اجلاس اضطراری سران کشورهای عربی و اسلامی در دوحه، پس از تجاوز بی‌سابقه رژیم صهیونیستی به خاک قطر، آزمونی تاریخی برای جهان عرب و اسلام است. این نشست نه‌تنها محک سنجش اراده سیاسی کشورهای مسلمان در برابر تجاوزگری اسرائیل، بلکه معیار سنجش آبرو، اعتبار و جایگاه منطقه‌ای آنان خواهد بود. اگر خروجی این اجلاس صرفاً بیانیه‌ای تکراری و بی‌اثر باشد، نه‌تنها بازدارندگی حاصل نمی‌شود، بلکه جسارت اسرائیل افزایش یافته و اعتبار سیاسی اعراب بیش از پیش خدشه‌دار خواهد شد.
حمله به قطر؛ حمله به قلب جهان عرب
برگزاری این نشست در دوحه، درست پس از حمله مستقیم رژیم صهیونیستی به خاک قطر، نشان‌دهنده حساسیت و اهمیت لحظه‌ای است که جهان عرب در آن قرار دارد. این حمله نه‌تنها تجاوز به یک کشور مستقل، بلکه حمله‌ای آشکار به تمام ساختار امنیتی منطقه و متحدان قطر از جمله ترکیه، مصر و حتی عربستان سعودی بود. بی‌پاسخ گذاشتن چنین تجاوزی، پیام ضعف و تفرقه را به دشمنان منطقه مخابره خواهد کرد.
اگر اجلاس دوحه نتواند پاسخی عملی و قاطع ارائه دهد، نه‌تنها قطر، بلکه کل جهان عرب در معرض تحقیر و بی‌اعتباری قرار خواهد گرفت. این لحظه، لحظه‌ای است که باید از هیاهوی رسانه‌ای عبور کرد و به سمت اقدام واقعی رفت.
آزمون اقدام؛ از بیانیه تا تحریم
تجربه نشست‌های پیشین عربی-اسلامی نشان داده که اغلب به صدور بیانیه‌های محکومیت ختم شده‌اند؛ بیانیه‌هایی که نه ضمانت اجرایی دارند و نه تأثیر بازدارنده. اما این‌بار می تواند شرایط متفاوت باشد زیرا تجاوز مستقیم به خاک قطر، نیازمند واکنشی فراتر از کلمات و قداماتی خوش بینانه نظیر موارد مانند؛ تعلیق روابط سیاسی با رژیم صهیونیستی، تحریم اقتصادی و رسانه‌ای و حتی تشکیل فوری اجلاس وزرای دفاع برای هماهنگی اقدامات بازدارنده باشد.
این تصامیم می‌تواند نقطه آغاز بازدارندگی واقعی باشد. در غیر این صورت، اسرائیل با جسارت بیشتری به تجاوزگری ادامه خواهد داد.
مقایسه با واکنش ایران؛ معیار جسارت و اقتدار
هرگونه واکنش قطر و متحدانش در این نشست، ناگزیر با واکنش‌های پیشین ایران در برابر تجاوزات اسرائیل مقایسه خواهد شد. عملیات‌های «وعده صادق ۱ و ۲» که در پاسخ به اقدامات خصمانه اسرائیل انجام شد، نمونه‌ای از اقدام عملی بود که پیام روشنی به تل‌آویو ارسال کرد.
اگر کشورهای عربی نتوانند اقدامی در خور و هم‌سطح با آن انجام دهند، نه‌تنها در مقایسه با ایران عقب خواهند ماند، بلکه جایگاه منطقه‌ای‌شان نیز تضعیف خواهد شد. این نشست فرصتی است برای اثبات اینکه جهان عرب نیز توان اقدام دارد، نه فقط محکومیت.
جایگاه قطر؛ آزمون حیثیت ملی
قطر، به‌عنوان میزبان این نشست و قربانی مستقیم تجاوز اخیر، در مرکز توجهات قرار دارد. خروجی این اجلاس، مستقیماً بر جایگاه سیاسی و امنیتی قطر تأثیر خواهد گذاشت. هرچند اجماع کشورهای عربی و اسلامی در نفس خود قابل توجه است، اما بدون نتیجه‌ای عملی، قطر همچنان در موضع ضعف باقی خواهد ماند.
این نشست فرصتی است برای بازسازی اعتبار قطر و تثبیت نقش آن در معادلات منطقه‌ای. اگر قطر بتواند جسارت کند و متحدان خود را به اقدام عملی ترغیب کند، نه‌تنها جایگاهش ترمیم خواهد شد، بلکه به عنوان بازیگری مؤثر در منطقه شناخته خواهد شد.
سایه سنگین آمریکا؛ مانع اصلی؟
یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر خروجی این نشست، روابط کشورهای عربی با ایالات متحده است. آمریکا، در طول دهه‌های گذشته، همواره مانع اصلی در برابر اقدامات ضداسرائیلی بوده و از تجاوزات تل‌آویو حمایت کرده است.
اکنون باید دید کشورهای عربی تا چه حد جرئت دارند که در برابر خواست آمریکا بایستند و منافع منطقه‌ای خود را بر منافع واشنگتن ترجیح دهند. اگر این نشست بتواند نشان دهد که جهان عرب قادر است مستقل از فشارهای آمریکا تصمیم‌گیری کند، که بسیار بسیار بعید است؛ نقطه عطفی در سیاست منطقه‌ای خواهد بود.
لحظه تصمیم، لحظه حیثیت
اجلاس امروز دوحه، بیش از آنکه یک نشست سیاسی باشد، یک آزمون حیثیتی برای جهان عرب و اسلام است. اگر خروجی آن صرفاً بیانیه‌ای بی‌اثر باشد، نه‌تنها بازدارندگی حاصل نمی‌شود، بلکه جسارت دشمنان افزایش خواهد یافته و آبرو و حیثیت کشورهای اسلامی و بویژه عربی حراج خواهد شد. اما اگر تصمیمات عملی و قاطع اتخاذ شود، که بازهم تاکید می کنیم بسیار بعید است؛ می‌توان اندک امیدوار بود که جهان عرب از مرحله شعار عبور کرده و به مرحله اقدام وارد شده است.
این نشست، فرصتی است برای بازتعریف اولویت‌ها، بازسازی اعتبار، و آغاز مسیر جدیدی در سیاست منطقه‌ای. آبروی اعراب، در گرو تصمیم امروز است.
