درخواست خرید تسلیحاتی طالبان از روسیه؛ آزمون شراکت یا آغاز بی‌اعتمادی؟

دسته: تحلیل
نویسنده: شهرام خراسانی
1404/04/21
10:38 ق.ظ
بازدید: 8

پایگاه خبری تحلیلی روایت : در واپسین اتفاق ملایقوب مجاهد وزیر دفاع طالبان طی نامه‌ی از روسیه در خواست فروش تجهیزات نظامی به این گروه کرده است. این درخواست گمانه‌زنی های را میان کارشناسان و تحلیل‌گران مسایل سیاسی به راه انداخته است. درخواست گروه طالبان از روسیه برای فروش تجهیزات نظامی، به‌ویژه در شرایطی که روسیه به‌تازگی این گروه را به‌عنوان یک قدرت سیاسی شناسایی کرده، می‌تواند تحولی مهمی برای این گروه در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی به‌شمار ‌رود. عده‌ی این درخواست را نشانه‌ای از تلاش طالبان برای تنوع‌بخشی به منابع نظامی خود و کاهش وابستگی به منابع سنتی مانند پاکستان یا حتی منابع بازار سیاه می‌دانند، و برخی‌ها نیز این اقدام را گامی استراتژیک در جهت ارزیابی میزان آمادگی روسیه برای ورود عمیق‌تر به صحنه‌ی تحولات افغانستان نیز تلقی تلقی کرده‌اند.در ادامه، این یادداشت تلاش می‌کند تا به تحلیل این موضوع بپردازد.

در واپسین اتفاق ملایقوب مجاهد وزیر دفاع طالبان طی نامه‌ی از روسیه در خواست فروش تجهیزات نظامی به این گروه کرده است. این درخواست گمانه‌زنی های را میان کارشناسان و تحلیل‌گران مسایل سیاسی به راه انداخته است. درخواست گروه طالبان از روسیه برای فروش تجهیزات نظامی، به‌ویژه در شرایطی که روسیه به‌تازگی این گروه را به‌عنوان یک قدرت سیاسی شناسایی کرده، می‌تواند تحولی مهمی برای این گروه در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی به‌شمار ‌رود. عده‌ی این درخواست را نشانه‌ای از تلاش طالبان برای تنوع‌بخشی به منابع نظامی خود و کاهش وابستگی به منابع سنتی مانند پاکستان یا حتی منابع بازار سیاه می‌دانند، و برخی‌ها نیز این اقدام را گامی استراتژیک در جهت ارزیابی میزان آمادگی روسیه برای ورود عمیق‌تر به صحنه‌ی تحولات افغانستان نیز تلقی تلقی کرده‌اند.

در ادامه، این یادداشت تلاش می‌کند تا به تحلیل این موضوع بپردازد.

۱. زمینه‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی رابطه طالبان و روسیه

شناسایی طالبان از سوی روسیه، بخشی از راهبرد بزرگ‌تر کرملین برای گسترش نفوذ در آسیای میانه و تحدید نفوذ غرب در منطقه است. پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، خلأ قدرتی به وجود آمد که روسیه سعی کرده از آن برای تقویت حضور خود بهره گیرد. در چنین شرایطی، طالبان تلاش می‌کند از فرصت استفاده کرده و از روسیه نه‌تنها حمایت سیاسی بلکه کمک نظامی نیز دریافت کند.

درخواست فروش تجهیزات نظامی را می‌توان آزمونی برای میزان تعهد روسیه به همکاری با طالبان دانست. اگر روسیه به این درخواست پاسخ مثبت دهد، نشان خواهد داد که کرملین حاضر است ریسک‌های ناشی از واکنش‌های بین‌المللی، به‌ویژه در شورای امنیت، را بپذیرد تا روابط با طالبان را تحکیم بخشد. اما اگر با اکراه یا مشروط پاسخ دهد، نشانگر نوعی محافظه‌کاری دیپلماتیک برای حفظ تعادل میان طالبان، کشورهای آسیای میانه، و حتی برخی بازیگران جهانی مانند چین خواهد بود.

