زن‌ستیزی با واژه؛ فحاشی، خشونتی که باید نکوهش شود

دسته: تحلیل
نویسنده: حیدر بخشی
1404/02/28
11:07 ق.ظ
بازدید: 15

پایگاه خبری تحلیلی روایت : در جامعه‌ی مردسالار افغانستان، فحاشی نه‌تنها ریشه دوانده، بلکه به‌گونه‌ای نهادینه شده است؛ گویی خاک این سرزمین استعداد ویژه‌ای در زایش زشت‌گویی دارد. از کودک گرفته تا پیر، فحش و ناسزا را همچون یک مهارت آموخته‌اند. اما فحاشی چیزی فراتر از یک توهین لحظه‌ای است؛ این عمل، بازتابی از درون پوسیده و ذهن بیمار فحاش است. زیان فحاشی بیش از آن‌که متوجه فرد مورد توهین باشد، گریبان خود گوینده را می‌گیرد. فحش‌دهنده در واقع بی‌تربیتی و اخلاق حیوانی‌اش را به نمایش می‌گذارد. مردم چنین افراد را بی‌اخلاق، بی‌ریشه و فاقد انسانیت می‌دانند؛ کسانی که حتی پدران و مادران فرزندان خود را از هم‌نشینی با آنان بازمی‌دارند. اینان از دید جامعه، از سگ هم بی‌ارزش‌تر تلقی می‌شوند. دردناک‌تر آن است که این فحاشی‌ها غالباً متوجه دختران و زنان می‌شود؛ موجوداتی که خود از رحم مادر زاده‌اند، اما همان فحاش‌ها به مادران خویش هم رحم نمی‌کنند. نمونه‌ی روشنی از این امر، رفتار زشت فردی به‌نام هادی مهران است که با وجود ادعای نویسندگی، به یک خبرنگار دختر فحش ناموسی داده است. جای شگفتی‌ست که چنین فردی هنوز خود را اهل قلم می‌داند! از دید نگارنده، این شخص نه نویسنده است، نه اهل هدایت، نه شایسته‌ی نام «مهران»؛ بلکه یک بچه‌کوچه‌ای‌ست که حتی از او نیز کم‌ارزش‌تر است.

