نوروز از جشنهای باستانی آریاییان است که همهساله، در اولین روز حمل/ فروردینماه تجلیل میشود. چگونگی تجلیل از نوروز تقریبن در تمام کشورهای که نوروز را تجلیل میکنند مشابه است.
نوروز از قدیمیترین مناسبتهای فرهنگی بشر است. نوروز از جای میآید که تقویم معنی ندارد. از زمانهای قدیم. نوروز میراث مردمان دانا و صلح دوست ایران قدیم است. مردمانی که هزاران سال قبل به تبعیت از طبیعت نوشدن و دوباره برگشت به زندگی را الهام گرفته و این روز را با شادی و خوشی جشن میگرفتند. سفرهی هفتسین و همنفسی با طبیعت از بارزترین نشانههای تجلیل از نوروز است.
نوروز شکوه و زیبایی را معنی میدهد. نو شدن و دوباره به زندگی برگشتن را. تجلیل ازین روز همراه است با شادی و نشاط. خوشحالی و لبخند. در عصری که اکثر مناسبتها به جدای آدمها میانجامد، نوروز پیام باهمی دارد. هیچ مناسبت دگر نتوانسته همچون نوروز باعث همبستگی ملتها شود.
عارفان، فلیسوفان و دانشمندان زیادی در ستایش نوروز حرفها گفتهاند. این سنت نیکو هزاران سال است با وجود مخالفتها و ممانعتها هنوز پرقدرت به مسیرش ادامه میدهد. بهقول عرفات خلیل؛ نوروز، تنها یک آیین باستانی نیست؛ بلکه تجربهای است که از دل تاریخ گذشته و همچنان الهامبخش انسان مدرن است. این جشن، تلاقی اسطوره، فلسفه، دین، و تجربهٔ زیستی بشر است، و شاید به همین دلیل است که قرنها دوام آورده و همچنان با قدرت، هر ساله بازمیگردد.
همه در جریان هستیم که نوروز باستانی هر ساله از سوی برخی از مدعیان دینی و سودجویان کجاندیش تحریم میشود. امسال که نوروز مصادف شده با رمضان بیشتر از سوی مدعیان دینی مورد حمله قرار خواهد گرفت. اهل خرد باور دارد نوروز نه تنها با دیانت سر ناسازگاری ندارد، بلکه در گسترش ارزشهای آن تأثیری بسزا دارد. اگر مدعیان میگویند نوروز رسم اسلامی نیست و نباید تجلیل شود حتمن نمیدانند که
احکام اسلامی ریشه در شرایع یا سنتهای پیشینیان دارد. بیشتر احکام اسلام تاسیس نشده، سنتی قدیمی بوده که تایید شده. اسلام بسیاری از داشتههای گذشته را پذیرفته و بااندک تغییر بهعنوان شرع عرضه کرده است. بنا بر این صرف آن که عملی ریشه در اسلام ندارد، نمیتواند مورد نفی و انکار قرار گیرد.
تحریم کنندگان نوروز که بدون شک افراد کمسواد و بیدرک هستند نمیدانند، مراسم و آیینهای اجتماعی که در گذر زمان شکل گرفته، عملن از پشتیبانی عقل فرهنگی/تجربی برخوردارند و به حکم کارکردهای ویژه خود، نهادینه شده و جدای از مبدا و منشا شان ارجگذاری میشوند، به همین سبب نمیتوان و نباید به بهانههای ایدئولوژیک، به مخالفت و ستیز با آنها برخاست، مگر آن که حاوی پیامها یا پیامدهای غیراخلاقی یا غیرانسانی باشد که آنهم تنها با جایگزین امری کارآمدترقابل تعدیل است. آفتابی است که نوروز سراسر پیام صلح و آشتی دارد و نوید نو شدن و تازه شدن میدهد.
همانطور که همه میدانیم نص صریح قرآن و حدیث صحیح پیامبر در مورد تحریم نوروز وجود ندارد و آنچه مخالفان بدان استناد میکنند نظر تعدادی از روحانیون متعصب است که با تمدن پارسی دشمنی دیرینه دارند. در قرآن، در سنت، در اجماع و هم در قیاس چیزی به نام تحریم از نوروز وجود ندارد؛ بلکه میتوان دلایلی در جهت جایز بودن آن ارایه کرد.