۲. ابعاد امنیتی و اطلاعاتی ماجرا

در سوی دیگر ماجرا، نگرانی نهادهای امنیتی طالبان نسبت به احتمال ورود جاسوسان روسی تحت پوشش خبرنگار، گردشگر یا تاجر، ابعاد جدیدی به این تعامل می‌بخشد. چنین هشداری حاکی از بی‌اعتمادی ریشه‌دار در روابط امنیتی دو طرف است. روس‌ها در طول تاریخ، حتی در تعامل با متحدان سنتی خود، همواره سعی کرده‌اند از ابزارهای اطلاعاتی برای کنترل و نفوذ بهره ببرند. افغانستان نیز برای مسکو سرزمینی استراتژیک با موقعیت جغرافیایی حساس است که می‌تواند نقش پل ارتباطی میان آسیای مرکزی، خاورمیانه و چین ایفا کند. روسیه در گذشته نیز با استفاده از جاسوسان نفوذی در افغانستان باعث تحولات کلان سیاسی شده است.

هشدارهای نهادهای اطلاعاتی طالبان، اگرچه ممکن است به ظاهر تناقضی با تلاش برای خرید تسلیحات از روسیه داشته باشد، اما در واقع بیانگر نوعی دوگانگی در سیاست‌گذاری این گروه است. طالبان از یک سو به دنبال دریافت کمک‌های نظامی و سیاسی از روسیه است، اما از سوی دیگر نسبت به اهداف بلندمدت و نیات پشت‌پرده کرملین تردید دارد. این نوع نگاه نشان‌دهنده نگرانی ساختار اطلاعاتی طالبان در شناسایی تهدیدات نرم و پیچیده است.

۳. پیامدهای منطقه‌ای و بین‌المللی

اگر این تعامل نظامی میان طالبان و روسیه شکل عملی به خود بگیرد، قطعاً نگرانی‌های جدی در منطقه به‌ویژه برای کشورهای آسیای مرکزی، ایران، چین و حتی هند به‌وجود خواهد آمد. حضور فعال‌تر روسیه در افغانستان می‌تواند موازنه قوا را تغییر دهد، به‌ویژه اگر این همکاری به ایجاد پایگاه یا حمایت لجستیکی گسترده منجر شود. چین ممکن است این تعامل را تهدیدی برای نفوذ خود در منطقه بداند، به‌ویژه در چارچوب پروژه‌ی کمربند و جاده. از سوی دیگر، هند که طالبان را به‌عنوان تهدیدی برای امنیت کشمیر تلقی می‌کند، ممکن است به همکاری‌های امنیتی خود با کشورهای آسیای مرکزی شدت بخشد.

در سطح بین‌المللی نیز، این موضوع می‌تواند بر موضع‌گیری‌های غرب نسبت به روسیه و طالبان تأثیر بگذارد. ایالات متحده و متحدانش ممکن است این تعامل را دلیلی برای تشدید تحریم‌ها علیه طالبان و فشارهای دیپلماتیک بیشتر علیه روسیه قلمداد کنند.

پایان سخن

در مجموع، درخواست خرید تجهیزات نظامی از روسیه توسط طالبان تنها یک تعامل ساده تسلیحاتی نیست، بلکه بخشی از بازی پیچیده ژئوپلیتیکی در منطقه است. طالبان در تلاش است با سنجش پاسخ روسیه، جایگاه خود را در توازن قدرت منطقه‌ای ارتقا دهد، در حالی که روسیه نیز با احتیاط تلاش می‌کند منافع استراتژیک خود را در افغانستان گسترش دهد، بدون آن‌که وارد یک باتلاق جدید شود. در این میان، نهادهای اطلاعاتی طالبان با ابراز نگرانی از احتمال نفوذ روسیه از طریق روش‌های غیرمستقیم، نشان می‌دهند که معادله‌ی روابط میان دو طرف، بسیار بی‌ثبات، پیچیده‌تر و ظریف‌تر از آن است که در نگاه نخست به نظر می‌رسد.

نوشته های مرتبط :