ویرایش با ذره‌بین، نوشتن با پنسل

دسته: تحلیل
نویسنده: نسیم ساعی
1404/01/17
9:43 ق.ظ
بازدید: 14

پایگاه خبری تحلیلی روایت : در این روزگار که نویسنده‌ی ماشینی بی‌خواب، واژه‌ها را با سرعت و ظرافتی شگفت‌انگیز از اعماق داده‌ها بیرون می‌کشد، برخی هنوز پشت میزهای چوبی کهنه، با ذره‌بین بر متن خویش خم می‌شوند: ستایش رنج در نوشتن، هراس از بی‌دردی خلق، و نگرانی از «تعطیلی تفکر». اما پرسش این‌جاست: آیا تفکر، به صرف عبور از جوهر و قلم، تعطیل می‌شود؟ یا نکند آن‌که مدعی خلاقیت است، در حقیقت نگران افول انحصار خویش است؟ این‌گونه نقدها، نه محصول درکی تازه، بلکه پژواکی از واپس‌گرایی روشنفکرانه‌اند؛ آن هم در زمانی که نویسندگی، می‌تواند به‌واسطه‌ی هوش مصنوعی از دیوارهای نخبگانی فراتر رود و دست توده‌ای از مشتاقان را نیز به حلقه‌ی خلاقیت برساند.

در این روزگار که نویسنده‌ی ماشینی بی‌خواب، واژه‌ها را با سرعت و ظرافتی شگفت‌انگیز از اعماق داده‌ها بیرون می‌کشد، برخی هنوز پشت میزهای چوبی کهنه، با ذره‌بین بر متن خویش خم می‌شوند: ستایش رنج در نوشتن، هراس از بی‌دردی خلق، و نگرانی از «تعطیلی تفکر».
اما پرسش این‌جاست: آیا تفکر، به صرف عبور از جوهر و قلم، تعطیل می‌شود؟ یا نکند آن‌که مدعی خلاقیت است، در حقیقت نگران افول انحصار خویش است؟ این‌گونه نقدها، نه محصول درکی تازه، بلکه پژواکی از واپس‌گرایی روشنفکرانه‌اند؛ آن هم در زمانی که نویسندگی، می‌تواند به‌واسطه‌ی هوش مصنوعی از دیوارهای نخبگانی فراتر رود و دست توده‌ای از مشتاقان را نیز به حلقه‌ی خلاقیت برساند.
چنین نقدهایی که هوش مصنوعی را تهدیدی برای تفکر و خلاقیت می‌بینند، پیش از این بارها در محافل روشنفکری و رسانه‌ای مطرح شده‌اند. این دیدگاه‌ها، بر اساس نوعی «نوستالژی فرهنگی»، به دوران پیشا‌دیجیتال تعلق دارند؛ زمانی که نویسنده باید ساعت‌ها در دل کتاب‌ها غوطه می‌خورد، به قلم خود فشار می‌آورد و با دست‌های خسته از نوشتن، محتوا تولید می‌کرد. منتقدان این‌چنینی اغلب به هوش مصنوعی به‌عنوان یک «میان‌بُر» نگاه می‌کنند که انگار ارزش نوشته‌ها را کاهش می‌دهد. اما همانطور که تاریخ علم و فناوری نشان داده، هر انقلاب تکنولوژیک در ابتدا با مقاومت مواجه می‌شود و گاهی جهل به تحولات نوین، منجر به تخریب فرصت‌های تازه می‌شود. درواقع، نگرانی‌ها و اعتراضات بیشتر نشأت‌گرفته از ترس از دست دادن سلطه‌ی نویسندگان سنتی است، نه فهم عمیق از پتانسیل‌های بالقوه‌ی هوش مصنوعی.
اگر بخواهیم به تأثیرات واقعی هوش مصنوعی در نویسندگی نگاه کنیم، باید بپذیریم که این تکنولوژی نه‌تنها به‌عنوان یک ابزار میان‌بر، بلکه به‌عنوان یک همراه خلاق در فرآیند نوشتن ظاهر شده است. در حقیقت، هوش مصنوعی می‌تواند به نویسندگان کمک کند تا ایده‌ها و افکار خود را سریع‌تر پالایش کنند، ساختارهای جدیدی را آزمایش کنند و از یک گنجینه‌ی داده‌ای گسترده برای الهام گرفتن استفاده کنند. در همین راستا، منتقدان سنتی باید به این نکته توجه داشته باشند که هیچ فناوری جدیدی قرار نیست جایگزین فکر انسانی شود، بلکه به آن بُعدی تازه می‌بخشد. همانطور که در گذشته تکنولوژی‌هایی چون چاپ یا ماشین‌تحریر انقلاب‌های بزرگی در نحوه‌ی نوشتن به‌وجود آوردند، هوش مصنوعی نیز می‌تواند نویسندگی را از دست‌اندازهای تکراری نجات دهد و به نوعی دگرگونی در فرآیند خلق محتوا منتهی شود.
از یک‌سو، تأکید بر این نکته که تکنولوژی می‌تواند مفید باشد، اما در سوی دیگر، آن را به‌عنوان تهدیدی برای انسانیت معرفی می‌کنند، یک تضاد است که به‌خوبی نشان‌دهنده‌ی سردرگمی در مواجهه با تحولات جدید است. چرا که اگر استفاده‌ی به‌جا و به‌دقت از هوش مصنوعی می‌تواند کمکی به ارتقاء خلاقیت باشد، چرا باید آن را دشمن تفکر و اصالت قلم انسانی دانست؟ این تناقضات تنها موجب سردرگمی و شکاف در رویکرد منتقدانه می‌شود و به‌جای پرداختن به جنبه‌های مثبت و منفی هوش مصنوعی، بر ترس از ناشناخته‌ها تمرکز می‌کند.
در نهایت، اگر نگاهی دقیق‌تر به موقعیت هوش مصنوعی در نویسندگی بیندازیم، خواهیم دید که این فناوری می‌تواند یک فرصت تحول‌آفرین برای نویسندگان محلی و توده‌های قلم به دست باشد. فرصت‌هایی که ممکن است از چشم کسانی که در گذشته‌ها غرق شده‌اند، مغفول بماند. نباید فراموش کرد که هر نویسنده‌ای، از هر جایگاهی، در نهایت در تلاش است تا صدای خود را به‌گوش جهان برساند. هوش مصنوعی، در این مسیر، نه‌تنها تهدیدی نیست، بلکه ابزاری است که می‌تواند به نویسندگان در توسعه‌ی این صدا کمک کند.

نوشته های مرتبط :