش به تحولات و سرنگونی حکومت بشار اسد توییت زد: «صبح آزادی».

سرانجام حکومت خاندان اسد، پس از نیم قرن، اوایل صبح روز یک‌شنبه، فروپاشید و گروه تکفیری تحریرالشام دمشق را نیز تصرف کرد.
سقوط هر حکومتی، برنده و بازنده‌ی خود را دارد. برندگان و بازندگان تحولات سوریه‌ها کی‌هااند؟
صبح امروز، یک خواننده‌ی مشهور لبنانی به نام «الیسا» در واکنش به تحولات و سرنگونی حکومت بشار اسد توییت زد: «صبح آزادی».
او با این توییت خود، در واقع، مردم را برنده‌ی تحولات سوریه معرفی کرد و برای شان مژده‌ی آزادی از زیر ستمِ یک دیکتاتور را داد.
«الیسا» یک هنرمند و آوازخوان است. او حتا اگر پروفیسور هاروارد و کیمبریج هم می‌بود، من به خود حق می‌دادم که با این نتیجه‌گیری او مخالفت کنم. شاید پروفیسوران هاروارد و کیمبریج به اسناد و القاب اکادمیک و دانشگاهی خود فخر کنند، اما من شهروند کشوری استم که در صد سال اخیر بیش از ۸ نظام سیاسی در آن فروپاشیده است. من شهروند دولت-ملت شکست‌خورده‌ای به نام «افغانستان» استم و آخرین باری که ما فروپاشی نظام سیاسی را در کشور ما تجربه کردیم، سقوط جمهوریت در ۱۵ اگوست سال ۲۰۲۱ بود. کسی که از نزدیک شاهد فروپاشی نظام‌ها بوده است، عواقب و پیامدهای آن بهتر از پروفیسوران هاروارد و سوربون درک می‌کند.
درست گفته اند که تجربه مادر علوم است.
تجربه فروپاشی نظام‌ها در افغانستان به من می‌گوید که برنده تحولات سوریه، نه مردم، بلکه گروه‌های زیراند:
1. همسایگان: هر وقتی یک نظام سیاسی در کشوری فرومی‌پاشد، کشورهای همسایه چشم طمع به خاک و قلمرو آن می‌دوزند، برای غارت ثروت و منابع طبیعی آن وارد عمل می‌شوند و می‌کوشند یک حکومت متشکل از جاسوسان خود را روی کار بیاورند.
ما این امر را در افغانستان تجربه کرده‌ایم و بعید نیست که در سوریه نیز چنین اتفاقی بیفتد. دو همسایه سوریه که چشم طمع به قلمرو و منابع طبیعی آن کشور دوخته‌اند، ترکیه و اسراییل است. این دو کشور در فروپاشی نظام اسد همان نقشی را ایفا کردند که پاکستان در فروپاشی نظام‌های سیاسی نیم قرنِ اخیر در افغانستان.
2. تروریسم بین‌المللی: هنگامی که یک نظام سیاسی در کشوری فرومی‌پاشد، آن‌جا به بهشتِ امن و همآیشگاه تروریسم بین‌المللی مبدل می‌گردد.
افغانستان سال‌ها است که یکی از همآیشگاه‌های تروریسم بین‌المللی است و از این لحاظ وضعیت، پس از فروپاشی نظام جمهوریت بدتر هم گردیده است.
گفته می‌شود در حال حاضر در افغانستان بیش‌تر از ۲۰ گروه تروریستی مشغول فعالیت‌اند.
پس از سرنگونی نظام اسد، سوریه نیز به بزرگ‌ترین همآیشگاه تروریسم بین‌المللی مبدل خواهد گردید؛ زیرا گروه تکفیری احرارالشام دارای پیوندهای عمیق با تروریستان جهان و منطقه است و در شورش‌های مسلحانه‌ی دوهفته‌ی اخیر این گروه علیه اسد، مشاهده کردیم که افراط‌گرایان تاجیک و ازبیک و پشتون و اویغور نیز شرکت داشتند.
3. تجزیه‌طلبان: از سرنگونی نظام‌های سیاسی، گروه دیگری که سود می‌برد تجزیه‌طلبان است. کردهای تحت حمایت آمریکا در سوریه، به دنبال تجزیه استند. بعید نیست که این‌ها مقاصد تجزیه‌طلبانه‌ی خود را دنبال کنند و فعالیت‌های خود را از سر بگیرند. تجزیه سوریه، می‌تواند یکی از خواست‌های رژیم صهیونیستی اسراییل نیز باشد.
4. جنگ‌سالاران: وقتی نظام دکتر نجیب در افغانستان فروپاشید، احزاب جهادی نتوانستند با هم کنار بیایند و یک حکومت مشترک بسازند. پس از سقوط نجیب، جنگ داخلی راه افتاد و باعث کشتار و آواره‌گی ده‌ها هزار شهروند و ویرانی کشور گردید.
در سوریه نیز جناح‌های نظامی و گروه‌های مسلح متعددی وجود دارد و احتمال این‌که این‌ها فروپاشی نظام اسد را یک فرصت تلقی کرده و درگیر جنگ قدرت شوند، زیاد است.
5. دزدان: هر وقتی یک نظام سیاسی فرومی‌پاشد، لشکری از دزدان و چپاول‌گران به ادارات دولتی هجوم برده و تمام منابع و امکانات دولتی را غارت می‌کنند.
ما این امر را بارها در افغانستان تجربه کرده ایم و در سوریه نیز از امروز آغاز شده است.
6. تکفیری‌ها: فروپاشی نظام جمهوریت در افغانستان باعث به قدرت رسیدن طالبان شد و در سوریه نیز پس از سرنگونی حکومت اسد، احرارالشام دمشق را تصرف کرده است.
اگرچه این گروه در اعلامیه‌هایی که در چند روز اخیر منتشر کرده است، تلاش دارد بگوید که نسبت به گذشته تغییر کرده اند، اما تجربه افغانستان نشان می‌دهد که این‌ها نیز به زودی به تنظیمات کارخانه برخواهند گشت و مانند طالبان عمل خواهند کرد. طالبان نیز می‌گفتند که دختران حق دارند تاسطح دکترا تحصیل کنند، اما پس از رسیدن به قدرت شاهد بودیم که با زنان افغانستان چه کردند.

همچنین بخوانید: گروه ناظر حقوق بشر سوریه: داعش دستکم ۳۴ شبه‌نظامی حامی بشار اسد را در شرق سوریه کشت

نتیجه‌گیری
گروه‌های مجاهدین نخستین بار در دوره‌ی داوود خان در افغانستان دست به اقدام مسلحانه زدند. داوود خان مانند بشار اسد، یک زعیم دیکتاتور بود. اما سال‌ها بعد احمدشاه مسعود، فرمانده اسطوره‌ای جهاد افغانستان، گفته بود که بزرگ‌ترین اشتباه ما اقدام علیه داوود خان بود.
او این حرف را هنگامی گفته بود که افغانستان در هرج و مرج و جنگ داخلی به سر می‌برد.
بعید نیست که روزی در باره‌ی اسد نیز گروه‌های سوری چنین داوری بکنند.

نوشته های مرتبط :