موږ د جمهوریت د رانسکورېدو او د طالبانو د بېرته راتګ درې کاله په درشل کې یو. د طالبانو له راستنېدو راهیسې په تېرو دریو کلونو کې، د دې ډلې سیاسی مخالفین اوس هم د سیمې او نړۍ په ګوټ ګوټ کې پرته له دې چې یووالی ترلاسه کړي، پریشان ګرځي.
د یوه جامع چتر لاندې د طالبانو د مخالفینو د هماهنګۍ نشتوالی د دې لامل شوی، چې دوی د افغانستان تر ټولو تریخ خو د نه بدلیدونکي حقیقت په توګه نړۍ ته د طالبانو نوم ورکړي او ځینې هیوادونه له دوی سره تعامل ته داخل شوي دي.
ولې د طالبانو مخالفین په دې دریو کلونو کې د یووالی او همغږۍ ترلاسه کولو توان نه درلود؟
که څوک زما څخه دا پوښتنه وکړي، زه به یې ځواب ورکړم چې تر ټولو مهم لامل یې ملي بې باوري ده.
ساینس پوهان ملی باور ته د “ټولنیزې پانګې” په توګه اشاره کوي. ټولنیزه پانګه پدې معنی ده چې د یو هیواد اتباع د یو بل په وړاندې ښه نیت او ملګرتیا لري، او دا چې د دوی ترمینځ د همکارۍ روحیه شتون لري، او دا چې دوی کولی شي په یو بل باور وکړي.
د ټولنیزې پانګې د ارزونې تر ټولو مهم شاخص اعتماد دی. کله چې په یوه ټولنه کې باور شتون ونلري، ټولنیز پانګه شتون نلري، او د دې اتباع لږ احتمال لري چې له یو بل سره همکاری وکړي.
له بده مرغه ، په افغانستان کې هغه څه چې پراخه دی د ملی بې باورۍ دی. ما د یو لویدیځ ډیپلومات په یوه راپور کې لوستلی چې “دوه افغانان هیڅکله سره نه یوځای کیږي، حتی د درېیم کس څخه پیسې ترلاسه کولو لپاره هم.”
په افغانستان کې د ملی بې باورۍ شتون د څو لاملونو او عواملو پایله ده. یو له دغو عواملو څخه په هیواد کې د سیاسی استبداد او توکمیز تبعیض دود دی، او بل فاکتور په تیرو ۲۰ کلونو کې په افغانستان کې د مافیا فعالیتونو سره د سیاست ګډول دی.
په تیرو شلو کلونو کې په افغانستان کې، د سیاسی فعالیتونو ساحه د مافیایی ډلو د فعالیتونو ساحې ته راټیټه شوې وه، او ډیری سیاستوال د مافیا په فعالیتونو کې لاس درلود.
د مافیا له کوډونو څخه یو، لکه څنګه چې فرانسیس فوکویاما وایي، د ملي بې باورۍ وده کول دي.
فرانسیس فوکویاما د سویلی ایټالیا د خلکو په اړه یوه کیسه بیانوي چې خورا له نصیحت څخه ډک دی. د مافیا یو متقاعد مشر یادونه وکړه چې کله هغه ځوان هلک و ، د هغه پلار ، د مافیا غړی ، هغه د دیوال سر ته واستاوه او له هغه څخه یې وغوښتل چې خېز واچوي ، او ژمنه یې وکړه چې کله هغه خېز وکړي، نو هغه به ونیسي. په لومړی سر کې ، هغه د خېز کولو څخه انکار وکړ ، مګر د هغه پلار دومره ټینګار وکړ چې هغه ټوپ کړ او د هغه مخ سره ځمکې ته راوتلی. د هغه د پلار منطق دې څو کلمو ته خلاصه شو: “تاسو باید زده کړئ چې په هیڅ چا باور ونه کړئ ، حتی ستاسو مور او پلار هم.”
له بده مرغه ، دا باید وویل شي چې په افغانستان کې هم ، د مافیا فعالیتونو سره د سیاست ساحې مخلوط کیدو له امله ، بې باوری پراخه شوې او لږ خلک غواړي په بل باندې باور وکړي. .
په افغانستان کې د ملی بې باورۍ شتون د دې لامل شوی چې د طالبانو مخالف سیاسی څېرې او شخصیتونه د یو واحد چتر لاندې سره راټول نه شي او د هیواد د خلکو او قومی ډلو د حقونو او ګټو دفاع وکړي.
تر هغه وخته پورې چې په افغانستان کې د ملی بې باورۍ ناوړه او درنه سیوری غالب وي، دا ډېره ناشونې ده چې د هېواد سیاستوال به یوې موافقې ته ورسیږي او په متحد او همغږۍ سره عمل وکړي.
