آفت‌ قوم‌گرایی بین سادات و هزاره در افغانستان

دسته: تحلیل
نویسنده: غلام‌رضا سادات
1402/12/08
10:59 ق.ظ
بازدید: 126

پایگاه خبری تحلیلی روایت : پس از انتشار جلد اول دانشنامه هزاره، بار دیگر شاهد موج جدیدی از تنش قومی میان سادات و هزاره در متن جامعه تشیع از یکسو و میان هزاره‌ها و تاجیکان افغانستان از سوی دیگر بوده‌ایم.آنچه موجب دامن زدن به احساسات قومی و جنجال به وجود آمده‌ی اخیر شده، بخشی از آن مربوط به مطالب و نکاتی است که در دانشنامه هزاره به‌عنوان مدخل آمده است؛ اما بخشی بزرگ از این تنش برمی‌گردد به واکنش‌ها و بروز احساسات و عقده‌ی‌ کسانی که در در هر موضوعی به نفرت پراکنی قومی رو می‌آورند.به‌هرحال در این نوشته به‌صورت گذرا به چند نکته‌ی که ‌موج احساسات قومی را در یکی دو مسئله اخیر تحریک کرده است، اشاره می‌کنیم.

پس از انتشار جلد اول دانشنامه هزاره، بار دیگر شاهد موج جدیدی از تنش قومی میان سادات و هزاره در متن جامعه تشیع از یکسو و میان هزاره‌ها و تاجیکان افغانستان از سوی دیگر بوده‌ایم.

آنچه موجب دامن زدن به احساسات قومی و جنجال به وجود آمده‌ی اخیر شده، بخشی از آن مربوط به مطالب و نکاتی است که در دانشنامه هزاره به‌عنوان مدخل آمده است؛ اما بخشی بزرگ از این تنش برمی‌گردد به واکنش‌ها و بروز احساسات و عقده‌ی‌ کسانی که در در هر موضوعی به نفرت پراکنی قومی رو می‌آورند.

به‌هرحال در این نوشته به‌صورت گذرا به چند نکته‌ی که ‌موج احساسات قومی را در یکی دو مسئله اخیر تحریک کرده است، اشاره می‌کنیم.

اول: نخستین موردی که موجب تحریک احساسات قومی می‌شود، دستبردهای تاریخی به مفاخر یکدیگر است. در جوامع بشری و امروزی بعض افتخاراتی وجود دارد که از نگاه تاریخی و معنوی، مربوط یک قوم و گروه خاص است که هرگونه مصادره یا توهین به آن مفاخر، سبب تحریک احساسات قومی می‌شود. از همین رو بعضی مطالب درج شده در دانشنامه هزاره ازجمله هزاره خواندن سلسله غوریان‌ و … که در این دانشنامه و به نام قوم هزاره درج گردیده، سبب واکنش سایر اقوام ازجمله مردمان غور شده است.

دوم: یکی از نکات منفی که همواره در افغانستان سبب بروز مشکلات قومی و ابراز احساسات نژادی شده، رهبرگرایی افراطی بوده است. متأسفانه در افغانستان پسا دهه هفتاد شمسی و مخصوصا دو دهه اخیر، رهبرگرایی و اسطوره‌سازی از رهبران جهادی گذشته، جای خود را به ارزش‌گرایی داده است. حجم وسیعی از تبلیغات نشنلیستی، موجی از گرایش‌های قومی سرکش، عقده‌های شکست، گروه‌گرایی منطقه‌ای و عوامل متعدد دیگر سبب گردید تا به‌جای نسل پویا و ارزش‌گرا، نسل مرده‌پرست و رهبر گرا شکل بگیرد. ازاین‌رو جوانان و افراد تحصیل کرده جامعه با این موج‌ها یکجا شده و با هر کنش که در جامعه اتفاق می‌افتد، آن را از عینک رهبر خود نگاه می‌کند و گارد قومی می‌گیرند.

همچنین بخوانید: در روزهای نوروز به کجا برویم؟

در قضیه دانشنامه هزاره هم متاسفانه بسیاری از هزاره‌های که مسئله قومیت و جناح‌بندی‌های گذشته را وسط کشیده و سید هزاره و تاجیک و هزاره کردند، از دسته رهبرپرستان بودند. در سوی مقابل هم حضور این دسته افراد را شاهد بودیم.

بنابراین تا زمانی که ارزش‌گرایی جای رهبری پرستی را نگیرد، این موج‌های منفی و تباه‌کننده وجود خواهد داشت و با هر مسئله‌ی دوباره تازه می‌شود.

سوم: چنانچه پیشتر اشاره کردم، متاسفانه یک طبقه کوچک اما تبلیغاتی در بین اقوام مختلف افغانستان سبب تحریک احساسات قومی می‌شوند؛ مثلا در بین هزاره‌ها یک طیف خاص وجود دارند که رهبران خود را تقدیس می‌کنند و حتی بالاتر از هر بزرگ دینی می‌دانند که یقینا این رفتار نه‌تنها خردمندانه و مبتنی بر اعتدال‌گرایی نیست که تقدیس رهبران پس از کوچک‌ترین نقدی که احیاناً از سوی مقابل صورت می‌گیرد، سبب بروز موج قوی از احساسات می‌شود. همین‌طور این گرایش بین اقوام دیگر نیز وجود دارد. درحالی‌که خرد حکم می‌کند که رهبران قومی را بر اساس نقاط قوت و ضعف آنان بررسی کرده و در کنار رفتار مثبت، نقطه‌ضعف‌ها و اشتباهات او را هم قبول نماییم و از مطلق‌سازی حذر نماییم تا بر طبل قوم‌گرایی و نفاق کوبیده نشود.

چهارم: برای ختم غائله قوم‌گرایی که بخشی بزرگی از مشکلات افغانستان می‌باشد، پیشنهاد این است که اقوام محروم و آنانی که بیش از ۲۵۰ سال در محرومیت و طرد از سیاست و نظام بوده‌اند، باید از گرایشات راسیستی و نشنلیستی حذر کنند. این رفتار هیچ سودی برای آنان درگذشته و حال نداشته و ندارد؛ مثلا مطلق سادات چرا باید از راسیست‌های نژادپرست وبرتری جوی خود حمایت کند. این کار برای سادات جز انزوا و توهین چیزی دیگری به ارمغان نیاورده و نمی‌آورد. همین‌طور هزاره‌ها رهبر پرستی مبتنی بر تقدیس گرایی، مظلومیت تاریخی مبتنی بر رفتار راسیستی و تقابل با اقوام را که از عینک رفتار یک رهبر و فرد برای خودشان ترسیم کرده‌اند، چه سودی برای آن داشته؟ جز این‌که دشمنی و کینه میان هزاره‌ها و اقوام دیگر را عمیق کرده است.

همچنین بخوانید: سناتور جمهوری‌خواه: کمک امریکا به افغانستان تا شفاف شدن توزیع کمک‌ها متوقف شود

نوشته های مرتبط :