۲۱ مارچ برابر با اول حمل، روز جهانی مبارزه با نژادپرستی است. این روز از سوی سازمان ملل متحد و در سالگرد تظاهرات خونین ضدتبعیض نژادی در آفریقای جنوبی (۱۹۶۰) تعیین شده است.
در سال (۱۹۶۰ ) در یک راهپیمایی علیه آپارتاید در آفریقایی جنوبی دستکم ۷۰تن با شلیک پولیس کشته شدند. سازمانملل متحد در سال ۱۹۷۹ برنامهای را تصویب کرد که بر اساس آن، یک هفته علیه نژادپرستی و تبعیض نژادی، همهساله فعالیتهایی اجرا میشود.
شعار سال ۲۰۲۴ سازمانملل متحد در این روز «انسانیت، نه نژادپرستی» است.
نژادپرستی نوعی پیشداوری و تبعیض حاصل شده از تفاوتهای ظاهری و نیز تفاوتهای فرهنگی حاصل از زبان، آداب، رسوم، دین، تاریخ و مانند آن میباشد.
افغانستان ازجمله کشورهایی است که تاریخ آن، با تبعیضهای سیستماتیک رنگین است. تبعیضهایی چون جنسیتی، نژادی، زبانی، قومی و مذهبی از تبعیضهایی هستند که در آن اعمال شدهاند. سالهای بیشماری میشود مردم عام این سرزمین، قربانی نژادپرستی رهبران سیاسی در این سرزمین هستند.
از روز جهانی مباره علیه نژاد پرستی در حالی در جهان گرامیداشت میشود که طالبان، بزرگترین گروه نژادپرست، در افغانستان حاکماند. گروهی که در فکر و عملشان آپارتاید جنسیتی، قومگرایی، مذهب گرایی و حذف گروههای غیرخودی، بهوضوح دیده میشود. چیزی که سازمانملل، کشورهای منطقه و جهان در طی سه سال سلطه طالبان، بارها از آن شکایت کردهاند. علت اصلی و اساسی به رسمیت شناخته نشدن حکومت این گروه در افغانستان نیز، حاکمیت یکجانبه، قومگرا و مذهبگرایانه این گروه خوانده میشود.
قابلیادآوری است که حذف زنان از تمامی بخشهای جامعه، از اساسیترین روشهای آپارتاید جنسیتی است که گروه طالبان روی دست گرفتهاند. زنان نزدیک به سه سال میشود که از حقوق اساسیشان ازجمله کار، تعلیم و آموزش، حق مشارکت اجتماعی و سیاسی محروم گردیدهاند. مسألهای که طالبان از بابت آن، بارها از سوی سازمانملل، نهادهای حقوق بشری، زنان، فعالین مدنی، سیاسی و کشورهای جهان موردانتقاد قرارگرفتهاند.
بد نیست در روز مبارزه علیه نژادپرستی از یک نوع نژادپرستان «مخفی» نیز یادآوری کنیم. افرادی که در گفتار روحیهی بلند ملی و همهشمول دارند اما درواقع، شدیدترین اعمال نژادپرستانه را به اجرا گذاشتند/میگذارند.
بیست سال پسین جمهوریت در افغانستان خالی از چنین افراد نبوده/نیست. افرادی که با شعارهای ملیگرایانه، محکمترین صدمه را بر این نام رساندند. حامد کرزی رییس جمهوری دورهی موقت و دو دور ریاست جمهوری افغانستان، یکی از افرادی هست که همواره خودش را از پاسبانان دموکراسی و ارزشهای انسانی، برادر و زعیم همه اقوام در افغانستان دانسته اما درعینحال، همواره با آغوش باز طالبان را بنابر پیوند قومی و تباری برادر خطاب کرده است. رهبران گروههای جهادی بهخصوص جبهه شمال را، اولا خلع سلاح، سپس فرماندهان آنها را به گونهی مرموز، از روی صحنه برداشت و در مراسمهای شهادت آنان نیز اشک ریخت و خودش را اندوهگین نشان داد.
همچنان بهیقین میتوان گفت که بزرگترین مثال این افراد در دو دهه جمهوریت، اشرف غنی احمدزی بود. او که پس از به قدرت رسیدن خود، پسوند احمدزی را برای ترویج روحیهای گویا «ملی» از کنار اسم خویش برداشت اما تمامی اعمال، حرکات و رفتارهای او، نشانهای بارز یک فرد متعصب، قومگرا و نژادپرست بود که در ظاهر چهره بهشدت ملی اما در باطن یک متعصب بود.
اشرف غنی احمدزی تنها فرمانروای کشور بود که حکم اعدام قاتلین مردم افغانستان را هیچگاهی امضا نکرد. غنی پیوسته از قدرتهای قبیلهیی/تباری خودش حمایت کرد و علیه راهپیمایان در نزدیکترین محلهای ارگ، دستور شلیک داد و انسانهای زیادی را زخمی و شهید کرد. غنی حتا در لباس و پوشاک خود نیز، هیچگاهی لباس مرتب که شایستهی یک رییسجمهور باشد را، به تن نکرد او همواره با لباس و شمله قومی، ظاهر شد.
غنی تا فروپاشی کامل نظام، اجازه نداد جز افرادی که پیوند قومی و تباری با او داشتند؛ به اریکهی قدرت برسند. غنی یک سرزمین را فدای قدرت قومی و قبیلهیی خود کرد. او بزرگترین نژادپرست در تاریخ افغانستان نام خواهد گرفت.
اکنونکه افغانستان با بزرگترین چالشها دستوپنجه نرم میکند؛ مردم از فقر به ستوه آمدهاند، زنان اجازه فعالیتهای سیاسی، اجتماعی و حتا تعلیم و آموزش را ندارند، گروههای مذهبی و دینی به رسمیت شناخته نمیشوند و گروههای قومی به بهانهها و نامهای مختلف، ترور میشوند، نیاز اساسی مردم افغانستان فهمیدن «ستم ملی» حاکم بر جامعه است و مبارزه از هر طریق ممکن علیه آن.
دیگرپذیری یکی از ارکان مهم یک جامعه دموکراتیک است. طالبان مکلفاند در کشوری که گروههای مختلف قومی و مذهبی زیست دارند؛ حکومت همهشمول و مردمسالار ایجاد نمایند. مشارکت اساسی و معنیدار تمامی گروههای قومی، زبانی، مذهبی و زنان از اساسیترین نیازهای نظام کنونی است که باید، با فشارهای جامعه بینالمللی، کشورهای منطقه و مردم بر طالبان، اعمال گردد. عملی که طالبان در سه سال علیه آن، ایستادگی کردهاند.
سوالی که هنوز بیجواب هست اینکه سازمانملل از این روز چگونه گرامی میدارد، درحالیکه یک کشوری در یکگوشهی جهان، چنین نادیده گرفتهشده است و هرروز مردم آن قربانی این خشونت و نژادپرستی هستند؟
