داستان تراژیک دانشگاه در افغانستان تحت حاکمیت طالبان

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
۱۴۰۲/۰۷/۰۸
۱۱:۴۳ ق٫ظ
بازدید: 20

پایگاه خبری تحلیلی روایت : طالبان بسیاری از جنگ‌جویان خود را بدون عبور از فیلتر کنکور به حیث دانشجو در مرحله لیسانس و ماستری به دانشگاه‌ها می‌فرستند. این جنگ‌جویانی که حالا دانشجو شده‌اند، هیچ نوع آمادگی برای فضای دانشگاه ندارند و تازه از کوه پایین شده‌اند. یک تن از محصلان تعریف می‌کرد که در درس‌های دینی، نام گرفتن از داکتر یوسف قرضاوی جرم شمرده می‌شود. می‌گفت اگر شما از آن شمار علمای دینی نام ببرید که به مدارس دیوبندی پاکستانی ارتباط نداشته باشند، محصلان طالب نمی‌گذارند سخن بزنید. موصوف به این عقیده بود که باید هر طور می‌شود برود به بیرون از افغانستان برای ادامه تحصیل. او می‌گفت فضای دانشگاه به حدی اختناق‌آور است که قابل تحمیل نیست.

با آمدن امارت قرون وسطایی طالبان، افغانستان به شکل وحشتناکی گرفتار عقب‌گرد و فروپاشی شد. این عقب‌گرد را در همه زمینه‌ها می‌توان مشاهده کرد. زنان به کلی از صحنه زندگی حذف شدند، تحصیلکرده‌ها بی‌کار و بی‌روزگار و آواره شدند، ژورنالیستان کار خود را از دست دادند، رسانه‌ها تعطیل شدند، کارمندان دولت- اگر در بهترین حالت کار خود را از دست ندادند- مجبور شدند خود را با قوانین بدوی طالبان هماهنگ بسازند و از این‌گونه موارد.

یکی از عرصه‌هایی که با آمدن طالبان به شدت دچار لطمه و صدمه شد بخش تعلیم و تربیه و تحصیلات عالی کشور بود. این بخش از چند جهت ضربه دیده است. یکی از آن جهت که طالبان پس از بازگشت‌شان تلاش کردند افراد مورد نظر خود را در نهادهای تعلیمی و تحصیلی جا‌به‌جا کنند. این افراد که هیچ گونه سابقه تعلیمی و اکادمیک ندارند، تنها هنرشان این است که به ایدئولوژی طالبان وفادارند و در قتل و کشتار مردم در بیست سال نظام جمهوری سهم دارند. گروه طالبان، کسانی را به حیث استاد در دانشگاه‌ها گماشته‌اند که با الفبای مسایل اکادمیک آشنایی ندارند و خود را مجبور هم نمی‌بینند به این مسایل آشنا شوند. این اشخاص غالباً افرادی هستند که چند صباحی در مدارس دینی پاکستان درس خوانده‌اند و چند جمله عربی و چند آیه و حدیث را از بر کرده‌اند. طبیعتاً آن‌ها می‌خواهند دانشجویان را مطابق ایدئولوژی تنگ‌نظر خود بار بیاورند و اجازه نمی‌دهند نظریات جدید، چه در عرصه برداشت‌های دینی و چه در حوزه علوم انسانی، مطرح شود. آن‌ها در برابر هر فکر مخالف قادرند از ابزار تکفیر و تفسیق استفاده کنند و به این صورت مخالفان را قلمع و قمع کنند. این استادان در فضایی تربیت شده‌اند که هیچ فکر مخالفت و متفاوتی را برنمی‌تابد و اصلاً در آن محیطی که آنان درس خوانده‌اند مجالی برای به میان آمدن افکار مخالف وجود نداشته است. آن‌ها گمان می‌کنند همه حق و حقیقت در انحصار آن‌ها قرار دارد و دیگران حق ابراز نظر ندارند.

