نوروز یا روز آغاز سال جدید یکی از اعیاد بزرگ مردم افغانستان به ویژه ساکنان فارسی زبان‌ها می‌باشد.
بنابر گواهی تاریخ، هزاران سال پیش، ساکنان سرزمین آریانا (ایران، افغانستان و تاجیکستان) روز اول سال و آغاز بهار را با برگزاری مراسم ویژه و توأم با سرور و شادمانی جشن می‌گرفتند وشادمانی در این روز را به فال نیک گرفته و به برکت فیوضات آن، سالی را که پیش رو داشتند، نیک بخت می‌پنداشتند.
بعضی از پژوهشگران تاریخ، ریشه تاریخی این سنت بزرگ را به جمشید، شهریار بزرگ سلسله پیشدادیان در تاریخ کهن آریانا نسبت داده و نوروز را «نوروز جمشیدی»گفته اند. در باره نوروز از گفته‌هـای فردوسی شاعر بزرگ و توانای زبان پارسی چنین آمده است: «جمشید بعد از یک سلسله اصلـاحات اجتماعی، بر تخت زرین نشست و فاصله بین دماوند تا بابل را در یک روز پیمود و آن روز (روزهرمزد) از فروردین ماه بود (هرمزد روز اول ماه حمل را می‌گفتند). چون مردم این شگفتی از وی بدیدند جشن گرفتند و آن روز را «نوروز» خواندند».
از ابوریحان بیرونی نیز نقل قول شده که گفته است: «نوروز از رسم‌هـای پارسیان است و نخستین روز است از فروردین ماه(ماه حمل) و از این جهت آن را «روزنو» یاد کرده اند، زیرا که پیشانی سال نو است و آنچه از پس او است، از این پنج روز همه جشن‌هـاست».
جشن نوروز در بسیاری از نقاط افغانستان، با شکوهمندی خاصی برگزار می‌شود. در مزارشریف، در زیارتگاه منسوب به حضرت علی (ع) جشن بزرگی به نام میله گل سرخ برگزار می‌شود و همه ساله، هزاران نفر از نواحی مختلف کشور، حتی از کشورهای ایران و تاجیکستان و دیگر کشورهای آسیای میانه به شهر مزارشریف می‌روند واین جشن ملی و پارینه را با شکوهمندی هرچه بیشتر برگزار میکنند.
در شهر‌های دیگر کشور از جمله کابل پایتخت نیز، میله‌هـای نوروزی درمحلـاتی به نام خواجه صفا، شاه شهید، دامنه سخی، کاریز میر، تپه زیبای استالف، گلغندی چاریکار و… برگزار می‌شود.
در هرات نیز، مردم این شهر به این مناسبت روزهای اول سال و چهارشنبه اول سال و نیز در سیزدهمین روز از نوروز (سیزده‌بدر)، در تفریحگاه‌های داخل و خارج شهر گردهم میآیند و جشن نوروز را گرامی می‌دارند.
در بامیان و مناطق مرکزی افغانستان نیز نوروز به شکل خاص آن تجلیل می‌شود. مردم مناطق مرکزی باوجود فقر و محرومیت، اما از این روز با حضور در زیارت‌گاه‌ها و مناطق تفریحی و مسابقات ورزشی و البته آغاز قلبه (شخم‌زدن) زمین سال جدید را آغاز میکنند.
یکی از سنت‌های مردم افغانستان، به ویژه در شهر شمالی مزار شریف، کابلِ پایتخت و مناطق مرکزی افغانستان، بر افراشتن جهنده (علم پوشیده از پارچه‌هـای سبزرنگ) است که به جهنده سخی معروف است.
جهنده در واقع نماد لحظه‌ی تحویل سال جدید است که با افراشتن آن سال جدید آغاز می‌گردد. برافراشتن این علم یکی از وجوه‌های دینی- مذهبی جشن نوروز در افغانستان است.
نوروز به مثابه سر آغاز فصل بهار، با زندگی عینی مردم افغانستان از گذشته‌های دور که همانا زراعت و دهقانی باشد، پیوند دارد. بخش بزرگ از مردم کشورمان که کشاروز هستند، از آمدن فصل بهار و نوروز به گرمی استقبال کرده وصفحه جدیدی از کار و فعالیت خود را آغاز میکنند، از این روی کشاورزان با برگزاری مراسم ویژه‌ای از آمدن نوروز تجلیل میکنند.
نوروز در واقع نماد از نوگرایی و تحجر ستیزی است. نوگرایی انسان و طبیعت و مبارزه با آنچه انسان را در زندان و جغرافیایی عقب ماندگی و زشتی نگاه می‌کند.
نوروز نماد لطافت و نوگرایی است، آن را پاس می‌داریم.
چند قطعه شعر از شاعران شیرین سخن حوزه تمدنی پارسی/ دری به استقبال فصل بهار!
مولوی:
ای نوبهار عاشقان داری خبر از یارما
از تو آبستن چمن وی از تو خندان باغ ما
حافظ:
خوشتر زعیش و صحبت و باغ و بهار چیست ؟
ساقی کجاست گو سبب انتظار چیست؟
بیدل:
آتش رنگی که دارد این چمن بی‌دودنیست
آب می‌گردد به چشم شبنم از بوی بهار
خلیلی:
آمد بهار جان فزا با بویها با رنگها
با گریههـا با خندههـا با صلحها باجنگها
