د ۲۰۰۱ کال د اپریل په میاشت کې د استاد برهان الدین رباني په مشرۍ د افغانستان د اسلامي دولت د ملي اتل شهید احمدشاه مسعود او د ملي دفاع وزیر، اروپا ته د جنرال فیلیپ موریان په مشرۍ د اروپا د پارلمان د یو شمېر استازو په بلنه سفر وکړ.
د دغه سفر پلان په ویانا ښار کې د تاجکستان د ورانولو او بیارغونې په کنفرانس کې جوړ شو. او د دې سفر لګښت د نړۍ د اسماعیلیانو مذهبي مشر شهزاده کریم آغا خان ورکړی و.
نوموړي په دغه سفر کې د اروپا په پارلمان کې د وینا سربیره د فرانسې او بلجیم د بهرنیو چارو له وزیرانو او د اروپا د پارلمان له رئیس سره هم وکتل او په دغه سفر کې يې له افغانستان څخه اروپا او امريکا ته د تروريزم د صادرولو پر امکاناتو او د طالبانو له خوا د بشري حقونو، او د ښځو د حقونو د تر پښو لاندې کولو په اړه خبرې وکړې.
په تاریخي سفر چې احمدشامسعود په اروپا کې درلود هلته د هغه تود هرکلی وشو.
احمدشاه مسعود دومره تود هرکلی وشو چې دا موضوع دګاونډیوهیوادونو دسیاستوالو په ذهنو او یادونو کې منعکس شوې دي .
د بېلګې په توګه اکبر هاشمي رفسنجاني چې دوه دورې د ایران ولسمشر پاتې شوی، د ۱۳۸۰ لمریز کال د سلواغې په ۱۶ مه په خپلو یادښتونو کې لیکي: “احمد شاه مسعود (د افغانستان د مجاهدینو د حکومت د دفاع وزیر) اروپا ته سفر وکړ او هرکلی یې وشو.”
کله چې د هېواد ملي اتل له اروپا څخه راستون شو، د تاجکستان د پلازمېنې دوشنبې په هوايي ډګر کې يې خپل سفر ګټور او مثبت وګاڼه.
له بله پلوه، په هغو کلونو کې چې شهید احمدشاه مسعود اروپا ته سفر کاوه، طالبان د نن په څېر د افغانستان پر ډېرو سیمو واکمن وو. له هغه وخت راهیسې د طالبانو په سیاستونو کې کوم بدلون نه دی راغلی. دوی په بشپړ ډول یو توکمیز حکومت جوړ کړ، او نن هم. په هغه وخت کې ښځې له کار او زده کړو منعې وې او نن هم همداسې کوي.
نو پوښتنه دا ده، چې ولې پرون په اروپا کې د طالبانو د مخالفانو هرکلی وشو، خو نن نه؟ ولې نن ورځ له تاجکستان پرته هیڅ هیواد په ښکاره د طالبانو د مخالفینو ملاتړ نه کوي؟
زما په اند هغه څه چې شهید احمدشاه مسعود ته په اروپا کې جدي پاملرنه وکړه دا څلور ټکي وو:
داشتن جبهه وجغرافیا ومشروعیت
دجبهې،جغرافیا او مشروعیت درلودل:
کله چې شهید احمدشاه مسعود اروپا ته د تروریزم د خپریدو له خطر څخه د خبرداري په موخه سفر وکړ، د هغه پوځي جبهې په افغانستان کې فعالې وې او د پنجشیر، بدخشان او د تخار، کاپیسا، پروان او بغلان ځینې برخې یې تر خپل کنټرول لاندې راوستلې او له څو کلونو وروسته یې مقاومت وکړ. د دې توان لري چې د جګړې جغرافیه سمنګان، سرپل، غور او د هېواد یو شمېر نورو ولایتونو ته وغځوي. نوموړی تر اوسه د افغانستان د اسلامي دولت د دفاع د وزیر په توګه دنده ترسره کوله او د استاد رباني حکومت په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د رسمي حکومت په توګه وپېژندل شو. مانا دا چې احمدشاه مسعود جغرافیه او مشروعیت دواړه درلودل.
