مقدمه
قیام ۲۴ حوت هرات، که در سال ۱۳۵۷ به وقوع پیوست، یکی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر افغانستان است که نمایانگر اراده مردم این ولایت در برابر ظلم و سرکوب رژیم کمونیستی بود. این قیام نه تنها نماد مقاومت مردم هرات علیه رژیم کمونیستی بود بلکه در تاریخ جهاد افغانستان به‌عنوان یک نقطه عطف شناخته می‌شود. این مقاله به بررسی قیام ۲۴ حوت هرات از منظر تاریخی، اجتماعی و جهادی می‌پردازد و سعی دارد تا روایت‌های مختلف از این قیام را تحلیل کند.
زمینه تاریخی قیام ۲۴ حوت
پس از روی کار آمدن رژیم کمونیستی در افغانستان در دهه ۱۳۵۰ میلادی، بسیاری از مردم این کشور به‌ویژه در مناطق سنتی و مذهبی مانند هرات، به سیاست‌های این رژیم مخالف بودند. اصلاحات ارضی، سرکوب‌های مذهبی، و سیاست‌های ضد دینی رژیم کمونیستی باعث نارضایتی گسترده در میان اقشار مختلف مردم شد. هرات با پیشینه مذهبی و فرهنگی خود، یکی از مهم‌ترین مراکز مقاومت علیه رژیم کمونیستی بود (سید، ۱۳۹۸، ص ۲۳۵-۲۴۰).
تحولات و رویدادهای ۲۴ حوت ۱۳۵۷
۲۴ حوت ۱۳۵۷ هرات، روزی بود که مردم این ولایت، به‌ویژه جوانان و علما، در اعتراض به سرکوب‌های رژیم کمونیستی به خیابان‌ها ریختند. بر اساس روایت‌های مستقیم مجاهدین هرات، قیام ۲۴ حوت در واکنش به اقدامات رژیم کمونیستی و در دفاع از ارزش‌های دینی و اجتماعی آغاز شد. مردم هرات با فریادهای «الله اکبر» علیه ظلم و فساد رژیم کمونیستی شعار می‌دادند و خواستار پایان این وضعیت بودند (رحمانی، ۱۳۹۷، ص ۴۵-۵۰).
مجاهدین هرات این قیام را به‌عنوان یک حرکت مردمی و اسلامی می‌دانند که برخاسته از احساسات دینی و مذهبی مردم بود. در نظر آن‌ها، قیام ۲۴ حوت نه تنها یک اعتراض ضد رژیم بود بلکه نماد ایستادگی و مقاومت در برابر ظلم و فساد جهانی بود.
سرکوب قیام و تأثیرات آن
قیام ۲۴ حوت هرات با سرکوب شدید از سوی نیروهای رژیم کمونیستی مواجه شد. بر اساس گزارش‌های مختلف از مجاهدین هرات، رژیم کمونیستی به سرعت از نیروهای نظامی خود برای سرکوب مردم استفاده کرد. این سرکوب شدید به‌ویژه در میدان‌های جنگی و خیابان‌ها صورت گرفت که منجر به شهادت بسیاری از مردم هرات شد. با این حال، قیام ۲۴ حوت تأثیرات عمیقی در تاریخ افغانستان گذاشت. بعد از سرکوب قیام، بسیاری از افراد به صفوف مجاهدین پیوستند و مبارزات مسلحانه علیه رژیم کمونیستی آغاز شد (حسینی، ۱۴۰۰، ص ۱۲۵-۱۳۰).
این قیام به‌ویژه در سال‌های بعد به‌عنوان یک نقطه عطف برای بسیاری از حرکت‌های جهادی در افغانستان شناخته شد و الهام‌بخش مبارزات مردمی در دیگر مناطق کشور گردید (محمودی، ۱۳۹۹، ص ۷۵-۸۰).
تاثیر قیام ۲۴ حوت بر جهاد افغانستان
قیام ۲۴ حوت هرات نقطه آغازینی برای بسیاری از حرکت‌های جهادی علیه رژیم کمونیستی بود. مجاهدین هرات که در این قیام به‌طور مستقیم درگیر بودند، در خاطرات خود به‌طور برجسته به این قیام اشاره می‌کنند. قیام ۲۴ حوت باعث شد که بسیاری از مجاهدین هرات به جبهه‌های جنگ بپیوندند و در برابر نیروهای خارجی و داخلی ایستادگی کنند. این قیام به‌ویژه از منظر اجتماعی و فرهنگی نقش مهمی در تقویت هویت دینی و ملی مردم افغانستان ایفا کرد (کریمی، ۱۳۹۶، ص ۶۵-۷۰).
روایت‌های مجاهدین هرات
مجاهدین هرات، که در این قیام شرکت داشتند، آن را به‌عنوان یک اقدام مردمی برای دفاع از دین و شرف خود می‌دانند. روایت‌های مجاهدین از این قیام به‌ویژه بر شجاعت مردم هرات در برابر سرکوب‌های رژیم کمونیستی تأکید دارند. بسیاری از آن‌ها بر اهمیت ایمان و فداکاری مردم هرات در برابر رژیم تاکید می‌کنند و قیام ۲۴ حوت را نقطه آغازین برای جهاد در برابر ظلم و فساد می‌دانند (نظری، ۱۴۰۱، ص ۵۵-۶۰).
نتیجه‌گیری
قیام ۲۴ حوت هرات نه تنها یک رویداد تاریخی بلکه یک نماد از اراده و مقاومت مردم افغانستان در برابر ظلم و فساد بود. این قیام در تاریخ جهاد افغانستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و تأثیرات آن به‌طور عمیق در تحولات بعدی کشور نمایان شد. روایت‌های مجاهدین هرات به‌ویژه بر ارزش‌های انسانی، دینی و ملی تأکید دارند که این قیام را به‌عنوان یک نقطه‌عطف در مبارزات ضد استبدادی تبدیل کرده است.
منابع
سید، محمود. (۱۳۹۸). تاریخ سیاسی افغانستان در قرن بیستم (ص ۲۳۵-۲۴۰). کابل: انتشارات افق.
حسینی، احمد. (۱۴۰۰). دولت کمونیستی و انقلاب در افغانستان (ص ۱۲۵-۱۳۰). تهران: نشر پژوهش.
رحمانی، سعید. (۱۳۹۷). نقش هرات در تاریخ معاصر افغانستان (ص ۴۵-۵۰). هرات: نشر قاصد.
محمودی، سمیه. (۱۳۹۹). قیام‌های مردمی در تاریخ افغانستان (ص ۷۵-۸۰). تهران: انتشارات البرز.
کریمی، محمد. (۱۳۹۶). مجاهدین هرات و تاریخ مبارزات مردمی (ص ۶۵-۷۰). کابل: نشر علم.
نظری، فریدون. (۱۴۰۱). تأثیرات قیام ۲۴ حوت بر جهاد افغانستان (ص ۵۵-۶۰).
مشهد: انتشارات آفتاب.