همچنین بخوانید: طالبان: اظهارات بایدن ادعای حضور گروه‌های مسلح در افغانستان را رد می‌کند

هستند استادانی که مثل طالبان فکر نمی‌کنند و دوست دارند فضای دانشگاه برای طرح دیدگاه‌های موافق و مخالف، باز باشد. اما در حال حاضر این عده از استادان، از طالبان هراس دارند و با سازش‌کاری و محافظه‌کاری به کار خود ادامه می‌دهند. آن‌ها می‌دانند اگر اندک‌ترین حرکتی برخلاف میل طالبان انجام دهند، در کنار این‌که کار خود را از دست می‌دهند، احتمال دارد مستوجب مجازات‌های سخت دیگر هم شوند. به همین خاطر است که در فضای دانشگاه‌ها به صورت عموم و دانشگاه کابل به صورت خاص، تک‌صدایی حاکم است. شاید حتا در دوران ترکی و حفیظ‌الله امین هم تا به این درجه خوف و هراس بر فضای اکادمیک کشور حاکم نبوده است.

ندا محمد ندیم، وزیر تحصیلات طالبان، صراحتاً گفت که درجه علمی اشخاص را باید بر اساس محاسبه تعداد ماین‌هایی که در جنگ‌ها برضد دولت پیشین استفاده کرده سنجید. از این صریح‌تر حرفی نیست تا نشان دهد دانشگاه‌های کشور به کدام مسیر حرکت می‌کنند. طالبان بسیاری از جنگ‌جویان خود را بدون عبور از فیلتر کنکور به حیث دانشجو در مرحله لیسانس و ماستری به دانشگاه‌ها می‌فرستند. این جنگ‌جویانی که حالا دانشجو شده‌اند، هیچ نوع آمادگی برای فضای دانشگاه ندارند و تازه از کوه پایین شده‌اند. یک تن از محصلان تعریف می‌کرد که در درس‌های دینی، نام گرفتن از داکتر یوسف قرضاوی جرم شمرده می‌شود. می‌گفت اگر شما از آن شمار علمای دینی نام ببرید که به مدارس دیوبندی پاکستانی ارتباط نداشته باشند، محصلان طالب نمی‌گذارند سخن بزنید. موصوف به این عقیده بود که باید هر طور می‌شود برود به بیرون از افغانستان برای ادامه تحصیل. او می‌گفت فضای دانشگاه به حدی اختناق‌آور است که قابل تحمیل نیست.

همچنین بخوانید: طالبان از چین و‌ ایران در بخش صحت درخواست کمک کردند

دانشگاه‌های افغانستان از گذشته با مشکلات و چالش‌های مواجه بودند و از مشکلات متعدد رنج می‌بردند. بعضی استادانی که در این دانشگاه‌ها درس می‌دادند، از نظر علمی شایسته احراز سمت استادی نبودند. همچنین نصاب دانشگاه‌ها با انتقادات مواجه بودند. اما چیزی که خوب بود این بود که فضا برای نقد و انتقاد نسبتاً باز بود و کسی را به جرم اظهار نظر مجازات نمی‌کردند. نیز آن‌چه مایه امیدواری در آن زمان بود این بود که به تدریج دانشگاه‌ها به سوی معیاری شدن و بهبود یافتن در حرکت بودند. بازگشت طالبان، لطمه‌ای بزرگ و همه‌جانبه به تحصیلات عالی در افغانستان وارد کرد.

آینده هر کشور را به خوبی می‌توان در آیینه معارف و تحصیلات عالی آن کشور دید. اگر یک کشور حتا اگر در حال حاضر گرفتار عقب‌ماندگی باشد اما نظام آموزشی و دانشگاهی آن، به‌روز و با معیارهای جهانی هماهنگ باشد، بدون شک آن کشور در آینده‌ای نه چندان دور از کشورهای پیشرفته دنیا حساب خواهد شد و با توسعه‌نیافتگی وداع خواهد کرد. بسیاری از کشورهای جهان، با تمرکز بر رشد و توسعه آموزش مکتبی و دانشگاهی خود، مراتب ترقی را یکی پس از دیگری طی کرده‌اند. ما هم می‌توانیم از این کشورها الگو بگیریم. اگر نظام آموزشی و اکادمیک افغانستان کنونی را معیار بسازیم، به نتایجی غم‌انگیز می‌رسیم. اگر همین حالت در مکاتب و دانشگاه‌ها ادامه پیدا کند، آینده کشور ما تاریک‌تر از امروز خواهد بود. قصه پرغصه دانشگاه‌های افغانستان، قصه پرغصه افغانستان در حال حاضر است. «به کجای این شب تیره بیاویزم قبای ژنده خود را؟».

همچنین بخوانید: طالبان دو برادر ویسا را نیز بازداشت کردند

نویسنده: شبیر بهنام – پایگاه خبری – تحلیلی روایت

نوشته های مرتبط :