کیش شخصیت؛ سرچشمه‌ی لاف و گزاف در میان رهبران سیاسی افغانستان

دسته: تحلیل
نویسنده: حکیم حکمت
1404/03/17
9:51 ق.ظ
بازدید: 33

پایگاه خبری تحلیلی روایت : دیروز، به مناسبت عید قربان، شماری از رهبران سیاسی افغانستان یک‌بار دیگر به لاف‌زنی‌های تکراری خود پرداختند. یکی هشدار داد که اگر لازم شود “دشت لیلی” دیگری رقم خواهد خورد، و دیگری گفت که با یک فراخوان، بساط طالبان را برخواهد چید.این در حالی‌ست که نزدیک به چهار سال از حاکمیت طالبان بر افغانستان می‌گذرد و از این رهبران، جز چند نشست مطبوعاتی، مصاحبه و همایش آنلاین، کوچک‌ترین حرکت واقعی دیده نشده است. با این‌همه، آن‌ها همچنان در هر محفل و گفت‌وگو، با اعتمادبه‌نفسی آمیخته با توهم، ادعا می‌کنند که می‌توانند طالبان را با یک اشاره سرنگون کنند.

دیروز، به مناسبت عید قربان، شماری از رهبران سیاسی افغانستان یک‌بار دیگر به لاف‌زنی‌های تکراری خود پرداختند. یکی هشدار داد که اگر لازم شود “دشت لیلی” دیگری رقم خواهد خورد، و دیگری گفت که با یک فراخوان، بساط طالبان را برخواهد چید.

این در حالی‌ست که نزدیک به چهار سال از حاکمیت طالبان بر افغانستان می‌گذرد و از این رهبران، جز چند نشست مطبوعاتی، مصاحبه و همایش آنلاین، کوچک‌ترین حرکت واقعی دیده نشده است. با این‌همه، آن‌ها همچنان در هر محفل و گفت‌وگو، با اعتمادبه‌نفسی آمیخته با توهم، ادعا می‌کنند که می‌توانند طالبان را با یک اشاره سرنگون کنند.

اما واقعیت این است که اگر قرار است تغییری در وضعیت موجود به‌وجود آید، نه به‌دست این رهبران فرسوده، بلکه از دل نسل تازه و جوان‌تر افغانستان خواهد بود؛ نسلی که هنوز با واقعیت‌های جامعه‌ی خود پیوند دارد، نه اسیر نوستالژی دوران اقتدار و مدح‌گویی‌های گذشته است.

سؤال اساسی این‌جاست: چرا این رهبران سنتی، با وجود انزوا و بی‌پایگاهی سیاسی، همچنان خود را محور تحولات افغانستان می‌دانند؟ پاسخ را شاید بتوان در پدیده‌ی کیش شخصیت جست‌وجو کرد؛ همان فرایندی که در آن حلقه‌ای از چاپلوسان با تملق و مدیحه‌سرایی، تصویری اسطوره‌وار و دروغین از رهبر می‌سازند، و رفته‌رفته خود رهبر نیز، این تصویر جعلی را باور می‌کند.

اسلاونکا دراکولیچ، نویسنده‌ی اهل اروپای شرقی، در تحلیل خود از رهبران مستبد می‌نویسد: «در آغاز این چاپلوسان بودند که رهبران را می‌پرستیدند، اما کم‌کم، خود رهبران نیز شروع به پرستش خویش کردند.» همین پدیده را می‌توان در میان بسیاری از رهبران سیاسی افغانستان نیز مشاهده کرد؛ کسانی که زمانی خود را “دکتر جنگ”، “طالب‌کُش” و “رهبر مقاومت” می‌نامیدند، و هنوز هم گمان می‌برند که طالبان توان ایستادگی در برابرشان را ندارند—در حالی‌که در عرصه‌ی واقعی، دیگر حتی صدایشان نیز شنیده نمی‌شود.

چاپلوسان، رهبران را دچار نوعی خودبرترپنداری مزمن می‌کنند. گفته می‌شود مارشال تیتو، حتی زمانی‌که در بستر بیماری و در حال از دست دادن پاهایش بود، باز هم باور داشت که نمرده و هنوز برای آینده‌ی کشورش برنامه دارد. رهبران سنتی افغانستان نیز دچار چنین توهمی‌اند؛ گرچه دیگر نه ابزار قدرت را در اختیار دارند و نه پایگاهی در میان مردم، با این‌همه، همچنان خود را ناجیان ملت و محور تحول سیاسی می‌پندارند.

اما حقیقت این است که روزگار آنان گذشته است. آنان نه زبان نسل امروز را می‌فهمند، نه درک درستی از تحولات جهانی دارند، و نه برنامه‌ای واقعی برای نجات کشور.

در این میان، نسل جوان افغانستان نباید در انتظار این رهبران خسته و بی‌افق بماند. آینده را نمی‌توان با خاطرات گذشته ساخت. جوانان باید خود را بازیگران اصلی تحولات بدانند، نه تماشاگران کسانی که بارها آزموده شده‌اند و جز شکست، چیزی به‌جا نگذاشته‌اند. اگر تغییری قرار است رخ دهد، اگر امیدی هست، در دستان نسلی‌ست که می‌داند ساختن کشور نه با شعار، که با شعور، سازمان‌دهی، جسارت، و اقدام واقعی ممکن است.

نوشته های مرتبط :