در جامعه‌ی مردسالار افغانستان، فحاشی نه‌تنها ریشه دوانده، بلکه به‌گونه‌ای نهادینه شده است؛ گویی خاک این سرزمین استعداد ویژه‌ای در زایش زشت‌گویی دارد. از کودک گرفته تا پیر، فحش و ناسزا را همچون یک مهارت آموخته‌اند. اما فحاشی چیزی فراتر از یک توهین لحظه‌ای است؛ این عمل، بازتابی از درون پوسیده و ذهن بیمار فحاش است.
زیان فحاشی بیش از آن‌که متوجه فرد مورد توهین باشد، گریبان خود گوینده را می‌گیرد. فحش‌دهنده در واقع بی‌تربیتی و اخلاق حیوانی‌اش را به نمایش می‌گذارد. مردم چنین افراد را بی‌اخلاق، بی‌ریشه و فاقد انسانیت می‌دانند؛ کسانی که حتی پدران و مادران فرزندان خود را از هم‌نشینی با آنان بازمی‌دارند. اینان از دید جامعه، از سگ هم بی‌ارزش‌تر تلقی می‌شوند.
دردناک‌تر آن است که این فحاشی‌ها غالباً متوجه دختران و زنان می‌شود؛ موجوداتی که خود از رحم مادر زاده‌اند، اما همان فحاش‌ها به مادران خویش هم رحم نمی‌کنند. نمونه‌ی روشنی از این امر، رفتار زشت فردی به‌نام هادی مهران است که با وجود ادعای نویسندگی، به یک خبرنگار دختر فحش ناموسی داده است. جای شگفتی‌ست که چنین فردی هنوز خود را اهل قلم می‌داند! از دید نگارنده، این شخص نه نویسنده است، نه اهل هدایت، نه شایسته‌ی نام «مهران»؛ بلکه یک بچه‌کوچه‌ای‌ست که حتی از او نیز کم‌ارزش‌تر است.
نگارنده در این مقاله بر آن است که عمل زشت فحاشی، به‌ویژه فحاشی به دختران را از دیدگاه فلسفی، دینی و روان‌شناختی مورد نقد قرار دهد:
۱. دیدگاه‌های فلسفی
۱. اخلاق وظیفه‌گرای کانتی:
در فلسفه‌ی کانت، انسان‌ها صرف‌نظر از جنسیت، باید به‌عنوان هدف در نظر گرفته شوند، نه وسیله‌ای برای تحقیر. فحاشی نقض کرامت انسانی است و از منظر وظیفه‌گرایی کانتی عملی به‌شدت غیراخلاقی به شمار می‌رود.
۲. اخلاق پیامدگرا (فایده‌گرایی):
فحاشی نه‌تنها پیامد مثبتی ندارد، بلکه به تبعیض جنسیتی، آزار روانی و خشونت کلامی دامن می‌زند؛ بنابراین بر پایه‌ی اصول فایده‌گرایی، عملی ناپسند و محکوم است.
۳. فضیلت‌گرایی (ارسطویی):
از نگاه ارسطو، اخلاق بر پایه‌ی فضایل انسانی است. فحاشی، به‌ویژه ناموسی، نشانه‌ای از رذایل چون بی‌ادبی، بی‌احترامی و خشم کور است که تنها از انسانی بی‌خرد و پست سر می‌زند.
۴. فمینیسم فلسفی و نقد قدرت جنسیتی:
در جوامع مردسالار، فحش ناموسی ابزاری برای کنترل بدن و آزادی زنان است. این زبان خشونت‌بار بخشی از سازوکار سلطه‌ی پدرسالارانه است که زن را نه یک انسان، بلکه ملک خصوصی مرد می‌پندارد.
۵. ساختار قدرت فوکویی:
فوکو زبان را ابزار قدرت می‌دانست. فحاشی، به‌ویژه فحش به زنان، فقط توهین نیست بلکه نوعی اعمال قدرت زبانی است که زنان را به حاشیه رانده و جایگاه فرودست آن‌ها را تثبیت می‌کند. زبان فحاشی بازتولید سلطه و خشونت ساختاری است.
۶. اگزیستانسیالیسم:
در فلسفه اگزیستانسیالیسم، به‌ویژه در اندیشه سارتر و دوبووار، فحاشی نوعی تجاوز به آزادی فردی و خودسازی انسانی است. این عمل، زن را از فاعل آگاه به ابژه‌ای تحقیرشده تقلیل می‌دهد، که اگزیستانسیالیسم آن را خیانت به اصالت انسانی (mauvaise foi) می‌داند.
۲. دیدگاه دینی
در اسلام، فحش ناموسی از بزرگ‌ترین گناهان زبانی است. قرآن به‌شدت از نسبت ناروا دادن به زنان پاکدامن نهی کرده و مجازات دنیوی و اخروی برای آن قائل شده است:
«وَ الَّذینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ… فَاجْلِدُوهُمْ ثَمانینَ جَلْدَةً» (نور: ۴)
این آیه به‌صراحت می‌گوید که تهمت زدن به زنان پاک، مستوجب مجازات است. زبان در دین، امانتی الهی است و باید در مسیر صداقت، محبت و عدالت به‌کار رود. کسی که از این نعمت برای توهین و هتک حرمت استفاده کند، از نظر شرع، گناه کبیره مرتکب شده است.
۳. دیدگاه روان‌شناختی
فحاشی، نشانه‌ی اختلال هیجانی و روانی است.
گوینده: معمولاً دچار سرکوب‌های روانی، خشم انباشته، یا احساس ناتوانی‌ست. فحش ابزاری برای تخلیه ناسالم هیجانات است، نه راه‌حل.
قربانی: به‌ویژه اگر زن یا دختر باشد، ممکن است دچار آسیب‌های روانی چون افسردگی، اضطراب، ترس اجتماعی یا حتی روان‌زخم شود.
جامعه: جامعه‌ای که در آن فحاشی رایج باشد، دچار فروپاشی اخلاقی و زوال اعتماد میان انسان‌ها می‌شود.
در نهایت، روان‌شناسی مدرن فحاشی را نوعی رفتار بیمارگونه و نیازمند مداخله درمانی می‌داند.

نتیجه‌گیری
در پایان، باید با صراحت گفت که هادی مهران نه‌تنها شایستگی عنوان «نویسنده» را ندارد، بلکه با رفتار سخیف و فحاشانه‌اش به زنان، به ویژه یک خبرنگار جوان، نشان داد که فاقد کمترین تربیت، فهم اخلاقی و وجدان انسانی است. او نه اهل قلم است، نه اهل اندیشه، بلکه زبانش سلاحی زهرآلود برای تحقیر و سرکوب است. فحاشی او تنها یک توهین ساده نبود، بلکه حمله‌ای بود به حرمت زنان، کرامت انسانی، و آزادی بیان.
کسی که در موقعیت نویسنده‌بودن به‌جای روشنگری، زبان به فحش می‌گشاید، نه هدایت‌گر است و نه صاحب قلم، بلکه لکه‌ی ننگی‌ست بر جامعه‌ی فرهنگی. اگر جامعه سکوت کند، هادی‌ها بیشتر می‌شوند. باید در برابر چنین پستی ایستاد، نه تنها به‌خاطر آن دختر خبرنگار، بلکه به‌خاطر حیثیت همه دختران.

نوشته های مرتبط :