جغرافیه ډیره مهمه ده. ډیپلوماسي هغه وخت بریالۍ کیږي چې له میدان سره مل وي. که میدان او محاذ نه وي، هیڅوک د ډیپلوماسۍ پروا نه کوي. د طالبانو د مخالفینو نننۍ ستونزه دا ده چې د احمدشاه مسعود د خولۍ په اندازه دجغرافیې کنترول هم نه لري.
د ټولو توکمیزو ډلو لپاره د مرکزيت رامنځته کول:
د شهید احمد شاه مسعود بله ځانګړنه د ملي او ټول شموله ټیم درلودل وو. په هغه پوځي جبهه کې چې هغه قومانده کوله، د پښتنو له ډلې څخه استاد سياف او حاجي قدير، له هزاره ګانو څخه محمد محقق، د ساداتو له ډلې څخه سيد حسين انوري او مصطفى کاظمي، مارشال دوستم او مطلب بیگ او پيرم قل خلک په څېر د ازبک شخصيتونه وو.
په هغه سفر کې چې شهید احمدشاه مسعود اروپا ته تللی و، د پښتنو، هزاره ګانو او ازبک قومونو مشهور شخصیتونه ورسره وو. دا ډول ترکیب خورا مهم دی؛ ځکه دا په ډاګه کوي چې ګوند د افغانستان د ټولو توکمونو استازیتوب کوي او د دې وړتیا لري چې مرکز شي.
خو د احمدشاه مسعود د نن ورځې وارثان نه یوازې دا چې د ټولو توکمونو لپاره سمه توجه نه ده پیدا کړې، بلکې د ګوندونو په خپل منځي شخړو او سیمه ییزو شخړو کې هم ښکیل دي. تر څو چې د طالبانو اپوزیسیون دومره منتشر وي، هیڅ هیواد به د هغوی د ملاتړ خطر ونه مني.
د روایت درلودل:
د شهید احمدشاه مسعود یوه بله ځانګړنه دیوه روایت درلودل دي. هغه د طالبانو پر ضد د جګړې تر څنګ د طالبانو د کیسې په مخالفت کې یوه کیسه هم وکړه. د مسعود داستان معتدل اسلام، ټاکنې، حقوق او د ښځو حقوق وو. د هغه دغه داستان هم د دې لامل شو چې نړۍ له طالبانو سره د هغه مقابله د مدنيت او وحشت تر منځ د ټکر په توګه وګڼي او مسعود ته د احترام په سترګه وګوري.
اروپا ته د مسعود تر سفر مخکې د جنرال فلیپ موریان په مشرۍ د اروپا د پارلمان د استازو یوه ډله پنجشیر ته سفر وکړل او له هغه سره یې وکتل. کله چې مسعود دوی ته خپله کیسه وړاندې کوي، جنرال فلیپ مورین د طالبانو په وړاندې د هغه د مبارزې ستاینه کوي او هغه انځور چې هغه د انسانیت او د ملتونو د هماهنګۍ لپاره وړاندې کوي د اسلام انځور بولي.
د زړه راښکونکي او حقیقي روایت درلودل خورا مهم دي او کولی شي په اسانۍ سره ملي او نړیوال پیوستون رامنځته کړي.
له بده مرغه نن سبا د طالبانو مخالفین هم د یوه واحد روایت له نشتوالي سره مخ دي. له هر چا چې پوښتنه وشي، دوی به بله کیسه ووايي او دوی لا تر اوسه نه دي توانیدلي چې په یوه کیسه موافقه وکړي.
شخصي کرسما:
ځينې خلک وايي چې د مسعود او د طالبانو د ننني مخالفين پرتله کولو کې د هغه يوه ګټه د هغه کرسماتيک شخصيت و. هغه د شوروي اتحاد سره په جګړو کې خپل جاذبه ترلاسه کړې وه. هغه جګړو چې هغه یې مشهور کړ او د “سړې جګړې ګټونکي” لقب یې ترلاسه کړ. خو نن یې مخالفین دا ډول جاذبې نه لري او له بده مرغه یو شمېر یې په فساد تورن هم دي.
