زلمی خلیلزاد، از پروژه یونیکال تا پروژه صلح دوحه

دسته: تحلیل
نویسنده: تحریریه روایت
1402/02/06
12:47 ب.ظ
بازدید: 3

زلمی خلیلزاد آمریکایی – افغانستانی‌تبار یکی از مهره‌های کلیدی دستگاه دپیلماسی ایالات‌متحده آمریکا است که از دوران جنگ‌سرد تا هم اکنون به عنوان مهره اصلی تخته‌شطرنج بازی آمریکا در خاورمیانه بزرگ مصروف تامین منافع و تطبیق برنامه‌های استراتژیک آن کشور و قبیله‌اش (پشتون‌ها) است.

خلیلزاد در آغاز جنگ‌سرد و اشغال افغانستان به کاخ‌سفید راه‌یافت و رئیس جمهور ریگان از ایشان در مورد افغانستان و حمایت از گروه مجاهدین در برابر اتحاد شوروی مشورت می‌گرفت و در تشویق و ترغیب دولت ریگان برای حمایت از مجاهدین به ویژه حزب اسلامی پشتون‌محور نقش کلیدی را تا پیروزی مجاهدین و پایان جنگ‌سرد داشت.

پس از جنگ‌سرد و خلای به میان آمده در منطقه، خلیلزاد شرکت نفت آمریکایی(یونیکال) را که خودش نیز کمیشن‌کار آن بود تشویق به سرمایه‌گذاری به استخراج منابع نفتی آسیای مرکزی نمود، او طالبان را تنها نیرویی برای تامین امنیت پروژه یونیکال (تاپی) فکر می‌کرد و به همین خاطر این گروه را نسبت به حکومت شهید ربانی ترجیع داد و دست و آستین بالا زد برای دور کردن ربانی از قدرت.

اما با مقاومت و ایستادگی حکومت شهید ربانی و شکل‌گیری جبهه مقاومت به فرماندهی احمد شاه مسعود محاسبه خلیلزاد غلط ثابت و خواب‌هایش به کابوس مبدل شد و این پروژه ناتمام ماند.

پس از ترور فرمانده مسعود و پایان حکومت شهید ربانی و اتفاق یازده سپتامبر ۲۰۰۱م ‌و حضور نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان، دوباره بخت خلیلزاد گل کرد و به عنوان حافظ منافع آمریکا نقش موثر و تعیین‌کننده در فرایند ناکام دولت – ملت سازی افغانستان داشت. او از همان آغازین روز‌های شکل‌گیری نظم پسابن در افغانستان دست به مهندسی‌های بزرگی در هماهنگی با کرزی و برخی دیگر از تکنوکرات‌های پشتون زد و همه‌ی تلاش‌اش در جهت اعاده‌ی سلطه و تاج و تخت برادان قبیله‌ی اش بود.

همچنین بخوانید: جاپان خواستار بازگشایی مکاتب دخترانه در افغانستان شد

سیاست‌هاو نگاه‌های قومی و تباری او منجر به هدر رفتن فرصت‌های طلایی مردم افغانستان در دو دهه گذشته و ناکامی فرایند‌های چون: ملت‌سازی، دولت‌سازی، دموکراسی، توسعه و ثبات سیاسی پایدار در افغانستان شد و در نهایت با گستردگی ابعاد جنگ و زمان‌بر شدن آن که در تاریخ آمریکا و غرب طولانی ترین ماموریت جنگی خارج از مرز‌های سیاسی این کشور پنداشته می‌شد، غرب را وادار به خروج تاکتیکی از افغانستان کرد.

پس از آن هنگامی که خلیلزاد و حلقه اتاق‌فکر پشتون‌ها فهمیدند که غرب افغانستان را ترک می‌کند و در فردای پس از خروج نیروهای غربی از افغانستان دوباره قدرت سیاسی از دست پشتون می‌رود در پی مهندسی دیگر و بازی به شدت ننگین و شرم‌آوری زیر نام پروژه دوحه/مذاکره با طالبان و اعاده‌ی قدرت پشتون‌ها توسط این گروه برآمدند.

و همین گونه شد که پس از خروج شرم‌آور آمریکا از افغانستان خلیلزاد کلید کاخ ریاست جمهوری افغانستان را به طالبان (برادران خونی اش) سپرد و موفقانه یک پروژه ناتمام را تمام کرد.

اما به نظر می‌رسد با گذشت نزدیک به دو سال از قدرت گیری دوباره طالبان هیچ کشوری حاکمیت خودخوانده و پروژه طراحی کرده‌ی خلیلزاد زیر نام نیوطالبان را کسی به رسمیت نشناخته و حالا کاملن مشهود است که تئوری نیوطالبانیسم و طرح خلیلزاد با بن‌بست مواجه شده است. به همین خاطر خلیلزاد در این شب و روز‌ها همراه با کرزی سخت تلاش دارند چهره و عمل‌کرد طالبان را سفید نمایی کنند و به این گروه مشروعیت کسب کنند.

نوشته های مرتبط :