تجلیل از نوروز و آنچه در تجلیل از نوروز صورت میگیرد هیچ منافاتی با عقل و منطق ندارد، در ضمن پیامهای بسیار زیبا دارد و توانسته پیامآور آشتی و شادی باشد. چون در قرآن و حدیث نوروز تحریم نشده و اصحاب پیامبر و بزرگان همچون امام اعظم و امام بخاری نیز نوروز را تحریم نکردهاند، دال بر حقانیت ادعای ماست که نوروز هیچ تضادی با اسلام ندارد و این برای بستن دهان دشمنان شادی و آبادی کافیست.
چرا هرساله ملاها به تحریم نوروز کمر میبندند و درین سهسال تالبان بهصورت رسمی تجلیل از نوروز را منع کردهاند، این مخالفت از کجا میآید؟
ملاهای افغانستان که متاسفانه جز تحریم و تکفیر چیزی از اسلام بهره نگرفتهاند، با هرچه شادی و آسایش است مشکل دارند. از سوی دگر دشمنی شدید با زبان و فرهنگ پارسی در افغانستان سابقهی دراز دارد. دین مثل همیشه بهانهی شده برای محدود کردن خوشیهای مردم؛ نسل آگاه امروز اما به این ترفندهای شیطانی فریب نخورده و باافتخار از مناسبتهای فرهنگی شان که نشان شکوه تمدنیشان است پاسداری میکنند.
دلایلی که تحریم کنندهگان نوروز میآورند خیلی عقدهمندانه است و هیچربطی به نوروز ندارد. برای همین است که هیچ تاثیری بر مردم ندارد.
تحریم کنندگان تنها یک حدیث دارند که پیامبر فرموده به جز اعیاد اسلامی بقیه عیدها را تجلیل نکنید. اولن که نوروز عید نیست و همچون یک امر دینی تجلیل نمیشود، دومن پیامبر اینجا هیچ اشارهی به نوروز نکرده است. اگر پیامبر نوروز را تحریم میکرد ازش نام میبرد، اگر تحریم نوروز اینقدر مهم بود اصحاب پیامبر به تحریم نوروز اشارهی میکردند. روایت مشهور است که به حضرت علی در روز نوروز هدیه آوردند و جناب عالی ضمن پذیرفتند هدیه، به هدیه دهنده آرزوی بهروزی میکند. دلیل دگر دشمنان شادی و آرامش این است که نوروز عید مجوسیهاست. همانطور که در نخست تذکر دادم نوروز قدیمیتر از دین زردشتی است. اینکه نوروز را زردشتیها تجلیل میکردند دلیل نمیشود که امروزه ما تجلیل نکنیم.
با توجه به نکات بیان شده باید گفت:عید نوروز که گاه از آن به آیین باستانی و گاه سنتی آریایی یاد میشود، از هر تاریخ و جایی نشأت گرفته باشد، همانند دیگر آداب و سنن آریایی بر پایه منطق اخلاقی- انسانی قابل بررسی استقلالی و سنجش است. روشن است وجود پارهای از رفتارهای غلط یا غیراخلاقی که به نام نوروز از سوی برخی از افراد سر میزند، هرگز ملاک ارزیابی آن نباید قرار گیرد، چنان که کجرفتاریها و خرافهگستریهایی که گاه در مراسم دینی و مذهبی صورت میگیرد به پای آنها نوشته نمیشود.
از آنجایی که هیچ دلیل عقلی و نقلی بر تحریم نوروز نداریم، تحریم کنندگان را دشمن شادی مردم دانسته و عملن علیهشان به مبارزه برون میشویم تا به این کجاندیشی و کوردلی پایان بدهند و الا، تنها ثمر کارشان مردم را میان دین و فرهنگ قرار دادن خواهد شد که به حق نسل آگاه جانب حقیقت را میگیرند.
